Opvangnetwerk Fedasil staat onder druk: aantal asielaanvragen in sterk stijgende lijn

Sinds mei en de geleidelijke versoepeling van de coronamaatregelen in heel Europa gaan de asielcijfers weer sterk de hoogte in. In september waren er 3.326 mensen die in ons land asiel aanvroegen. Sinds de grote asielcrisis uit 2015 was dat aantal nooit meer boven de 3.000 gegaan. 

Zit er een nieuwe migratiegolf aan te komen? Allicht niet. Voor oktober wordt al een lichte knik naar beneden verwacht, geven verschillende bronnen op het terrein aan. De cijfers van september worden vertekend door operatie Red Kite in Afghanistan. Via die evacuatieoperatie vroegen er vorige maand ruim 420 Afghanen extra asiel aan in ons land. Tegelijk werden er 237 mensen, voornamelijk Syriërs, rechtstreeks naar ons land gebracht, via hervestiging. “Dat zijn eenmalige operaties”, zegt Dirk Van den Bulck van het Commissariaat-generaal van de Vluchtelingen en Staatslozen (CGVS). “Die 650 kun je er volgende maanden in principe weer aftrekken.”

Tegelijk blijkt uit de cijfers dat heel wat van de aanvragen komen van mensen die al in België of in een ander Europees land aanwezig waren. Van de 948 Afghanen die in augustus asiel aanvroegen, hadden er 424 al een eerdere procedure lopen in ons land. Zij hopen dat ze na de machtsovername door de taliban alsnog papieren kunnen krijgen. 

“Daarnaast komt 30 procent van de aanvragen van mensen die al in een ander Europees land asiel hadden aangevraagd”, legt Geert De Vulder van Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) uit. Normaal gezien worden die mensen teruggestuurd naar het land van de eerste aanvraag, maar velen wagen nu toch hun kans. Terugsturen loopt namelijk moeilijker vanwege quarantaineregels en nog steeds geldende reisrestricties. 

Toch neemt ook de instroom van buiten Europa weer toe, maar niet noodzakelijk uit Afghanistan. “Dat daar een exodus op gang zou komen, is compleet uit de lucht gegrepen”,  zegt Van den Bulck. Op dit ogenblik komen er ook maar weinig mensen naar Europa via Turkije en Griekenland, mede door de strenge grensbewaking, waar ngo’s spreken over pushbacks. Uit Afrika, via Italië, neemt het verkeer dan weer wel toe.

Staking Klein Kasteeltje

Voor wie asiel aanvraagt, moet ook onderdak gezocht worden. Vandaag staakt het personeel in het Klein Kasteeltje, waar de eerste opvang gebeurt. Omdat de doorverwijzing strop loopt door een gebrek aan plaatsen, is de maximumcapaciteit er al even overschreden.

De bijna 28.000 plaatsen van het opvangnetwerk van Fedasil is met een bezettingsgraad van 94 procent verzadigd. Externe factoren maken de situatie niet eenvoudiger. Door covidmaatregelen moeten de centra extra plaats vrijhouden voor eventuele quarantaines en ook de overstromingen eisen hun tol. In Verviers en Luik werden twee opvangcentra gebruikt om slachtoffers van de watersnood tijdelijk te huisvesten, in Yvoir en Nonceveux moesten twee centra dicht door waterschade. Door de soms lange asielprocedures komt er ook niet snel plaats vrij. Momenteel is bijvoorbeeld een deel van de beslissingen over Afghanistan bevroren tot de situatie duidelijker wordt.

Afgelopen zomer maakte de regering geld vrij zodat Fedasil permanent 5.400 bufferplaatsen beschikbaar heeft, net om plotse stijgingen te kunnen opvangen. Alleen: het is niet evident om locaties te vinden. Nadien moeten die nog ingericht en bemand worden. De zoektocht is nog volop bezig.