Scandalitis, een chronische ziekte in de Franse politiek

De gaullist Chaban-Delmas was van 1969 tot 1972 premier onder president Georges Pompidou. In 1972 onthulde het weekblad Le Canard Enchainé zijn belastingaangifte, waaruit bleek dat hij gedurende vier jaar geen belastingen had betaald.

Chaban-Delmas belandde op een politiek zijspoor. Hij werd nog wel parlementsvoorzitter (1978-1981 en 1986-1988) en bleef daarnaast tot 1995 burgemeester van Bordeaux. Zijn thuisstad heeft hem geëerd met een hypermoderne brug over de Garonne.

De naar eigen zeggen "ongeneeslijke liberaal" versloeg in 1974 de socialist François Mitterrand in de strijd om het presidentschap. Meer dan eens speelde hij een controversiële rol in voormalige Franse kolonies in Afrika, waarbij hij dictators steunde en vervolgens mee ten val bracht.

In 1979 onthulde Le Canard Enchainé dat hij diamanten had gekregen van de Centraal-Afrikaanse keizer Jean-Bedel Bokassa, met wie hij al eens op jachtsafari ging. Nochtans was het regime van diezelfde Bokassa even tevoren ten val gebracht, met goedkeuring van Parijs.

In 1981 verloor Giscard de presidentsverkiezingen van Mitterrand. Hij trok zich terug als wijnboer, maar bleef politiek actief. In 2003 werd hij lid van de gerenommeerde Académie française. 

Robert Boulin bekleedde tal van ministerposten onder de presidenten Charles de Gaulle, Georges Pompidou en Valéry Giscard d'Estaing.

In 1979 werd zijn levenloze lichaam gevonden in een vijver in het bos van Rambouillet, ten zuiden van Parijs. Zijn naam was genoemd in verband met een dubieuze vastgoeddeal. Politieke moord of zelfmoord na gezichtverlies? Het Franse gerecht had een vette kluif aan het onderzoek, maar het mysterie rond de dood van Boulin blijft tot op vandaag onopgelost.

Urba was een consultancybureau dat in 1971 was opgericht door de Parti Socialiste om gemeenten te adviseren bij allerlei infrastructuurwerken.

In 1989 bracht een politieonderzoek aan het licht dat inkomsten van openbare werken in de jaren 70 en 80 werden afgeroomd ten bate van kiescampagnes van de PS. Ook de naam van president François Mitterrand zelf werd genoemd.

Het onderzoek werd stilgelegd op bevel van het kantoor van de president. Alle verdachten in deze zaak kregen in 1990 amnestie van Mitterrand. "De sfinks" wordt vandaag door velen beschouwd als een van de grote presidenten van Frankrijk.

De flamboyante zakenman Bernard Tapie was van 1992 tot 1993 minister van Stedelijk Beleid onder president Mitterrand. Hij raakte erg bekend als voorzitter van voetbalclub Olympique Marseille, die onder zijn voorzitterschap en met trainer Raymond Goethals de Champions League won.

In 2000 werd Tapie veroordeeld tot 8 maanden cel wegens belastingfraude: hij zou voor ruim 7 miljard euro belasting hebben ontdoken.

Alain Juppé bekleedde verschillende ministerposten en was tussen 1995 en 1997 ook premier, onder het presidentschap van Jacques Chirac.

In 2004 werd hij in beroep veroordeeld tot 14 maanden voorwaardelijk en een verbod om gedurende één jaar een openbaar ambt uit te oefenen. Als partijvoorzitter van de RPR (de voorganger van Les Républicains) werd hij verantwoordelijk gehouden voor een hele reeks onregelmatigheden in de partijfinanciën. Na zijn veroordeling legde Juppé zijn ambt als burgemeester van Bordeaux neer, maar in 2006 werd hij herkozen.

Als minister van Binnenlandse Zaken was Charles Pasqua in de periodes 1986-1988 en 1993-1995 de man van law and order. Hij was ook voorstander van een herinvoering van de doodstraf.

In 2010 is Pasqua veroordeeld tot 1 jaar voorwaardelijk in de Sofremi-affaire, waarbij overheidsgeld werd verduisterd ten voordele van enkele bekenden van hem. In datzelfde jaar kreeg hij nog eens 18 maanden met uitstel in een zaak van illegale partijfinanciering. Zijn naam is ook genoemd in verband met drie andere corruptiezaken, maar daarvoor is hij vrijgesproken.

Jacques Chirac was premier onder president Valéry Giscard d'Estaing (1974-1976 en 1986-1988) en volgde François Mitterrand op als president (1995-2007).

In 2011 werd hij veroordeeld tot 2 jaar voorwaardelijk in verband met een affaire rond fictieve banen uit de periode dat hij nog burgemeester van Parijs was. Hij bleef zijn schuld ontkennen maar ging niet in beroep.

Chirac geniet de twijfelachtige eer van eerste oud-president die een veroordeling krijgt.

Als minister van Binnenlandse Zaken (2005-2007) vestigde Nicolas Sarkozy zijn reputatie als man van de harde aanpak en de grote schoonmaak "met de hogedrukreiniger", als president (2007-2012) liet hij zich opmerken door zijn daadkracht, desnoods tegen de stroom in.

In 2014 is Sarkozy in verdenking gesteld wegens actieve corruptie en misbruik van vertrouwen. De affaire-Bettencourt draait rond illegale financiering van zijn campagne voor de presidentsverkiezingen in 2007. Een uitspraak in deze zaak is er nog niet, maar zelf vindt Sarkozy dat het gerecht "wordt misbruikt voor politieke doeleinden".

In de affaire wordt ook de naam van Eric Woerth genoemd, penningmeester van de campagne van Sarkozy en later ook minister in zijn regering. In 2010 moest Woerth ontslag nemen nadat hij in opspraak was gekomen in een affaire van belangenvermenging.

Vorig jaar verweet de rechter oud-minister Christine Lagarde onvoorzichtigheid bij de uitbetaling van een riante schadevergoeding aan Bernard Tapie, het gevolg van een arbitrage in het geschil tussen Tapie en de bank Crédit Lyonnais rond de verkoop van sportmerk Adidas. Ze is wel niet veroordeeld.

Lagarde had de zaak doorverwezen naar het arbitragepanel. De compensatiedeal werd beschouwd als nadelig voor de bank die voor een groot deel in handen van de staat is en als compensatie voor de steun van Tapie aan de kiescampagne van Nicolas Sarkozy. Christine Lagarde was van 2007 tot 2011 minister van Economie onder Sarkozy. Sindsdien is ze topvrouw bij het Internationaal Monetair Fonds (IMF).

Als minister was Jérôme Cahuzac van 2012 tot 2013 verantwoordelijk voor Begroting in de regering-Ayrault, onder de socialistische president François Hollande.

Vorig jaar is Cahuzac veroordeeld tot 3 jaar cel. Hij mag zich ook gedurende 5 jaar niet verkiesbaar stellen. Hij is schuldig bevonden aan fiscale fraude en het witwassen van geld. Hij bleek zwarte rekeningen te hebben in Zwitserland en Singapore.

De affaire-Cahuzac was een eerste smet op het blazoen van president Hollande, die aanvankelijk zwaar had ingezet op een belasting voor grote vermogens en de strijd tegen belastingontduiking.