Iran toont in beslag genomen oldtimerverzameling van verdreven keizerlijke familie

Het Iran Historical Car Museum huisvest maar liefst 55 oldtimers, twee koetsen en vier motoren waarvan ééntje werd bestuurd door Farah Diba, de inmiddels 83-jarige en in ballingschap in Parijs en Washington levende weduwe van de laatste keizer (sjah) Mohammad Reza Pahlavi (1919-1980). 

Grote blikvanger is een knaloranje sportwagen uit 1972. De unieke eenzitter - ontwikkeld en gebouwd door Mercedes-Benz, Porsche en Volkswagen - beschikt over twee autosleutels. Bij de ene, van zilver, is de snelheid begrensd tot 30 kilometer per uur, maar met de andere, van goud, kan het racemonster tot wel 170 kilometer per uur halen. 

De Duitse ambassadeur in Iran overhandigde het zogenoemde multifunctionele voertuig (MPV) destijds namens bondskanselier Willy Brandt van West-Duitsland aan Reza Pahlavi, de laatste kroonprins van Iran. Het cadeautje was bedoeld om de toen 12-jarige troonpretendent te leren autorijden, vandaar ook de snelheidsbegrenzer.  

Het museum zelf bestaat al sinds 2003, maar trok nog nooit zoveel bezoekers als nu. Sinds het tentoonstellen van de gerestaureerde ‘speeltjes’ van de keizerlijke familie begin november kwamen al bijna 20.000 mensen zich vergapen aan de collectie. “Ik hou van deze plek, omdat het een aantal zeldzame dingen samenbrengt die na de revolutie zijn overgebleven. Deze objecten nemen ons mee door onze geschiedenis”, zegt de gepensioneerde Farzaneh (55) tegen persbureau AFP.

De in beslag genomen bezittingen van het voormalige regime worden beheerd door de ‘stichting van de onterfden (mostazafan in het Perzisch). Honderd andere voertuigen van de voormalige sjah van Perzië (sinds 1936 Iran) en diens nazaten staan in magazijnen te wachten op zorgvuldige restauratie om daarna ook tentoongesteld te worden in het museum. Dat is maar liefst 11.000 vierkante meter groot, ruim anderhalf voetbalveld, en bevindt zich in de industriële zone in Karaj, zo’n 20 kilometer ten westen van Teheran waar de autofabrieken van Iran zijn gevestigd. 

De jonge museumdirecteur Mohammad Faal poseert trots naast een zwarte Rolls-Royce Silver Ghost uit 1922. Niet zozeer vanwege de luxe van het voertuig, maar omdat de Islamitische Republiek dit ‘juweeltje’ heeft weten te behouden na een episch gevecht met de gevallen Iraanse keizerlijke familie.

“Zes maanden voor de revolutie was de wagen naar Rolls-Royce gestuurd om deze weer rijklaar te maken. Na de val van de monarchie in 1979 eiste de familie Pahlavi teruggave, met de bewering dat de bolide tot de dynastie behoorde’’, legt de museummanager uit. “Na een juridische strijd oordeelde een Britse rechtbank dat het voertuig eigendom was van de Iraanse staat en keerde de Rolls terug naar Iran”, aldus Faal.

Topstuk van het museum is de in 1930 gebouwde Amerikaanse Pierce Arrow ‘Model A',  destijds de duurste auto in de Verenigde Staten. Een ‘fantasie’ ter waarde van toen 30.000 dollar (26.515 euro). Dat kwam neer op een achtste van de Perzische staatsbegroting, verworven door Reza Pahlavi (1878-1944) die de dynastie stichtte. Hij gaf het voertuig met zijn verchroomde koplampen en bumpers én keizerlijke wapen aan zijn zoon Mohammad Reza. Die gebruikte de wagen bij ceremonies, waaronder het huwelijk met zijn tweede vrouw Soraya en de begrafenis van zijn vader.

“We zijn van mening dat deze auto’s deel uitmaken van het Iraans cultureel erfgoed en toebehoren aan het volk in plaats van aan de keizerlijke familie”, zegt Faal. “Hoe dan ook: we houden ervan om de schoonheid van de voertuigen te bewonderen, rekening houdend met hun geschiedenis en waarderen de inspanningen van de fabrikanten en ontwerpers.”

Bezoekers verdringen zich ook voor de Mercedes 500 K Autobahn Kurier uit 1934, een cadeautje van Adolf Hitler aan Reza Pahlavi. Een uniek voertuig, want het is de enige van de zes geproduceerde exemplaren die nog bestaat. De overige vijf zijn vernietigd tijdens de Tweede Wereldoorlog. “Mercedes bood ooit aan het voertuig te kopen tegen een prijs die we zelf mochten bepalen - omdat ze het exemplaar graag in hun eigen museum wilden tentoonstellen - maar dat hebben we geweigerd”, aldus de museumdirecteur.