Guillaume Van der Stighelen: ‘Dit is niet het juiste moment om Jürgen Conings te veroordelen’

Er heerst grote verbazing over de steun die de dwalende militair Jürgen Conings krijgt op de sociale media. Sommigen zien al het begin van een burgeroorlog. Anderen vragen zich af hoe je een zwaar bewapend en goed getraind scherpschutter, die het gezin van een sleutelfiguur in de strijd tegen een pandemie met het leven bedreigt, kunt bewonderen. De minister van Binnenlandse Zaken noemde deze verering een vergissing. De toenemende heldenstatus van Conings leidt tot onrust en hevige woordenwisselingen tot in de hoogste kringen. Zelfs het Antwerpse ensemble Katastroof is erdoor uit elkaar gevallen.

Een eerste belangrijk punt is dat het bekroond worden tot held weinig te maken heeft met bewondering voor wandaden. Napoleon kreeg geen standbeeld omdat hij een miljoen gezonde jonge Europeanen de dood injoeg. Jürgen Conings wordt niet geprezen voor de nachtmerrie die hij het gezin Van Ranst bezorgt.

Het mechanisme achter heldenverering zit ingewikkelder in elkaar dan dat. Voor wie zich zorgen maakt: het verklaren van het fenomeen wil niet zeggen dat ik het goedkeur. 

Jürgen Conings is de belichaming van een soort protest dat in elk van ons zit. Het protest tegen de manier waarop de pandemie ons leven overhoop heeft gegooid. De meeste mensen hebben dat protest onder controle, omdat ze weten dat de echte vijand een onzichtbaar beestje is waartegen alleen wetenschap en collectieve discipline kunnen winnen. 

Maar er zijn ook mensen die het anders zien. Voor hen is de ware vijand de overheid, die hun vrijheid beperkt door te veel naar de wetenschap te luisteren. Die mensen konden tot voor kort op weinig begrip rekenen. Ze vonden elkaar op bedenkelijke Facebook-pagina’s met wankele en verzonnen argumentaties, maar geen enkele persoonlijkheid van belang stond aan hun kant. De enige die zich opwierp als potentiële held was de burgemeester van Middelkerke. Die schreef dat we niet flauw moesten doen over de natuur die wat oude en zwakke elementen uit het mensenras kwam filteren. Hij heeft zich daar later voor verontschuldigd in het parlement, wat hem zijn heldenstatus heeft gekost. Het rebels buitenzetten van enkele terrastafels op de zeedijk heeft daar niets aan kunnen verhelpen.

De echte held werd een arme soldaat voor wie het allemaal wat te veel is geworden. Een jongen met alles in huis om collectief tot het heldendom verheven te worden:

- Een pakkend verhaal. ‘Hij is voor ons gaan strijden in de woestijn tegen die andere vijand, de verschrikkelijke moslims. Hij heeft geleden. Heeft erge dingen zien gebeuren. Hij werd er geestelijk gemarteld en niemand heeft hem daar bij thuiskomst voor bedankt.’

- Een strijd. Hij durft zich in zijn eentje te verzetten tegen de grote vijand die de hele samenleving gevangen heeft gezet: de overheid en de virologen.

- De visuele impact. Jürgen Conings is een mooie jongen met blauwe ogen. Mocht hij dikke doorlopende wenkbrauwen hebben, een gebroken neus en slechte tanden, er zouden een stuk minder volgers zijn. Binnenkort hangen er posters van hem op studentenkamers. De Che Guevara van La Boum.

- Een geschikte naam. Conings is geen schurkennaam. Jürgen nog minder. Echte schurken in de film heten Andrej of Rachid en hebben onuitspreekbare achternamen. Ook de initialen J.C. roepen bij veel mensen een positief beeld op.

- Een gezonde voedingsbodem. ‘De onmacht van de Macht’. De Macht, die zo drastisch ingreep in ons dagelijkse leven en de bijhorende gewoonten, staat machteloos tegenover hem. Dat werkt voor heel wat mensen bevrijdend. In zijn eentje verschalkt hij het leger van het overheidsapparaat. Hoelang hij dat volhoudt, en of hij bij het verschijnen van dit stuk al gevonden is, doet er niet toe. Hij is erin geslaagd. Hij is de Chinees voor de tanks op het Tiananmenplein in Peking.

Het is niet ten onrechte dat de samenleving zich zorgen maakt over de toenemende steun die de man krijgt. Dit stukje Hollywood in de Kempen kan – in tijden van lege stadions en festivalweides – groter worden dan wat mediavermaak.

Daarom is dit niet het juiste moment om Jürgen Conings te veroordelen. Het is misschien allemaal veel groter geworden dan hij zelf had verwacht. De kans bestaat dat hij zelf een uitweg zoekt die niet uitmondt in totale chaos. Vind een manier om hem hieruit te helpen.

Het beste wat het land kan overkomen is dat hij straks, als iedereen zijn prikje heeft gehad, samen met Marc Van Ranst op een terras in Middelkerke een pint drinkt. Terwijl iets verder op de dijk Katastroof staat op te treden met volle bezetting.

Onmogelijk zegt u? Dit is België.