Queen Elizabeth gebruikte obscure procedure om klimaatwet te ontduiken. En niet voor het eerst

Om de uitstoot van broeikasgas te verminderen gaat het Schotse verwarmingssysteem op de schop. In plaats van elk huis met een vervuilende ketel warm te stoken, worden clusters huizen voortaan via pijpleidingen met groene energie verwarmd. De nieuwe verwarmingswet gaat zo ver dat iedere inwoner, mocht dat nodig zijn voor de aanleg van zo’n pijpleiding, kan worden verplicht om land te verkopen. Met uitzondering van koningin Elizabeth, want zij heeft ervoor gezorgd dat de verwarmingswet niet geldt voor haar eigendommen – en dat zijn er nogal wat, want ze is een van de grootste grondbezitters van Schotland.

Achterkamertjes

Elizabeth maakt volgens The Guardian wel heel ruim gebruik van een antieke bepaling genaamd Queen’s consent (‘koninklijke toestemming’). Deze berust op een gewoonte uit 1700, die de vorst uit beleefdheid in een vroeg stadium inzage geeft in wetsontwerpen die mogelijk invloed hebben op haar positie of haar privébelangen. Dat schept ongekende mogelijkheden om een wet in achterkamertjes naar haar hand te zetten, want zonder de zegen van de koningin gaat een wet niet naar het parlement.

In januari informeerde de Schotse regering de staf van de vorstin over het wetsontwerp voor de verwarmingsrevolutie. Na koninklijke bezwaren – niemand weet precies welke – beloofde de toenmalige Schotse energieminister Paul Wheelhouse het wetsvoorstel aan te passen. Inderdaad regelde Wheelhouse tijdens de behandeling door het parlement dat de vorstin als enige niet mag worden gedwongen om haar land te verkopen voor de aanleg van pijpleidingen. Dat hij was gezwicht voor druk vanuit het koningshuis wist niemand. Wheelhouse, die na de verkiezingen niet terugkeerde als minister, zegt dat het maken van uitzonderingen ten behoeve van de vorstin “soms vereist is”.

Duizend wetten

Volgens Buckingham Palace is er niets aan de hand: Queen’s consent is slechts ‘een formaliteit’, net als een tweede procedure van instemming, die nodig is om een aangenomen wetsvoorstel tot een geldige wet te maken. Dat gebeurt echter openbaar, terwijl Queen’s consent zich achter de schermen voltrekt. Gewone lobbyisten zijn wettelijk verplicht om transparant te werk te gaan, maar dat geldt niet voor de vorstin. Elizabeth maakt dan ook veelvuldig gebruik van de mogelijkheden om Britse wetgeving te beïnvloeden: volgens The Guardian hebben Elizabeth en prins Charles bij meer dan duizend wetten hun geheimzinnige voorrecht gebruikt om ze vooraf in te zien en desgewenst te laten aanpassen.

Welke koninklijke belangen er bij die duizend wetten spelen, is niet altijd even duidelijk. Elizabeth bemoeide zich onder meer met wetten over zalm, pensioenen, wielklemmen op fout geparkeerde auto’s en inspecties van stallen op dierenwelzijn.