Komt kernuitstap op de helling na geweigerde vergunning gascentrale Vilvoorde? "Iedereen is zich aan het vastrijden"

Het is een dossier dat al een hele tijd aansleept: de bouw van nieuwe gascentrales om de geplande sluiting van de kerncentrales op te vangen en bij te springen wanneer wind- en zonne-energie niet thuis geven. Voor die nieuwe gascentrales moeten vergunningen uitgereikt worden, en daar knelt het schoentje.

Eerder al weigerde Vlaanderen de vergunning voor een nieuwe gascentrale in Tessenderlo en Dilsen-Stokkem. Gisteren maakte Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) bekend dat ook de vergunning voor de gascentrale in Vilvoorde niet toegekend wordt. De gascentrale in Wondelgem, bij Gent, krijgt wel een vergunning.

Vilvoorde had eerder wel een gunstig advies gekregen van de administratie en kwam ook als winnaar uit de bus van de zogenoemde CRM-veiling van netbeheerder Elia. Dat betekende dat de centrale in Vilvoorde in aanmerking zou komen voor federale subsidies.

Minister Demir haalt aan dat de vergunning voor Vilvoorde geweigerd wordt omdat de stikstofuitstoot van de gascentrale te hoog is voor de Vlaamse normen. "De gascentrale zou 107.000 kilogram ammoniak per jaar uitstoten. Als ik het dossier toch zou goedkeuren breng ik de rechtszekerheid van heel wat bedrijven en landbouwers in gevaar. In het dossier is ook nergens te vinden waarom die uitstoot niet kan worden verminderd", zei ze gisteren.

"Die argumentatie houdt wel steek", zegt Pauwels. "Het gaat in Wondelgem en Vilvoorde om twee verschillende centrales met twee technologieën. Vilvoorde is een zeer grote centrale, 3 tot 4 keer zo groot als Wondelgem. De centrale in Vilvoorde zou ook heel veel draaien, daarbij komen onvermijdelijk stikstofdioxides vrij. Ze draait ook aan een hogere temperatuur, waardoor er nog meer stikstofdioxides vrijkomen. Er is een techniek om dat op te vangen, dat gebeurt onder meer met ammoniak. Maar dat ontsnapt ook, en daar zit stikstof in die snel neerslaat. En daar ziet het kabinet een probleem."

"Wondelgem is een kleinere centrale, een piekcentrale die niet voortdurend zou draaien, maar wel als er tekorten zouden zijn. Dat levert dus minder uitstoot op. Daarnaast is er in Gent nog een oudere centrale die wordt gemoderniseerd. Die draait aan een minder hoge temperatuur dan de nieuwe, waardoor er minder stikstofuitstoot is."

Deze video van Engie/Electrabel toont hoe de gascentrale in Vilvoorde er zou moeten uitzien:

Engie/Electrabel, dat de nieuwe gascentrale zou bouwen, heeft nu vier opties, zegt Pauwels. "Een eerste optie is in beroep gaan bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen, maar dat werkt zeer traag, dat duurt makkelijk een jaar. Bovendien moet Engie/Electrabel exact hetzelfde dossier indienen, ze mogen niks toevoegen om de problemen op te lossen die het kabinet van minister Demir geformuleerd heeft."

"Een tweede optie is compleet van nul herbeginnen. Een nieuw dossier indienen dus, maar dat kan ook een jaar duren. Een derde optie is dat Engie/Electrabel andere bestaande centrales inhuurt om voldoende capaciteit te leveren. En de vierde is dat Engie/Electrabel contact zoekt met de andere ontwikkelaars. Er waren 8 projecten voor gascentrales ingediend, 2 daarvan kregen federale subsidies. Maar die 6 andere zijn er nog. Engie/Electrabel zou daar eventueel mee kunnen samenwerken."

"Vilvoorde is een zeer belangrijke, want zeer grote gascentrale. Met instemming van Europa mag de federale regering subsidies toekennen aan de gascentrales. Voor Vilvoorde is dat ongeveer 450 miljoen. Als die vergunning er niet komt, komen die subsidies in gevaar. Er dreigen bovendien boetes omdat de centrales niet op tijd klaar zijn. Momenteel zijn nog maar twee centrales vergund, die in Wondelgem en eentje in Wallonië", zegt Pauwels.

De weigering is ook een streep door de rekening voor de kernuitstap. Nieuwe gascentrales zijn essentieel voor de plannen van de federale regering om tegen 2025 de kerncentrales in ons land te sluiten. Hoe dan ook gaan er tegen dan 5 van de 7 dicht.

Voor wat de 2 jongste kerncentrales betreft -  Doel 4 en Tihange 3 - zal het de vraag zijn of er tegen dan voldoende andere capaciteit is om stroom op te wekken. Die stroom moet in de eerste plaats komen van hernieuwbare energie, wind en zon. Gascentrales zouden de gaten moeten vullen, zodra er te weinig wind of zon is

"Maar men zit ook juridisch vast met die kerncentrales", zegt Pauwels. "Eigenlijk moeten ze allemaal sluiten. Dat was ook een voorwaarde van Europa om subsidies voor de gascentrales te krijgen. Gebeurt dat niet, dan komen die subsidies in het gedrang. En dan staan we nergens meer."

De vraag rijst in hoeverre dit een politiek spel is. De N-VA -op Vlaams niveau in de regering, op federaal niveau in de oppositie- is tegen de kernuitstap en tegen de gascentrales. Groen, met federaal minister van Energie Tinne Van der Straeten, wil de kerncentrales dan weer sluiten. Is dit een opbod Vlaams versus federaal, waar men mee wil scoren?

"Het is alleszins opvallend in het persbericht van het kabinet van Demir over de weigering van de vergunning", zegt Pauwels. "Dat begon met een politiek statement en dat verwacht je daar niet, je verwacht daar enkel een pure technische beschrijving. Het persbericht begon met de duidelijke stelling dat de federale regering gewaarschuwd was dat er in Vlaanderen heel stevige beperkingen over de stikstofuitstoot zijn. Boodschap: Wij behandelen elk dossier apart en het is helemaal niet zo dat wat de federale regering goedkeurt, wij dat ook allemaal goedkeuren. Ze mogen ons niet het mes op de keel zetten."

"Het wordt alsmaar ingewikkelder", analyseert Pauwels. "Iedereen is zich in dit dossier aan het vastrijden, zowel Vlaams als federaal. Samenwerken is niet naïef, dat heeft men op andere dossiers ook al gedaan. Je moet misschien eens met mekaar gaan praten en kijken: hoe geraken we hier op een deftige manier uit."