Opwarmend zeewater bedreigt de Peruaanse ansjovis, en zo ook onze voedselvoorziening

Ansjovis is met afstand de overvloedigste én meest gevangen vis in de wateren van Peru. Maar zijn toekomst is onzeker, laat het verleden zien. 130.000 tot 116.000 jaar geleden, toen het 2 graden warmer was dan nu, waren de vissoorten bij Peru veel kleiner, schrijven onderzoekers in het vakblad Science. Ze waarschuwen: de voedzame ansjovis kan verdwijnen als het zeewater opwarmt.

De omstandigheden in die warme prehistorische periode komen volgens de wetenschappers overeen met die uit het allerslechtste klimaatscenario dat het VN-klimaatpanel IPCC schetst voor het jaar 2100. Het gebied verkeerde destijds in een soort permanente staat van El Niño, een opwarming van het zeewater die nu een keer in de drie tot zeven jaar voorkomt.

Keerpunt

De kans dat dat werkelijkheid wordt, is klein. Toch zien de onderzoekers genoeg redenen voor een fikse waarschuwing. De situatie in het gebied verandert snel en het keerpunt, waarop de ansjovis zich niet meer kan aanpassen aan de klimaatomstandigheden, kan weleens snel in zicht zijn. Dat is niet alleen slecht nieuws voor de ansjovis, maar ook voor de mondiale voedselvoorziening.

“Deze boodschap sluit aan bij eerder onderzoek”, zegt Ralf van Hal, marien bioloog bij de universiteit van Wageningen. “We weten dat dieren kleiner worden naarmate hun omgeving opwarmt. Hoe warmer het water, hoe minder zuurstof het bevat. Een grotere vis heeft meer zuurstof nodig dan een kleine. Om te overleven kun je dus maar beter klein zijn.”

Kleiner worden dus, of vertrekken, zegt Van Hal. “Als de ansjovis zich niet snel genoeg kan aanpassen, schuift hij op naar kouder water om te overleven. Zijn plek bij Peru wordt dan ingenomen door kleinere vissoorten. Andere vissoorten lukt het wellicht wel om kleiner te worden en te overleven. Maar daar zit altijd een grens aan: oneindig verkleinen kan niet.”

Worden de zeevissen ook hier kleiner om uiteindelijk te verdwijnen uit de Noordzee? “Daar zijn wel aanwijzingen voor”, zegt Van Hal. Dat klimaatverandering wereldwijd tot grote verschuivingen leidt in de oceanen, staat als een paal boven water. “De waarschuwing dat onze voedselvoorziening erdoor in gevaar is, is de belangrijkste boodschap.”