Heeft massaal testen nog zin, nu de omikronvariant dominant is?
Dagelijks worden in België meer dan 60.000 PCR-tests uitgevoerd. Dat aantal zal mogelijk nog verder stijgen, met de snelle opmars van de omikronvariant. De meeste mensen lijken echter niet erg ziek te worden als ze besmet worden met de omikronvariant. De vraag is dan: heeft het nog wel zin om mensen massaal te testen?
Kan de PCR-test de omikronvariant detecteren?
Bij een PCR-test wordt gezocht naar stukjes genetische code van het coronavirus. Als genetisch materiaal van het virus aangetroffen wordt, dan test je positief.
Het probleem: wanneer een virus muteert, verandert ook de genetische code van het virus. Sommige veranderingen kunnen ervoor zorgen dat een PCR-test het virus niet meer detecteert. Dan bestaat het risico op een "vals negatieve" test: je denkt dat je niet besmet bent, maar je bent het wel.
De meeste PCR-tests zijn gelukkig goed in staat om ook besmettingen met de omikronvariant te detecteren. "Besmettingen met de omikronvariant worden opgepikt door de huidige PCR-tests", zegt viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven). "In de meeste laboratoria wordt ook de variant geïdentificeerd. Wat dat betreft zitten we op dit moment zeker goed."
"Ik ken op dit moment geen commerciële test die faalt voor de omikronvariant", zegt ook Bruno Verhasselt, diensthoofd van Laboratorium voor Medische Microbiologie UZ Gent. "We moeten dit wel van heel nabij blijven opvolgen, om problemen in de toekomst te voorkomen. Maar op dit moment is er zeker geen probleem."
Is er voldoende testcapaciteit?
Dagelijks worden in België meer dan 60.000 PCR-testen uitgevoerd. Dat aantal kan de komende weken sterk stijgen als de omikronvariant verder oprukt. De vraag is dan: is er voldoende testcapaciteit om zo'n stijging op te vangen?
"Ik zie wat dit betreft geen probleem", zegt Bruno Verhasselt. "Elk laboratorium van het Federaal Testplatform COVID-19 kan tot minstens 3.000 testen per dag doen. Op de piek van de vierde golf deden wij in ons labo zelfs 4.000 testen per dag. Als er een nieuwe golf aankomt, zullen we dat samen zeker aankunnen."
"Normaal gezien is er genoeg capaciteit", zegt Marc Van Ranst. "In vergelijking met andere landen doen we het zelfs zeer goed. Toch is het mogelijk dat het op een bepaald moment kantje boord wordt, als het aantal besmettingen sterk stijgt. In dat geval kan het langer duren voor je je resultaat krijgt."
Heeft massaal testen nog zin?
Mensen massaal testen kost dan natuurlijk handenvol geld. De overheid betaalt aan laboratoria 40 euro per uitgevoerde test. De voorbije week waren er volgens het dashboard van Sciensano gemiddeld 64.000 testen per dag. Aan 40 euro per stuk betekent dat een kostprijs van 2.560.000 euro per dag.
Je kan je afvragen of dat geld goed besteed is.
"Dat hangt ervan af welke prijs je als maatschappij wil betalen", zegt Bruno Verhasselt. "Als je niet (of minder) test, dan kan het virus zich meer verspreiden. De meeste mensen die besmet worden, zullen daar enkel griepachtige klachten aan overhouden. Sommige mensen zullen echter wél ernstig ziek zijn en overlijden, vooral ouderen en mensen met een verzwakt immuunsysteem. De vraag is altijd: welke prijs willen we als maatschappij betalen om mensenlevens te redden?"
Helaas is het heel moeilijk om die afweging nu al te maken. De kostprijs in euro's kan je makkelijk berekenen, maar de prijs in mensenlevens is op dit moment moeilijker in te schatten. Daarvoor is er nog te veel onzekerheid over het ziekteverloop bij besmetting met de omikronvariant.
"We weten nog niet wat de omikronvariant doet bij risicopersonen", zegt Van Ranst. "Daarom vind ik het te vroeg om het massaal testen nu al los te laten. Er is nog te veel onzekerheid."
Toch gaan we volgens Van Ranst naar een toekomst waarin weer minder getest wordt. "De huidige manier van testen kunnen we niet tot het einde der tijden volhouden. We gaan zeker naar een toekomst waarin minder getest wordt. De vraag is alleen: wanneer begint die toekomst?"