Verbeterde algoritmes helpen in de liefde, maar vergeet vooral het flirten op straat niet

Eerst schaamden we ons nog een beetje, wanneer we vertelden dat we onze partner online hadden ontmoet. Tegenwoordig is het de normaalste zaak van de wereld om bij de zoektocht naar een potentiële geliefde te leunen op de algoritmes van datingapps als Tinder of Happn. 

Tegelijkertijd klinkt er ook steeds meer gemor. De algoritmes zijn vrij gebrekkig. Het is wel erg veel swipen, en weinig daten. Tinder heeft ons liever verslaafd dan gekoppeld.

Hoewel hier en daar klein verzet ontstaat – terug naar ouderwetse, romantische tijden met de toevallige ontmoeting op straat of in de trein – is het bijna onvermijdelijk dat we de komende jaren juist nóg afhankelijker worden van datingapps en hun algoritmes en kunstmatige intelligentie. 

Maar hoe ver kan technologie het ongrijpbare domein van de liefde binnendringen? En moeten we dat überhaupt willen?

Te ongrijpbaar 

Als het aan de grote techbedrijven ligt, is alles te vangen in data. Ook de liefde. Het is te rationaliseren: liefde is slechts biochemie en dus prima om over te laten aan machines. Technologie-expert Jarno Duursma gelooft daar niet in. “Kunstmatig intelligente software kan heel veel, maar wordt ook vaak overschat. Zo’n verbeterd algoritme kan prima een eerste selectie maken op basis van bepaalde criteria, maar daarna wordt de liefde te ongrijpbaar. Het is typisch techno-solutionisme (het geloof dat voor elk probleem een technologische oplossing kan worden gevonden, vaak zelfs zonder dat er een probleem is, zoals de Amerikaanse denker Evgeny Morozov uitlegt in zijn boek To Save Everything, Click Here, red.). Daarmee geven we de technologie een soort magische eigenschap mee, alsof een kunstmatig intelligent algoritme beter weet dan wij welke partner voor ons geschikt is.”

Volgens psycholoog en relatietherapeut Marcelino Lopez komen liefde en romantiek tot stand door chaotische, ongrijpbare processen. Een algoritme kan natuurlijk voorkeuren en mate van aantrekkingskracht in kaart brengen, maar niet voorspellen hoe twee individuen op elkaar zullen reageren tijdens een echte ontmoeting. “De timing van zo’n ontmoeting alleen al. In welke stemming verkeer je? Hoe is het weer? De flirtende serveerster, een sollicitatieafwijzing die nog niet is verwerkt. Er zijn zoveel factoren van invloed.”

Hij noemt een onderzoek aan de Universiteit van Utah. Op basis van meer dan honderd partnervoorkeuren en persoonlijke kenmerken werd geprobeerd van tevoren te voorspellen of twee mensen een romantische klik zouden kunnen hebben. Resultaat: de onderzoekers konden enigszins voorspellen welke mensen over het algemeen aantrekkelijker werden gevonden dan anderen, maar konden op geen enkele manier voorspellen of twee mensen ook echt een klik zouden hebben.

Kortom, zegt ook toekomst-antropoloog Roanne van Voorst, het is niet realistisch dat technologie binnenkort de perfecte partner voor ons gaat vinden. Wat wel interessant is, is dat het zou kunnen helpen bij het maken van een betere voorselectie. “Een datingapp zou er dan voor kunnen zorgen dat je aan iemand wordt gekoppeld met wie je in ieder geval een leuke avond kan hebben, omdat jullie veel overeenkomsten hebben – diepere overeenkomsten dan het lijstje dat we nu op ons datingprofiel zetten.”

In die zin zit er best iets in dat algoritmes je beter kennen dan dat jij jezelf kent. Wat Van Voorst daarmee bedoelt: we zijn vaak niet helemaal eerlijk op ons datingprofiel. “We begrijpen niet zo goed waarnaar we zoeken. Je kunt zeggen: ik hou van kunst en literatuur, terwijl je eigenlijk je dagen vult met doktersromans lezen en Netflix kijken. Zo’n algoritme zou dat kunnen constateren en iemand zoeken die dat ook heeft.”

Een ander voorbeeld: kunstmatige intelligentie zou in de toekomst bijvoorbeeld aan je gezicht kunnen zien hoe blij je was met je date. “Dus nieuwe datingapps, met meer geavanceerde technologieën, kunnen straks goed in staat zijn om dingen bij jou te zien die je anders niet zou invoeren op je datingprofiel. Daar kan vervolgens een interessante selectie van mogelijke partners uit naar voren komen.”

Dat heeft voordelen, zegt Van Voorst, maar algoritmes blijven ook gekke dingen doen. “Als ik drie keer een date heb gehad met iemand die toevallig blond was, en ik vond dat leuk, kan het algoritme bijvoorbeeld alleen nog maar blonde mensen voor me gaan selecteren. Dat kan excluderend worden, racistisch zelfs.”

Tindermoeheid

Wat in ieder geval vast staat, is dat veel mensen behoefte hebben aan betere datingapps, zegt sociaal psycholoog Tila Pronk (Tilburg University). Uit haar onderzoek blijkt dat er sprake is van ‘Tindermoeheid’, omdat er simpelweg te veel keus is. “Dat lokt gebruikers in eerste instantie naar een datingapp, maar wanneer ze dan al die mogelijkheden zien, treedt de vermoeidheid al snel op. We zijn als mens evolutionair gezien niet toegerust om om te gaan met zoveel keus.”

Gebruikers schieten daardoor snel in de afwijzingsmodus. “Je ziet heel veel potentiële partners, maar wordt steeds pessimistischer en minder tevreden over de opties die je ziet.”

Een verbeterde voorselectie zou een goede oplossing zijn, zegt Pronk. “Nu bekijken we 130 potentiële partners per sessie. Bij 95 procent van de gevallen weten we al dat het niets gaat worden.”

En de toevallige, fysieke ontmoeting dan? Volgens Pronk verdwijnt die langzaam. Uit recent onderzoek blijkt dat 40 procent van de eerste ontmoetingen al online is. Dat percentage zal vermoedelijk, met al die verbeterde algoritmes in het vooruitzicht, alleen maar stijgen. “Het hangt ook samen met te veel verzonken zijn in onze telefoon. Het is in de trein, of ergens anders, moeilijker dan voorheen om contact te maken.”

Dat leidt ertoe dat we langzaam meer gaan vertrouwen op het algoritme, en minder op onszelf, zegt Van Voorst. Daardoor denken we ook minder kritisch na. Het algoritme zal het wel weten, is de gedachte. “Dat zie je bijvoorbeeld bij de Netflixserie The One,” zegt Van Voorst. “Wanneer een algoritme deelnemers koppelt aan ‘de ware’, vertrouwen ze daar zo op, dat wanneer ze net in een leuke relatie met iemand anders zitten (die ze fysiek hebben leren kennen), ze die relatie toch verbreken. Het is niet ondenkbaar dat zoiets in de nabije toekomst kan gebeuren.”

Dan kom je op het punt waarop laagdrempelig beschikbare technologie misschien te veel invloed gaat uitoefenen op onze partnerselectie. Volgens Duursma neemt de onrust in bestaande (jongeren)relaties nu al toe door apps als Tinder en Happn. “Ze hebben het onrustige gevoel dat de beste partner voor het oprapen ligt, en denken, wanneer ze in een relatie zitten: loopt er niet ergens iemand rond die nog beter bij me past? Wanneer een relatie dan even niet bevalt, vluchten ze naar de volgende swipesessie op Tinder. Terwijl de kern van een liefdevolle relatie is dat je elkaars tekortkomingen accepteert.”

Intuïtie

Van Voorst heeft voor haar boek over de toekomst van de liefde, dat binnenkort verschijnt, veel mensen gesproken die zeggen dat ze het flirten afleren. Ze stappen niet meer op iemand af om een praatje aan te knopen, maar kijken of diegene op een datingapp zit. “Met bepaalde apps kun je kijken of iemand in je nabije omgeving die app ook gebruikt. Dan hoef je niemand meer aan te spreken. Dat is minder kwetsbaar, je wordt niet meer zo hard in je gezicht afgewezen. Dat is jammer, want dat kwetsbare, moedig durven zijn, is supereng, maar brengt je ook veel. Als iemand je aanspreekt, zo gevat en stoer als hij kan, zie je ook dat zenuwachtige trekje om iemands mond, of hij bloost, en dat is vaak het moment dat je verliefd wordt of iemand leuk gaat vinden. Er zit even geen masker voor, want dat kunnen we niet zo goed in het echte leven.”

Volgens Van Voorst moeten we ervoor waken dat we dat niet verliezen. “Het is belangrijk om aan je intuïtie te voelen dat je iemand leuk vindt. En dat je afgewezen durft te worden. Dat maakt het leven uiteindelijk zo feestelijk. Want stel: je wordt niet afgewezen, en iemand valt echt op jou. Dat is zo’n belangrijk moment voor veel mensen dat ik hoop dat dat niet verdwijnt.”