Dodelijk ongeval Antwerpen: kruispunt werd veilig gemaakt, maar stadsbestuur draaide die beslissing terug

Amper 9 en 1,5 waren ze, de zusjes die dinsdagochtend door een vrachtwagen in het centrum van Antwerpen werden gegrepen. De twee staken met een step de Lange Leemstraat over via het zebrapad, terwijl een vrachtwagen uit de Sint-Vincentiusstraat linksaf de Lange Leemstraat in wilde draaien. De chauffeur merkte hen niet op, waardoor ze onder de wielen van de vrachtwagen terechtkwamen. De hulp van de spoeddiensten kwam te laat.

Opvallend: de kinderen en de chauffeur hadden op hetzelfde moment groen licht. Dat roept vragen op, want volgens onze informatie werden de verkeerslichten op het bewuste kruispunt op 15 april dit jaar aangepast om het kruispunt conflictvrij te maken. Dat wil zeggen dat het licht niet tegelijk op groen sprong voor zachte weggebruikers en auto’s. Op 8 juli koos het stadsbestuur er echter voor om terug te keren naar de oude regeling, waarbij zij elkaar wél kruisen.

Schepen van Mobiliteit Koen Kennis (N-VA) bevestigt dit. “Op het kruispunt aan de Lange Leemstraat werd inderdaad een nieuwe lichtenregeling geïntroduceerd”, zegt zijn woordvoerder. “Maar door de uitrij van de hulpdiensten van het nabijgelegen Sint-Vincentiusziekenhuis bleek de oorspronkelijke lichtenregeling de beste en veiligste optie te zijn.” In ruil worden autobestuurders nu met een speciaal verkeersbord aangemaand om op te letten bij het afslaan.

Het ongeval in Antwerpen doet wel heel erg denken aan een gelijkaardige botsing in Gent, vorige week dinsdag. Toen stak een veertigjarige fietsster een kruispunt over op de kleine ring, waarbij ze door een vrachtwagen die rechtsaf sloeg gegrepen werd. De vrouw raakte zwaargewond. Net als in Antwerpen had de vrachtwagenchauffeur niet gedronken.

Geen toeval

Is de gelijkenis puur toeval? Of is er meer aan de hand? “Uiteraard blijft dit een accident. Maar het feit dat dit soort ongeval op deze plek gebeurt, is géén toeval”, zegt professor mobiliteit Dirk Lauwers (UGent en UAntwerpen). “Dit is het resultaat van een structurele fout in ons verkeer: de mengeling van vrachtverkeer en zachte weggebruikers. Zolang we deze fout niet rechtzetten, blijven we nieuwe ongelukken creëren.”

De recente veiligheidsbarometer van verkeersinstituut Vias liegt er niet om: het aantal verkeersdoden in Vlaanderen is de voorbije vijf jaar nauwelijks gedaald. Het aantal doden in de eerste helft van 2021 – 109 – is zelfs het hoogste sinds 2016. Bovendien blijken vrachtwagens en bestelwagens steeds vaker betrokken bij ongevallen. We slagen er dus niet in om de groeiende verkeersstromen in onze straten in goede banen te leiden.

“We geven absolute voorrang aan conflictvrije en slimme lichtenregelingen”, staat in het Vlaamse verkeersveiligheidsplan dat mobiliteitsminister Lydia Peeters (Open Vld) in juli lanceerde. Toch is er nog veel werk aan de winkel vooraleer we zoals Nederland nagenoeg elk kruispunt conflictvrij hebben gemaakt. “Het zal hoe dan ook een herschikking vragen van budgetten”, zegt Lauwers. “We moeten meer investeren in slimme infrastructuur, en minder in beton.”

Volgens de Fietsersbond is het niet louter een kwestie van geld, maar van visie. “Er wordt de laatste tijd veel budget vrijgemaakt voor fietsinvesteringen, wat uiteraard een goede zaak is. Het probleem is weliswaar dat de beoogde aanpassingen niet gerealiseerd geraken op het terrein”, zegt woordvoerder Wies Callens. “Daarvoor moet je namelijk de keuze durven maken om tegen de doorstroming van de auto in te gaan, wat vaak moeilijk ligt. Die aarzeling is frustrerend.”

Vrachtroutes

Veel mensen vragen zich af waarom een zware vrachtwagen met een container door de Lange Leemstraat wou rijden. Het gaat om een vrij smalle straat in het stadscentrum waar ook tramsporen liggen. “Iedereen weet dat de Lange Leemstraat heel complex is”, zegt Jente Somers, een van de organisatoren van de Critical Mass Bike Ride in Antwerpen. “Als chauffeur moet je ogen op je rug hebben om niemand aan te rijden. Er valt die chauffeur wellicht weinig te verwijten.”

Dat het veiliger kan, bewijzen heel wat Nederlandse steden. Zij beperken zwaar vrachtverkeer tot een aantal hoofdroutes met afgebakende fietspaden. In eigen land lopen er her en der ook proefprojecten waarbij vrachtwagens bepaalde venstertijden krijgen opgelegd waarin ze in het centrum of in een schoolbuurt worden toegelaten. Sinds de dood van een elfjarige jongen in Aalst, in 2019, mogen vrachtwagens er bijvoorbeeld niet meer binnen tijdens de spits.

Ook in Antwerpen is de situatie al flink verbeterd, menen waarnemers. Sinds er in 2017 in korte tijd verschillende fietsdoden vielen, werden er onder druk van de publieke opinie onder meer verschillende fietsstraten aangelegd. Op 71 kruispunten werd er ook een nieuwe lichtenregeling ingevoerd om conflicten te verminderen. Toch ontbreekt het nog steeds aan handhaving en overtuiging om echt door te pakken.

Vlaams verkeersminister Lydia Peeters (Open Vld) sprak dinsdag van “een zwarte dag”.