Is het nu rood, geel of oranje? Coronabarometer zorgt al meteen voor verwarring

Code geel, oranje of rood? In de coronabarometer die het Overlegcomité vrijdag goedkeurde, hangt alles af van twee indicatoren. Eén: het aantal covidpatiënten dat intensieve zorg (ic) nodig heeft. Twee: het dagelijks aantal nieuwe ziekenhuisopnames door covid.

Die cijfers zorgden evenwel al meteen voor verwarring. Bij de invoering van de barometer, aanstaande vrijdag, zal ons land in code rood starten. Die alarmfase geldt bij meer dan 500 ic-patiënten en meer dan 150 dagelijkse ziekenhuisopnames. Enkel die laatste drempel is vandaag overschreden: elke dag belanden bijna 280 mensen in het ziekenhuis, maar op intensieve zorg liggen ‘slechts’ 360 covidpatiënten.

Het Overlegcomité moest dan ook kiezen tussen fase oranje of fase rood. Omdat de besmettingscijfers en ziekenhuisopnames snel stijgen, namen de ministers en regeringsleiders liever geen risico. Het werd dus rood.

Maar als de trends van de voorbije weken zich doorzetten, wacht het Overlegcomité binnenkort een lastiger keuze. De ic-bezetting zit al geruime tijd in dalende lijn en kan relatief snel onder de 300 duiken, de drempel tussen fase geel en oranje. De ziekenhuisopnames daarentegen zitten nog flink in de lift, en zullen nog even niet onder de 150 per dag duiken.

In dat geval geeft de ene parameter code geel aan – de epidemie is dan ‘onder controle’ – terwijl de andere parameter rood aanwijst, de hoogste alarmfase. Wat dan? Dan is het opnieuw aan de politiek om te ‘trancheren’, klinkt het in de Wetstraat.

Flessenhals

In principe is de ic-bezetting de belangrijkste indicator, zegt een politieke bron, omdat daar de flessenhals het meeste risico’s geeft: als mensen niet op intensieve zorg raken, staan er snel mensenlevens op het spel. Maar daarnaast wordt er vooral gekeken naar de trends. Als de ziekenhuisopnames hoog liggen maar in dalende lijn zitten, is er meer ademruimte dan wanneer de opnames elke dag snel stijgen, zoals nu.

“Deze discussie toont nu net dat de barometer geen automatisme mag zijn. De politieke leiders nemen de beslissing, niet de barometer”, klinkt het in de federale regering. In de Vlaamse regering wordt er rekening mee gehouden dat fase rood slechts een kwestie van een paar weken is: het zal volgens hen niet lang duren voor we naar code oranje kunnen terugschakelen. Dan zijn bijvoorbeeld zogenaamde ‘dynamische’ binnenevenementen weer mogelijk, zoals een concert waarbij gedanst wordt.

Over de parameters die de kleur van de barometer bepalen was de afgelopen weken flinke discussie. In vorige versies werden nog zes verschillende indicatoren gebruikt, zoals de positiviteitsratio van de afgenomen covidtesten, het aantal consultaties bij de huisarts, en de besmettingscijfers. Maar die oefening werd op heel wat kabinetten als te complex gezien.

Even zag het ernaar uit dat de beslissing over de barometer opnieuw op de lange baan geschoven zou worden. De deelstaten konden zich absoluut niet vinden in de gehanteerde drempels, en ook de toegelaten capaciteit in de cultuursector bleef een struikelblok.

Na een tête-à-tête tussen premier Alexander De Croo (Open Vld)  en Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) werd overeengekomen dat zalen met een goede ventilatie meer mensen mogen ontvangen. En bij de drempels tussen de alarmniveaus zou niet alleen gekeken worden naar de precieze cijfers, maar ook naar de trend: stijgend of dalend.

Daardoor blijft het enigszins onduidelijk hoe dwingend de barometer precies zal zijn. De bedoeling is dat de barometer voor een zekere voorspelbaarheid zorgt. Maar dat is lastig als de cijfers alle opties open laten.