Het moet anders bij de VRT: meer experts, minder politici

De raad van bestuur van de VRT bestaat uit twaalf leden. Zij moeten niet alleen controleren of de VRT-directie haar taak naar behoren vervult, maar mogen ook hun licht laten schijnen over de strategische keuzes die de openbare omroep maakt. Vooral bij die laatste taak knelt het schoentje. Niet alle bestuurders, die allemaal politiek benoemd zijn, komen even beslagen op het ijs. Wat het vaak moeilijk maakt om als raad effectief mee te denken over de toekomst van de VRT. 

Met de introductie van vier onafhankelijke bestuurders wil de Vlaamse regering de expertise van de raad een forse boost geven. “De raad is meer dan een controleorgaan”, zegt mediaminister Benjamin Dalle (CD&V). “Het moet een  klankbord worden voor de CEO. Een plaats waar je een debat op hoog niveau kunt voeren.” 

De komst van de experts betekent meteen ook dat vier van de huidige bestuurders plaats moeten ruimen. Concreet betekent het dat zowel CD&V, Open Vld, N-VA als Vlaams Belang een zitje in de raad moeten afstaan. De nieuwe bestuurders worden via een open oproep, met uitgebreide functieomschrijving, gezocht. Een onafhankelijke benoemingscommissie zal de meest geschikte kandidaten kiezen. 

Het voorstel werd al goedgekeurd in de Vlaamse regering. De komende maanden zullen ook de Raad van State en het parlement zich over de nieuwe invulling van de VRT-top buigen. Veel tijd wil de Vlaamse regering niet verliezen. Dit najaar of ten laatste begin volgend jaar moet de nieuwe raad een feit zijn. 

Tegelijk met de aanstelling van de experts worden de resterende raadsleden op hun plichten gewezen. De mediaminister wil in het mediadecreet voortaan duidelijk vermeld zien dat bestuurders altijd moeten handelen in het belang van de VRT, wat hun politieke kleur ook is. Ook de discretieplicht krijgt een uitdrukkelijke vermelding. Met die laatste toevoeging hoopt de Vlaamse regering een einde te maken aan de lekken vanuit de raad en de politieke heisa die daar steevast op volgt. 

Klaas Slootmans (Vlaams Belang) noemt het voorstel onaanvaardbaar. “De samenstelling van de raad van bestuur is een veruitwendiging van het electoraat. Dat valt met dit voorstel compleet weg. Als wij een zitje moeten opgeven, worden we op hetzelfde niveau geplaatst als Vooruit, terwijl we dubbel zoveel kiezers hebben.” 

De oppositiepartijen Groen en Vooruit reageren positief op het voorstel. “Wij zijn altijd voorstander geweest van een raad die op het vlak van competenties zo divers mogelijk wordt ingevuld", zegt Katia Segers (Vooruit). “Onafhankelijke experts kunnen daar zeker hun bijdrage bij leveren.” 

Segers betreurt alleen de timing. “De huidige raad is vorig jaar pas aangesteld. Nu de samenstelling bijsturen voelt alsof je de spelregels verandert terwijl het spel al bezig is.” 

Ook Elisabeth Meuleman (Groen) kan zich vinden in de plannen. “Depolitisering vind ik sowieso een goede zaak. Wat mij betreft mag het gerust nog een paar stappen verder gaan.” 

Al is dat volgens Filip De Rynck, hoogleraar bestuurskunde aan de UGent, niet noodzakelijk een goed idee. Hij noemt de introductie van onafhankelijke experts binnen het VRT-bestuur een goede zaak, maar benadrukt het belang van een evenwicht tussen die onafhankelijke bestuurders en hun politiek benoemde collega’s. “Het is geen zwart-witverhaal. Politieke benoemingen zijn niet noodzakelijk slecht. En experts zijn niet altijd zo onafhankelijk als ze lijken.”