Een vriendschap die het voetbal overstijgt: het verhaal van de hartsvrienden die de Italiaanse ploeg leiden

Op 20 mei 1992 waren Gianluca Vialli en Roberto Mancini ook op Wembley. Ze speelden toen met Sampdoria de finale van de Europacup voor landskampioenen. Ze verloren met 1-0, van Barcelona. Zondagavond krijgen ze een herkansing. Winnen ze nu wel een beker? 

Vialli is anno 2021 teammanager van de Italiaanse nationale ploeg, Mancini bondscoach. Beiden zijn geboren in 1964, en het zijn hartsvrienden.

Hun terugkeer in Londen is slechts één lijn van een verhaal over liefde in tijden van voetbal, of voetbal in tijden van liefde. Op 26 juni 2021, in de verlenging van Oostenrijk-Italië, in de achtste finales van het EK, valt eindelijk een doelpunt. Federico Chiesa neemt de voorzet van Leonardo Spinazzola kundig aan op de borst, kapt een paar spelers uit en schiet diagonaal raak. Het is een van de mooiste doelpunten van het toernooi en tevens een bevrijding voor de Italianen in hun slechtste wedstrijd.

Bondscoach Mancini heft de armen resoluut en juicht. Teambegeleider Vialli rent van de tribune naar beneden, op zoek naar zijn vriend. Hij opent zijn handen, met een gezicht dat bijna scheurt van euforie. Als Mancini zich omdraait, alsof hij ruikt waar Vialli is, omhelzen de mannen elkaar innig. Het is een van de meest beklijvende scènes van het toernooi, zeker voor wie het verhaal achter de omhelzing kent. Want ook daar schuilt weer een verhaal, met vertakkingen.

Allereerst is doelpuntenmaker Federico Chiesa de zoon van Enrico Chiesa, voormalig collega van de twee aanvallers. Federico is geboren in Genua, in 1997. Voetbaljournalist Jurriaan van Wessem, aanhanger van Sampdoria uit Genua: “De jonge Enrico trainde in het kampioens­jaar 1991 al mee met Sampdoria. In 1996 vormde hij een goed koppel met Mancini, die als huisvriend een van de eersten was aan de wieg van Federico.”

Dat is nog lang niet alles. ­Gianluca Vialli blijkt in 2017 doodziek te zijn. Alvleesklierkanker, is de ­diagnose, bijna niet te genezen. Hij ondergaat een chemokuur, en later als de ziekte terugkeert nog eentje, en valt 16 kilo af. Hij schrijft een boek over zijn herstel. Op de cover van Goals staat een foto van Vialli met gesloten ogen. Hij is kaal en draagt een baard. “Ik wil dat iemand naar me kijkt en zegt: door jou gaf ik niet op”, is de inspirerende tekst van het boek.

Zijn dochters tekenen zijn wenkbrauwen, als die vanwege de chemo bijna niet meer te zien zijn. Hij probeert slechts te huilen als hij alleen is.

Onafscheidelijk

Mancini, in 2018 aangesteld om de wedergeboorte van het Italiaanse elftal gestalte te geven, neemt Vialli, zodra die enigszins is hersteld, in zijn staf op. Hij creëert min of meer een functie: teammanager, of elftalbegeleider. “Het helpt als je vrienden bent”, zei ­Vialli eens tegen Sky Sports. “Als je dezelfde filosofie hebt. Als je geen jaloezie voelt jegens elkaar.”

Journalist Filippo Grimaldi, die de grote jaren van Sampdoria versloeg voor La Gazzetta dello Sport: “Mancini was dermate geschokt toen hij hoorde van Vialli’s ziekte, dat hij na twee, drie dagen nog steeds niet had gebeld. Daarop belde Vialli hem, om Mancini op het hart te drukken dat hij positief moest blijven.”

De topploeg van Sampdoria, die in 1991 het enige landskampioenschap in de clubgeschiedenis won, komt nog af en toe bij elkaar om samen te eten of een partijtje te voetballen, soms in Cremona, de geboortestad van Vialli. Van Wessem: “Op 15 februari 2019 is de kampioensploeg van 1991 voor een diner bij elkaar geweest, na een van de chemokuren van Vialli. Sindsdien zijn Mancini en Vialli schier onafscheidelijk.”

Italië heeft betere voetballers gehad dan nu, maar Mancini heeft clubgevoel in de nationale ploeg gebracht. Zijn staf bestaat uit vrienden, bijna allemaal uit de glorietijd van Sampdoria. Attilio Lombardo, Alberico Evani, Fausto Salsano, Massimo Battara.

Italië leren aanvallen

Het herstel van het nationale elftal onder Mancini, na het gemiste WK van 2018 in Rusland, loopt min of meer synchroon met het herstel van Vialli. De aanvallers van toen leren Italië aanvallen, al is daar af en toe het verval in oude gewoonten, met aanstellerij en tijdrekken. Mancini wil initiatief, geen reactie. Met een linksback, Spinazzola, die misschien de beste speler van het toernooi was, doch zijn achilles­pees scheurde toen hij tegen België voor de zoveelste keer aanzette voor een aanvallende sprint. Met Jorginho, de controlerende middenvelder die het mogelijk maakt dat anderen gloriëren. Met Insigne op links, met dribbelaar Chiesa, met Barella die overal is, of met Verratti, die een uitstekende vervanger had in Locatelli. Achterin staan de verdedigers van de oude stempel, Bonucci en Chiellini, die aanvallend denken bij anderen faciliteren.

Mancini oogt zoals Italië voetbalt: flamboyant. Een man voor de catwalk, eventueel. Scheiding en sjaaltje. Vialli was als voetballer de noest werkende alleskunner. Hij rende overal en kreeg in ruil bruikbare passes en voorzetten van de Mancini’s van deze wereld. Ze konden beiden als diepe spits spelen, of als nummer tien.

Nu willen ze de Europese titel. Mancini als opgeleefde trainer, die bij Zenit Sint-Petersburg zat toen een commissie onderzocht hoe het zo mis kon gaan met Italië en bij hem uitkwam. Vialli als opgeleefd mens, hersteld van de zwaarst denkbare ziekte. Vandaag, vrijdag 9 juli, viert hij zijn 57ste verjaardag.

Mancini, nog 56, heeft onlangs bijgetekend tot 2026. Hun droom is ooit samen te werken bij Sampdoria. Mancini als trainer, Vialli als voorzitter. Maar eerst nog een keer naar Wembley. Om de geest van 1992 te verdrijven, schrijven ze in de pers. Zulke grote woorden zijn niet nodig voor een verhaal dat al een overwinning op zich is.

Finale Euro 2021: Italië-Engeland, zondag, live op Eén vanaf 20.20 uur