Oudste voetafdrukken wijzen op veel vroegere migratie van mensen naar Amerika

Wanneer mensen voor het eerst naar Amerika zijn getrokken, is het onderwerp van een vinnig debat. Algemeen werd aangenomen dat mensen rond 15.000 jaar geleden over de Beringlandbrug tussen Siberië en Alaska zijn getrokken, nadat de gigantische Laurentide-ijskap, die een groot deel van Noord-Amerika bedekt had, zich begon terug te trekken. 

Een video van de Bournemouth University waarin doctor Sally Reynolds uitleg geeft over de ontdekking (Engels).

Een aantal recente ontdekkingen wijzen echter op een veel vroegere aanwezigheid van mensen op het continent, zelfs 33.000 jaar geleden, maar echte harde bewijzen zijn dat niet. 

De onderzoekers zeggen dat ze nu met de voetafdrukken wel ondubbelzinnig bewijs hebben. Dat het om menselijke voetafdrukken gaat, blijkt volgens de onderzoekers onmiskenbaar uit hun duidelijke vorm. 

De afdrukken werden gevormd in natte modder aan de rand van een ondiep meer dat nu deel uitmaakt van Alkali Flat, een grote playa - de vroegere bodem van een meer - in White Sands.   

Daar werden de eerste voetafdrukken ontdekt door David Bustos van de National Park Service die er begin 2016 een team van wetenschappers bijhaalde. Sindsdien bestuderen die de afdrukken.  

De onderzoekers gebruikten verschillende methoden om de voetafdrukken te dateren, waaronder koolstofdatering van lagen met zaden boven en onder de laag met de afdrukken. 

De dateringen bevestigen de aanwezigheid van mensen gedurende minstens 2.000 jaar en de oudste sporen dateren van zo'n 23.000 jaar geleden. Dat komt overeen met het hoogtepunt van de laatste ijstijd, de periode van het Laatste Glaciaal Maximum, toen er het meeste ijs op het land lag. Het maakt van de sporen de oudste menselijke voetafdrukken die we kennen op het Amerikaanse continent. 

"Onze dateringen van de zaden liggen dicht bij elkaar en ze blijven in stratigrafische orde boven en onder verschillende horizonten met voetsporen", zei Kathleen Springer van de US Geological Survey die samen met Jeff Pigati de dateringen uitvoerde. Een horizon is in de geologie een dunne, afgescheiden aardlaag en het feit dat de dateringen in stratigrafische orde blijven, betekent dat er nergens oudere zaden gevonden werden boven jongere of omgekeerd. 

Traditionele archeologie gaat voornamelijk voort op de ontdekking van beenderen en werktuigen, maar de interpretatie daarvan is vaak moeilijk en ze kunnen in andere aardlagen terechtkomen dan de laag waarin ze oorspronkelijk lagen. Met voetsporen is dat niet het geval, "die zitten vast en zijn erg precies", zei professor Matthew Bennett van de Bournemouth University die mee het onderzoek geleid heeft. 

"De kers op de taart hier is dat we deze sporen nauwkeurig kunnen dateren aan de hand van lagen van ruppiazaden", zei Bennett.   

De onderzoekers noemen hun bewijzen ondubbelzinnig en zeggen dat ook andere, oude sites nu ernstiger moeten genomen worden. 

"Er wordt al jaren gedebatteerd over wanneer de Amerika's voor het eerst bevolkt werden, en er zijn al verschillende vroege sites geïdentificeerd. Weinig archeologen zien betrouwbaar bewijs voor sites die ouder zijn dan zo'n 16.000 jaar. De sporen in White Sands geven een veel vroegere datum", zei professor Vance Holliday van de University of Arizona, een van de auteurs van de studie. 

"White Sands levert het eerste onmiskenbaar bewijs voor de aanwezigheid van mensen in de Amerika's tijdens het Laatste Glaciale Maximum. Niet alle archeologische sites bieden zo'n ondubbelzinnig bewijs", zei doctor Dan Odess van de National Park Service die ook aan het onderzoek heeft meegewerkt. 

"Een reden waarom deze ontdekking belangrijk is, is dat ze het idee veel aannemelijker maakt dat andere sites waarvan beweerd wordt dat ze ouder zijn, echt aanwijzingen zijn voor de aanwezigheid van mensen, zelfs als de bewijzen die er gevonden worden minder ondubbelzinnig zijn. Dat betekent niet dat al die sites ook zekerheden zijn, maar het betekent wel dat ze niet zomaar afgewezen kunnen worden." 

Niet iedereen is echter overtuigd van de datering. Loren Davis, een antropoloog aan de Oregon State University die niet aan de studie heeft meegewerkt, zegt dat hij wil dat de onderzoekers andere technieken gebruiken om de dateringen te bevestigen. 

"Dit is het soort van materiaal dat maakt dat de handboeken herschreven worden", zei hij aan Science News. "In het belang van ons onderzoeksveld hebben we echt hele hoge normen nodig." 

De voetafdrukken zijn voornamelijk gemaakt door teenagers en kinderen, aan de grootte ervan te zien, en af en toe door een volwassene. Op de site zijn ook sporen te vinden van mammoeten, reuzengrondluiaards, reuzenwolven en vogels. 

"Het is een belangrijke site omdat al de sporen die we er gevonden hebben, een interactie van mensen in het landschap tonen, samen met uitgestorven dieren als mammoeten en grondluiaards. We zien een co-existentie tussen mensen en dieren op de site en omdat we in staat zijn de voetafdrukken nauwkeurig te dateren, kunnen we ons een beter beeld van het totale landschap vormen", zei doctor Sally Reynolds van de Bournemouth University. 

"De voetafdrukken die achtergelaten zijn in White Sands tonen ons wat er gebeurde, tieners die in interactie gaan met jongere kinderen en volwassenen. We zien onze voorouders vaak als erg doelmatig, bezig met jagen en overleven, maar wat we hier zien is ook spel en het samenkomen van verschillende leeftijden. Dat geeft ons een echt inzicht in deze vroege mensen", zei professor Bennett. 

Bennett hoopt als de pandemie voorbij is, terug te keren naar White Sands om de voetsporen voort te bestuderen en meer te weten te komen over de mensen die ze gemaakt hebben. 

De studie van de onderzoekers van de Bournemouth University,  de University of Arizona, de US Geological Survey en de National Park Service is gepubliceerd in Science. Dit artikel is gebaseerd op een persbericht van de Bournemouth University en een artikel in Science News.