Haaien waren 19 miljoen jaar geleden bijna uitgestorven, en daar zijn ze nooit van bekomen
De oceanen krioelden van de haaien, meer dan 19 miljoen jaar geleden. Er zwommen toen zo’n tien keer meer exemplaren rond dan vandaag. Maar dan was de haai plots bijna uitgestorven. Een mysterie, waar wetenschappers pas onlangs eerder toevallig achter kwamen.
Elizabeth Sibert, paleo-oceanografe verbonden aan Yale University, wou met haar team het vis- en haaienbestand over een periode van 85 miljoen jaar in kaart brengen, “gewoon om een idee te krijgen van hoe de normale variabiliteit van die populatie er op de lange termijn uitzag”. Ze botste op een tot nu toe onbekende massa-extinctie zo’n 19 miljoen jaar geleden. De haaiendiversiteit liep met 70 procent terug en het totale haaienbestand met meer dan 90 procent. De haai was dus bijna compleet verdwenen. Volgens de auteurs van de studie, die in Science is verschenen, zijn de roofvissen daar nooit helemaal van bekomen.
Haaien hebben huidtandjes, kleine V-vormige schubben op hun huid die eigenlijk meer op tanden lijken. Uit de verhouding van zulke huidtanden van oude haaien in vergelijking met die van andere vistanden die tot 5,7 km diep in de zeebodem begraven zijn, bleek een duidelijke verschuiving in het zeeleven te hebben plaatsgevonden, nu ongeveer 19 miljoen jaar geleden. Na die periode bleek nog maar een derde van de stalen enig bewijs te leveren voor huidtandjes van haaien.
In het vroege Mioceen, tussen 16 en 20 miljoen jaar geleden, ging het in oceaansedimenten van één haaifossiel op de vijf visfossielen plots naar één op de honderd. Een onverwachte daling, twee keer zo groot als bij de massa-uitsterving van het Krijt-Paleogeen, waarbij ongeveer 66 miljoen jaar geleden driekwart van alle planten- en dierenleven stierf.
De aanwezigheid van huidtanden van oude haaien in oceaansediment is slechts een indicatie voor het aantal haaien dat ooit in onze oceanen zwom, maar dezelfde plotselinge omslag werd waargenomen in verschillende regio’s over de hele wereld. Zowel in de Noordelijke als in de Zuidelijke Grote Oceaan vonden wetenschappers het bewijs voor een forse afname van het haaienbestand van naar schatting meer dan 90 procent. De diversiteit ging met meer dan 70 procent achteruit en zou nooit meer op hetzelfde niveau van voorheen komen.
Amper nieuwe soorten
De haaien die voornamelijk overleefden, waren de soorten die aan de kust en niet in open zee leefden. Het is van die overlevers dat de haaien die vandaag rondzwemmen afkomstig zijn. Na de massa-extinctie zijn volgens de onderzoekers nog maar weinig nieuwe soorten opgedoken.
Moderne haaien doen het niet goed. Sinds de jaren 70 is hun aantal afgenomen met 70 procent, vooral door overbevissing. Wetenschappers vrezen dat de verloren diversiteit nooit meer terugkomt. Ze trekken een parallellen tussen het uitsterven 19 miljoen jaar geleden en de huidige crisis. “Alleen weten we dat ditmaal de achteruitgang van de haaien sneller gebeurt dan ooit in de geschiedenis van de planeet”, schrijven de auteurs van de studie. Volgens hen zijn de haaien in open zee de massale uitsterving, waarvan de oorzaak een mysterie is, nooit te boven gekomen. “Het ecologische lot van wat overblijft ligt nu in onze handen”, besluiten ze. De klimaatverandering, die 19 miljoen jaar geleden geen rol speelde, vormt vandaag nog een extra risico voor de haaien.
Een van de redenen waarom de haaien in open zee nooit meer op hetzelfde niveau konden terugkeren, is dat na hun verdwijning hun plek werd ingenomen door tonijnen, zeevogels, spitssnuitdolfijnen en baleinwalvissen.
Het verlies van de haai als toproofdier kan nazinderen door de voedselketen en onomkeerbare veranderingen in het ecosysteem veroorzaken. Sommige wetenschappers spreken nu al over een “gapend, groeiend gat” in het zeeleven.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Je kent hem van Jurassic Park en nu blijkt de film nog te kloppen ook: de triceratops was een kuddedier
Leiden -
KIJK. Dieren in zoo tonen afwijkend gedrag net voor zonsverduistering
-
Toch één voordeel aan nat voorjaar: eikenprocessierups blijft in vrije val in ons land
Tot voor kort was de eikenprocessierups een ware plaag. Maar wie zelf eiken in de tuin of in de buurt heeft staan, had het al opgemerkt: de rups lijkt de laatste jaren veel minder aanwezig. Dat klopt: de opeenvolgende koude en natte voorjaarsmaanden van de voorbije jaren hebben ervoor gezorgd dat de eikenprocessierups in vrije val is in ons land. Ook deze lente verwacht de provincie Antwerpen, die het onderzoek naar de verspreiding van de rups leidt, minder waarnemingen. Het aantal is zelfs zo laag dat het onderzoek in gevaar komt. -
-
HLN Shop
Is een automatische elektrische fiets interessant voor jou?
-
Ontsnapte olifanten laten spoor van vernieling achter in China: al bijna miljoen euro schade op tocht van 500 km
Een kudde olifanten is al sinds maart vorig jaar op wandel in het zuidwesten van China. De dieren verlieten hun natuurlijke habitat en legden intussen een afstand van 500 km af. Op hun tocht vernielden ze oogsten en schuren. De schade gaat nu al richting een miljoen euro. -
Sciensano roept bij start nieuw tekenseizoen op om alert te zijn en beten te melden
Het begin van de lente betekent de komst van een nieuw tekenseizoen. Ook dit jaar nodigen Sciensano en Departement Zorg iedereen uit om opgelopen tekenbeten te melden via Tekennet en alert te zijn voor tekenbeten. -
Spaargids.be
Zo spaar je jaarlijks ruim 1.000 euro uit dankzij één aanpassing in je werkroutine
-
Klimaatverandering zorgt voor meer unieke kruisingen: maak kennis met de ‘pizzlybeer’
-
Kleine buidelmol gefotografeerd in Australië: "Zeer uitzonderlijk, hij wordt doorgaans maar vijf tot tien keer per decennium gespot”
Australische rangers hebben foto’s gemaakt van een kleine buidelmol. Dat is hoogst uitzonderlijk, want het diertje wordt normaal gezien maar vijf tot tien keer gespot per decennium. Ze leven bijna hun hele leven onder de grond, waar ze in ware ‘Dune’-stijl door het woestijnzand zwemmen. -
Independer
Alarmsysteem in je woning? Vraag dan korting aan je verzekeraar
Weinig mensen die het weten, maar een alarmsysteem installeren verhoogt niet alleen je veiligheid. Je krijgt er ook korting mee op je brandverzekering. Independer.be legt uit hoe de vork in de steel zit voor zowel eigenaars als huurders. -
PREMIUMHLN legt uit
▶ Mogelijk eerste sterfgevallen door eten van vlees van ‘zombieherten’: om welke ziekte gaat het en wat is het risico voor ons?