Irakezen naar de stembus, twee jaar na ongezien massaal volksprotest

In het najaar van 2019 was er ongezien massaprotest in de straten van Irak, dat hardhandig werd onderdrukt en waarbij honderden doden vielen. 

De volkswoede uitte zich tegen de politieke elite, die corrupt is en vooral de eigen achterban of clan bedient. De demonstranten eisten ingrijpende sociale en politieke hervormingen. Sinds de Amerikaanse invasie en de val van dictator Saddam Hoessein, hebben de opeenvolgende regeringen volgens de demonstranten weinig of niets gedaan voor de gewone man of vrouw in Irak.

Het massaprotest leidde in november 2019 tot het ontslag van premier Adil Abdul-Mahdi. Pas een half jaar later, in mei 2020, stemde het parlement in met een nieuwe regering, geleid door Mustafa al-Kadhimi, het vroegere hoofd van de inlichtingendienst. Bijna drie maanden na zijn aanstelling kondigde die vervroegde verkiezingen aan, "om Irak te behoeden voor de chaos". 

BEKIJK: Een golf van zeer bloedig protest in oktober 2019 leidde uiteindelijk tot vervroegde verkiezingen. Lees onder de video verder.

De vervroegde verkiezingen gebeuren op basis van een nieuwe kieswet, nog een tegemoetkoming aan de demonstranten. Kiezers kunnen nu op onafhankelijke kandidaten stemmen in plaats van op partijlijsten. Elk parlementslid vertegenwoordigt voortaan een specifiek kiesdistrict, terwijl tot dusver groepen van kandidaten hele provincies vertegenwoordigden. Het aantal kiesdistricten is ook fors uitgebreid, van 18 tot 83. 

De wijzigingen moeten een betere lokale vertegenwoordiging mogelijk maken. Ook zouden onafhankelijke kandidaten een grotere kans moeten maken op een zitje in het parlement. Hoewel met de nieuwe kieswet slechts zeer beperkt tegemoet wordt gekomen aan de verzuchtingen van de demonstranten, maakt hij toch enigszins de weg vrij voor de opkomst van partijen die gegroeid zijn uit het volksprotest. 

Tegelijk komt de nieuwe kieswet ook partijen ten goede zoals de alliantie van de invloedrijke Moqtada al-Sadr, een voormalige krijgsheer en sjiitisch-religieus leider die zich de voorbije jaren verzette tegen de Amerikaanse en de Iraanse aanwezigheid in Irak. Bij de vorige verkiezingen in 2018 kwam zijn beweging verrassend naar boven drijven als de grootste fractie in het Iraakse parlement. Sindsdien maakt ook hij deel uit van de gevestigde orde, waar veel jonge Irakezen absoluut mee willen breken. 

BEKIJK: Of nieuwe verkiezingen in Irak echt iets zullen veranderen, daar geloven veel Irakezen niet meer in. Lees verder onder de video.

Dat de nieuwe verkiezingen wezenlijke veranderingen met zich mee zullen brengen, zien veel Irakezen, zeker jonge mensen die het volksprotest actief steunden, dus als een illusie. Temeer omdat nieuwe kandidaten of partijen die de kop hebben opgestoken, werden geïntimideerd en zelfs aangevallen door gewapende groepen die banden hebben met het politieke establishment. 

Sommige voormalige demonstranten roepen daarom op om de verkiezingen te boycotten. Tekenend is trouwens dat in veel steden de beeltenis van demonstranten die twee jaar geleden omkwamen bij het protest, opvallender in het straatbeeld aanwezig is dan affiches met verkiezingskandidaten. 

Volgens peilingen zou minder dan 44 procent van de stemgerechtigden komen opdagen, minder nog dan bij de vorige parlementsverkiezingen in 2018. Dat zou de legitimiteit van de Iraakse regering onderuithalen.

Na de laatste stembusgang duurde het maanden vooraleer daar een werkzame coalitie uit voortkwam. Naar verwachting zou dat ook nu het geval kunnen zijn. Intussen zijn de problemen waarmee Irak te kampen heeft, de economische moeilijkheden op kop, niet verbeterd, integendeel.