Eerste stap in terugkeer IS-vrouwen en hun kinderen uit Syrië: ‘Het gaat ons prioritair om de kinderen’

In kamp Roj, dicht bij de Turkse, maar ook Iraakse grens, zitten op dit moment minstens twaalf Belgische vrouwen. Ze zaten allemaal bij IS, tot de Syrische Democratische Strijdkrachten, voornamelijk de Koerdische YPG, hen gevangen namen. 

Negen van deze vrouwen in Roj hebben minderjarige kinderen, allen onder de 12 jaar. Het gaat om zeventien kinderen in totaal. Een Belgische consulaire missie nam deze week DNA-stalen van hen af, om te bepalen of ze inderdaad afstammen van Belgische ouders. 

Kinderen

Aanvankelijk was er daarvoor sprake van een missie onder leiding van VUB-psycholoog Gerrit Loots, maar uiteindelijk doet de Belgische overheid het zelf. De missie volgt uit de beslissing van de regering-De Croo in maart om er “alles aan te doen” om die kinderen daar weg te krijgen. 

“Als men kinderen daar laat, in kampen waar IS feitelijk de plak zwaait, zijn die kinderen de terroristen van morgen”, zei premier Alexander De Croo (Open Vld) daarover in de Kamer.

De Nationale Veiligheidsraad, een orgaan van regeringsleden en veiligheidsdiensten, besliste om de repatriëring van hun moeders “geval per geval” te bekijken. Daarom wordt niet enkel DNA afgenomen, maar ook interviews, voor een “screening”, aldus een regeringsbron.

Gearresteerd

Bij een eventuele terugkeer worden ze in principe onmiddellijk gearresteerd, ook als ze nog niet bij verstek zijn veroordeeld. Afreizen naar IS-gebied is strafbaar.

De delegatie vraagt de moeders in Syrië om op papier te bevestigen of ze bereid zijn om hun kinderen af te staan, in het geval ze de screening voor hun eigen terugkeer niet doorstaan.

In december nog was De Morgen er getuige van hoe Y.E. in kamp Roj haar zoon afstond voor repatriëring. De jongen van negen jaar is herenigd met zijn vader in ons land en zou het goed stellen. Daarna gaf Y.E. aan dat ook haar andere twee kinderen, van een andere vader, naar België zouden mogen.  

Spanning

De spanning in het kamp van Roj zou zijn toegenomen. De tent van Y.E.’s moeder, M.E., die eveneens in het kamp woont met een jonger kind, is eerder dit jaar in brand gestoken als vergelding omdat M.E. haar hoofd onvoldoende bedekt. Daarna riepen Y.E. en M.E. België op om hun minderjarige kinderen te repatriëren.

Zaterdag heeft Nederland Ilham B. en haar twee kinderen opgehaald. Het gaat om kinderen van een Belgische vader die in Irak ter dood is veroordeeld.

Eerste fase

De Belgische consulaire missie is nog maar de eerste fase in de overbrenging van kinderen en eventuele moeders. Volgens een van de vrouwen zei de delegatie dat de effectieve repatriëring nog “één tot vijf maanden kan duren”. Minstens één vrouw zou al hebben geweigerd om terug te keren. Volgens onze informatie gaat het om Julie M., die met vier kinderen in Roj zit. 

Toen De Morgen haar sprak in december gaf ze dat al te kennen: “Ik moet dan de gevangenis in en word gescheiden van mijn kinderen.” Het risico bestaat dat zij hopen om op bepaald moment ginder vrij te komen en IS te reorganiseren.

In kamp Roj zitten nog drie Belgische vrouwen die blijkbaar niet in aanmerking komen voor de consulaire missie. Zij hebben geen minderjarige kinderen in het kamp. S.Y., een veertiger uit Sint-Niklaas, reisde haar dochter naar Syrië achterna. Die dochter kreeg kinderen en komt zo in aanmerking voor repatriëring, maar haar moeder S.Y. niet. “Het gaat ons prioritair om de kinderen”, aldus een regeringsbron.

De twee andere kinderloze vrouwen zijn Evelyne De Herdt en Cassandra Bodart, twee vrouwen die volgens de kampbewaking in Roj een harde kern vormen. Ze zouden hizbah, religieuze politie, proberen te organiseren, maar zijzelf ontkenden dat in december. De Herdt heeft aan de delegatie in Roj een brief overgemaakt aan de Belgische regering waarin ze vraagt om haar repatriëring. 

Kalifaat

Er zouden ook nog enkele Belgische kinderen in Al Hol zitten, maar dat kamp is moeilijker bereikbaar en brengt grotere veiligheidsrisico’s met zich mee. IS-vrouwen proberen in Al Hol opnieuw een kalifaat te organiseren. 

De N-VA, federaal in de oppositie, heeft zich altijd verzet tegen de repatriëring van deze vrouwen. “Deze IS-bruiden hebben bewust gekozen om onze westerse samenleving de rug toe te keren”, zeggen N-VA-Kamerleden Theo Francken en Koen Metsu. “Dat ze nu actief worden gerepatrieerd, terwijl er nog altijd slachtoffers van de aanslagen niet zijn vergoed, is de wereld op zijn kop.”

Ontsnapt

De afgelopen jaren kwamen Belgische vrouwen met mondjesmaat op eigen houtje terug naar België, meestal door te ontsnappen uit Al Hol. Ze worden dan door Turkije, eventueel na een korte tijd in de gevangenis, op het vliegtuig naar België gezet. Zoals bijvoorbeeld Noura F., die in oktober vorig jaar met haar drie kinderen naar ons land kwam. Eenmalig in België tekende ze verzet aan tegen haar eerdere veroordeling bij verstek, maar vorige week is ze opnieuw veroordeeld, tot vier jaar gevangenis.

Als de regering haar plannen doorzet, zou het dus de eerste keer zijn dat ons land actief meerderjarige onderdanen terughaalt uit Syrië, iets waar de Koerden in die regio al geruime tijd om vragen. De regering wou niet officieel reageren. 

Sommige namen zijn geanonimiseerd in het belang van het kind.