"Samid" (16) uit Marokko getuigt over eenzame vlucht en leven in België: "Wil toekomst opbouwen, ben straatleven beu"
In Europa zwerven duizenden niet-begeleide minderjarige vluchtelingen rond, op zoek naar een beter leven. De ploeg van "Terzake" sprak met "Samid" (16), die nog maar enkele weken in ons land is. Na een leven op straat verblijft hij in de gesloten gemeenschapsinstelling van Everberg en hij is niet alleen. Het personeel slaakt een noodkreet: "We hebben niet de middelen en de opvoeders om die jongeren te helpen".
Samid is de schuilnaam van een Marokkaanse jongen van 16 jaar, die 2 jaar geleden naar Europa is gevlucht. Hij is amper 8 jaar als zijn vader sterft. "Ik was 9 toen ik het huis verliet, en mezelf begon te behelpen door overal een beetje te werken."
In de Spaanse enclave Melilla raakt Samid aan boord van een schip, dat hem naar de Spaanse stad Almeria brengt. Voor die geslaagde oversteek naar Europa verblijft Samid 7 maanden op straat in Melilla. "Niemand ligt daar wakker van onze toestand. Overal waar we kwamen, kregen we een pak rammel. Geen wonder dat kinderen er lijm snuiven, om hun problemen te vergeten."
In de "Terzake"-reportage vertelt Samid onder die schuilnaam het verhaal van zijn vlucht en leven in ons land, zijn begeleiders in de gesloten instelling trekken aan de alarmbel:
Weer een jongere die niets weet en niets kan: dat denken mensen over ons.
Maar Samids geduld wordt beloond: hij verstopt zich in een vrachtwagenwiel, en raakt in Europa zonder ontdekt te worden door de politie. "In Spanje werd ik naar een opvangcentrum gebracht waar ik wat spullen kreeg, een douche kon nemen en iets kon eten. Ik was erg opgetogen, "eindelijk in Europa", dacht ik.
Maar dan wacht Samid de harde realiteit: twee jaar lang dwaalt hij rond op straat. "In Marokko denken jongeren aan Europa, als een plek met werk en welvaart, niet aan een plaats waar ze misbruikt worden. "Hier komt weer een jongere die niets weet en niets kan": dat gevoel hebben mensen hier bij ons."
Sinds enkele weken verblijft Samid in ons land. Hij wordt opgepakt door de politie, en overgebracht naar het gesloten centrum van Everberg. En daar zien ze steeds meer minderjarige straatjongeren. Sinds begin 2021 kwamen er al 42 niet-begeleide straatjongeren terecht, bijna dubbel zo veel als in 2020, toen er 22 tieners uit Maghreblanden werden opgevangen.
We kunnen die jongeren een dak boven het hoofd geven, en eten, maar meer niet.
Sam en Wim, die als begeleiders in het centrum van Everberg werken, trekken daarom aan de alarmbel. "Die jongeren blijven lang bij ons, terwijl we hen te weinig zorg en hulpverlening kunnen bieden. Een dak boven hun hoofd, en eten: dat kunnen we geven, maar meer niet. Terwijl het gaat om minderjarigen, voor wie gezorgd moet worden."
Samid bevestigt dat hij in Everberg geen specifieke therapie krijgt: hij probeert zijn trauma's van zich af te schilderen. Hoe zijn toekomst eruit ziet, is onduidelijk. "Ik heb het gehad met het straatleven, ik zou niet liever willen dan hier weggeraken, en met hulp moet dat lukken. Als God het wil."
Agentschap Opgroeien waarschuwt: "Nood aan duurzame oplossing"
Het Vlaamse Agentschap Opgroeien waarschuwt voor de grotere toestroom van die niet-begeleide minderjarigen in de gemeenschapsinstellingen. "Vooral het gebrek aan duurzaam perspectief voor deze jongeren blijkt een probleem”, zegt Niels Heselmans van het Agentschap Opgroeien daarover.
“De start is vaak al erg heftig: jongeren komen hier toegetakeld aan en spreken in het beste geval enkele woordjes Frans”, vertelt Heselmans. “Dan is het bijna onmogelijk om een vertrouwensrelatie op te bouwen, terwijl dat net nodig is. Tegelijk merk je dat jongeren heftige trauma’s moeten verwerken. Sommige jongeren zoeken uit eigen beweging snel weer het straatleven op."
Heselmans benadrukt dat die minderjarigen nood hebben aan een duurzame oplossing op lange termijn, zeker na een vaak traumatiserende vlucht uit hun thuisland. "Deze jongeren hebben nood aan warmte, een plek waar voor hen gezorgd wordt, waar ze kunnen vergeten en verwerken.”
We moeten die groep jongeren absoluut boven de radar houden.
Vlaams welzijnsminster Wouter Beke (CD&V), bevoegd voor de gemeenschapsinstellingen, erkent dat die centra niet de juiste plek zijn om niet-begeleide minderjarige vluchtelingen langdurig op te vangen. Na gesprekken met het personeel in Everberg belooft hij extra geld, voor meer personeel. En er komen ook opvangplaatsen bij. "We moeten die jongeren absoluut boven de radar houden, en bekijken hoe ze verder willen met hun leven", zegt Beke in "Terzake".
