Geen afwas, maar wel een berg afval: hoe vermijd je wegwerp bij takeaway?

“We hebben ronde bowls met drie compartimenten, waar een Marokkaans restaurant zijn tajines in aanbiedt”, zegt Marjan Van Hecke, operations manager bij het bedrijfje Red-use. Dat wil met herbruikbare bowls een einde maken aan de stapels verpakking waar klanten na een takeawaymaaltijd mee blijven zitten. 

Red-use biedt vijf bowls aan voor alle soorten gerechten – van broodjes tot spaghetti – en een herbruikbare fles voor de drank. Het bedrijf is dit jaar gestart in Mechelen, waar het samenwerkt met een tiental restaurants, maar wil ook in Hasselt en Aalst voet aan grond krijgen. 

“Als klanten een gerecht bestellen in een restaurant, betalen ze drie euro waarborg voor de verpakking”, zegt Van Hecke. “Dat krijgen ze terug wanneer ze hun bowl naar een verzamelpunt brengen. Op die manier is het voor hen dus helemaal gratis.” In Mechelen heeft Red-use ook en tiental dropboxen gezet bij de deelnemende restaurants. 

‘Kwitten’

Afvalmaatschappij OVAM heeft net een nieuwe campagne gelanceerd met dezelfde filosofie. Waarom zouden we nog maaltijden eten uit een verpakking, die we nadien meteen weggooien? OVAM wil dat we ‘kwitten’ met wegwerpverpakkingen: een acroniem voor ‘Kappen met Wegwerp Is Top’. 

Om de boodschap kracht bij te zetten ging acteur Dominique Van Malder frietjes bakken in Oud-Heverlee. Zijn klanten moesten zelf een gamel meebrengen of iets anders om de frieten op te halen. Van Malder noemde zijn frituur dan ook een ‘kwitkot’. 

“Het restafval ging de voorbije jaren stilaan naar beneden”, zegt OVAM-woordvoerder Jan Verheyen. “Maar vorig jaar schoot het weer omhoog door de lockdown. De hoeveelheid huishoudelijk restafval steeg met vijf procent of 40.000 ton. Dat toont de noodzaak aan om te sensibiliseren.”

Het klinkt allemaal wel leuk om te stoppen met wegwerp, maar in de praktijk zijn er toch nog een hoop praktische uitdagingen. Bedrijven zoals Red-use zijn momenteel nog erg zeldzaam. Het is één ding om herbruikbare verpakkingen op de markt te brengen, er is natuurlijk ook personeel nodig om ze te op te halen en om te reinigen. 

In Aalst heeft het bedrijf daarvoor naar enkele partners gezocht. “We gaan samenwerken met een sociale werkplaats om de bowls te wassen”, zegt Van Hecke. “Dan is er ook nog een bakfietsfirma die de dozen zal ophalen.”

Ecosysteem

Om herbruikbare verpakkingen dus echt ingang te doen vinden is er een nieuw economisch ecosysteem nodig. Dat geldt in het klein voor Red-use en in het groot voor heel de voedingsindustrie. De uitdagingen om de verpakkingen opnieuw te brengen en weer schoon te maken zijn volgens verpakkingsexpert Peter Ragaert, (UGent/Pack4Food) nu nog heel groot. Eén pizzadoos terugbrengen is eenvoudig, een systeem uitvinden waarin elke voedingsverpakking terugkomt naar de winkel is dat niet. 

Nochtans zijn er al een aantal projecten op de herbruikbare kar gesprongen. Multinationals als Danone en Coca-Cola zijn ook in ‘The Loop’, gestapt. Consumenten kunnen onder meer in het VK supermarktproducten in een herbruikbare verpakking online bestellen. En om het hen zo makkelijk mogelijk te maken kunnen ze die zelfs thuis weer laten ophalen. 

Het mantra van de voorbije jaren was steeds dat we verpakkingen moesten recycleren. Pizzadozen leggen we bij het oud papier en plastieken schaaltjes gaan in de pmd-zak. Maar ook recycleren heeft dus nog een behoorlijke ecologische afdruk, omdat fabrieken het materiaal opnieuw moeten verwerken. 

In de voedingsindustrie is er daarom stilaan een revolutie bezig. “Als er aan een kartonnen doos nog te veel voedingsresten zitten, moet ze toch gewoon bij het restafval”, zegt Ragaert. “Daarom ligt de focus steeds meer op herbruikbaar. Het beste is een verpakking te vermijden. Als dat niet kan, probeer ze dan te hergebruiken of op z’n minst te recycleren.”