Besparingsplan onderwijs van 112 miljoen klaar: nieuwe investeringen geschrapt, minder onderzoeksgeld  hoger onderwijs

Uit de begrotingscontrole van de Vlaamse regering in september bleek dat ook het onderwijs moet besparen: 100 miljoen euro. Daar komt nog een bedrag mee uit een vorige besparingsronde. In totaal moest er zo ruim 112 miljoen euro gevonden worden. Geen klein bedrag voor een belangrijk departement, zeker omdat minister Weyts de kwaliteit van het Vlaams onderwijs wil opkrikken. 

Een belangrijke brok, zo'n 46 miljoen euro, wil minister Weyts halen bij het uitstellen of schrappen van toekomstige uitgaven en beleidsstimulansen. "Dat zijn middelen die nog niet waren toegekend. Dat maakt het iets pijnlozer om zulke besparingen door te voeren", aldus Weyts. Ook een proefproject waarbij kandidaat-directeurs een half jaar meelopen met ervaren schooldirecteurs om de stiel te leren kennen sneuvelt: goed voor een besparing van bijna 6 miljoen euro.

Door langdurig zieke leerkrachten sneller geleidelijk te re-integreren wil Weyts 18 miljoen besparen. Nu moeten leerkrachten na een langdurig ziekteverlof meteen minstens de helft van hun lesopdracht opnemen, wat in veel gevallen een te grote stap blijkt. Leerkrachten zullen nu de kans krijgen om slechts enkele uren per week op te nemen in een eerste fase, en zou er dus minder geld nodig zijn om leerkrachten volledig te vervangen. 

In het hoger onderwijs zal er beknibbeld worden op onderzoeksmiddelen. Dat moet zo'n 15 miljoen euro opleveren. "Dat kan omdat het Vlaams budget voor onderzoek en ontwikkeling globaal gezien nog nooit zo hoog is geweest", klinkt het bij het kabinet-Weyts.

"Dit zijn doordachte keuzes", vindt minister Weyts. "We halen de besparingsdoelstellingen zonder te raken aan onderwijskwaliteit, leerkrachten of de reguliere werking."

De vakbond ACOD reageert teleurgesteld op de aankondigingen. "Besparingen in het onderwijs zijn sowieso nooit goed", klikt het bij Nancy Libert van ACOD Onderwijs. "We zien nu dat de toekomstige investeringen de grootste post zijn waarop bespaard wordt. Je kan wel zeggen dat je het niet zo hard voelt als je iets afgenomen wordt wat je nooit gekregen hebt. Maar door het lerarentekort en de dalende onderwijskwaliteit, denken wij dat er echt wel investeringen moeten gebeuren." 

Ook het OVSG (Onderwijsvereniging voor Steden en Gemeenten) betreurt de besparingen. "Deze besparingen treffen hoe dan ook onze instellingen, in een periode waarin het steeds moeilijker is om leraren te vinden en we intensief werken aan de onderwijskwaliteit", klinkt het in een mededeling. "Het enige positieve is dat er aan werkingsmiddelen en omkadering niet wordt geraakt."

Bij vakbond VSOA klinkt een milder geluid. "In de eerste instantie kunnen wij leven met deze besparingen omdat deze niet ingrijpen in het werkveld en geen repercussies hebben op het personeel", zegt Marnix Heyndrickx van VSOA Onderwijs. "Maar wij maken ons wel zorgen dat de geplande investeringen om het lerarenberoep aantrekkelijker te maken er uiteindelijk niet komen. Maar het is wat het is. Met dit voorstel kunnen wij leven." Hun collega's bij de Christelijke Onderwijscentrale spreken dan weer van een "dubbel gevoel". Enerzijds zijn ze een beetje opgelucht omdat er bijvoorbeeld niet geraakt wordt aan de lonen van het onderwijspersoneel of de collectieve arbeidsovereenkomst. Anderzijds doen besparingen natuurlijk altijd pijn.

Een gelijkaardige reactie horen we bij Katholiek Onderwijs Vlaanderen. Zij zijn blij dat de minister in zijn voorstellen rekening heeft gehouden met hun bezorgdheden en dat de dagelijkse werking in de scholen dus gevrijwaard blijft. "Maar bij besparingen in het onderwijs betaal je altijd een prijs", benadrukt topman Lieven Boeve. "Er wordt nu bijvoorbeeld ook bespaard op middelen die bedoeld waren om het lerarenberoep aantrekkelijker te maken en initatieven te nemen om het lerarentekort weg te werken."

Ook Rik Van de Walle, rector van UGent en voorzitter van de Vlaamse Universitaire Raad, reageert matig tevreden. De universiteiten krijgen 15 miljoen euro minder voor onderzoek, maar zien dat budget wel verschuiven naar infrastructuurprojecten. Hun totale budget neemt dus niet af, maar ook niet toe. "Het geheel van onze onderwijs- en onderzoeksactiviteiten neemt toe, dus in theorie zouden wij wel kunnen pleiten voor meer middelen", aldus Van de Walle. "Maar goed, de financiële situatie is wat ze is en wij zien dus ook wel in dat een toename van de middelen onhaalbaar is. Wij zijn dus relatief tevreden."