Hij stemt voor PVDA, zij komt op voor Vlaams Belang: ‘Toen heb ik haar gezegd: kijk, die gasten zitten ook bij jouw partij’

Freya Piryns (Groen) en Willem-Frederik Schiltz (Open Vld): ‘Ik krijg het genoeg te horen: wie bij de hond slaapt, krijgt vlooien’

Hun eerste ontmoeting was vreselijk. De Gazet Van Antwerpen had de twee kersverse parlementsleden uit de eigen stad in 2007 samengezet voor een interview. “Zowat het slechtste ooit”, lacht Schiltz nu, toen net Kamerlid. “We waren zo vijandig en raakten niet voorbij onze debatfiches.” Piryns, juist verkozen als senator, ergerde zich blauw aan de “fils à papa die alleen vanwege zijn vader de politiek was ingegooid”.

Hij was erop gebrand zich niet te laten doen door “die van Groen, die toevallig ook in de gemeenteraad zat”. Het ‘linkse trutje’ en de ‘rechtse lul’ zoals in de serie Billie vs Benjamin? “Een lul was ik wel”, zegt Schiltz nu. “Want ik zou haar eerst nog laten stikken.” Hij kwam niet opdagen voor de bijhorende fotoshoot in het parlement even later. “Compleet vergeten.” Een lunch om het goed te maken werd drie keer uitgesteld. Piryns: “Hij heeft toen fameus zijn best mogen doen.”

Tijdens die eerste lunch had ze snel door dat er achter de debatfiches misschien wel een interessante man schuilde. Het werd het begin van een vriendschap, de romance zou pas later ontluiken. In café Treurenberg, om de hoek van de Kamer, een notoire pleisterplek voor parlementsleden, kwamen ze elkaar in die periode vaak tegen. Ze dronken, discussieerden én dansten. “Eén keer heb ik je toen gered met een ridderlijke daad”, zegt Schiltz. Een oudere collega maakte ongepaste avances naar Piryns. Tot Schiltz tussenbeide kwam. “Dat was bijna een #MeToo-geval”, zegt ze.

De echte vonk zou pas vier jaar later, in 2011, overslaan, in een tankstation op Linkeroever. “‘Ha mevrouw Piryns’, zei ik. Waarop het secondenlang stilbleef”, giert hij het uit. Piryns: “Ik herkende hem totaal niet! In die vier jaar had ik hem nog nooit zonder kostuum gezien.” Schiltz: “Ik was aan het klussen en had vuile kleren en werkschoenen aan, mijn haar helemaal in de war.”

De twee gingen op café. Er volgden lange diepe gesprekken over het leven en het leven in de politiek, maar minder over de politiek zelf. Ze werden een koppel. “Later hebben we heftig en veel gediscussieerd”, vertelt Piryns. Twee thema’s die erbovenuit staken: asiel en migratie, wat Piryns toen ook volgde in het parlement, en kernenergie, een van de specialisaties van Schiltz.

“Het is als een stroomstoot door je lijf”, zegt Schiltz. Plots zijn vele evidenties niet langer evident, de eigen zekerheden beginnen te wankelen. “Op zulke momenten is er geen camera bij. Je moet dus niet per se de flinkste liberaal of groene zijn. Er is een safe zone waar je een stap verder kunt zetten. Wat vind je er echt van? En waarom?”

Piryns: “Dat was essentieel. We hebben vaak dezelfde doelstellingen, maar kiezen een andere volgorde en hebben andere prioriteiten. Hoe vaak heb ik niet geroepen dat je éérst de hernieuwbare energie de kans moet geven en daarom de kerncentrales snel dicht moeten.”

Schiltz: “Het was soms heftig, ja.”

Piryns: “Maar fundamenteel willen we beiden propere energie en een propere wereld. Zodra je dat beseft, is het veel gemakkelijker een gesprek te hebben.”

Al snel maakten de twee afspraken: nooit een inhoudelijk debat met publiek of een journalist erbij. Geen strategische informatie met elkaar delen, was nog zo’n afspraak. Het uitgangspunt was: je zegt niets van jouw partij wat de andere niet zou kunnen verzwijgen. Zo wist Schiltz niet dat er een gemeenschappelijke lijst tussen Groen en sp.a zat aan te komen bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen in 2018. Piryns zat toen nochtans op de eerste rij. “Godverdomme, dat heeft ze goed gedaan, dacht ik.”

Of hun standpunten ook zijn geëvolueerd door hun vele discussies aan de keukentafel? “Een aantal debatten hebben we gevoerd tot op het punt dat het duidelijk was dat we elkaar niet gaan overtuigen. Ik weet intussen dat Willem-Frederik een goed hart heeft, hij is geen rechtse zak.”

“Ik krijg het genoeg te horen: wie bij de hond slaapt, krijgt de vlooien”, zegt Schiltz. “Ik pleit voor hernieuwbare energie, circulaire economie en duurzaamheid. Maar ik deed dat voordien ook al! Het is niet omdat ik met ‘die van Groen’ samen ben en anders op de zetel moet slapen.”

Enkele maanden hebben ze hun relatie geheim kunnen houden. De bedoeling was dat een half jaar zo te houden, om de verliefdheid een kans te geven. Tot een artikel in De Morgen van september 2011. Piryns: “Nooit zo veel telefoons gekregen als de dag daarop. We stonden op vijf voorpagina’s! Veel vrienden en familie waren nog niet op de hoogte.”

Schiltz: “Anderen wisten maar al te goed dat we verliefd waren, misschien zelfs nog voor we het zelf doorhadden.”

De pers trok uitvoerig aan hun mouw. “Interviews, praatprogramma’s, showprogramma’s, quizzen, snoepreisjes, reportages, noem maar op: van een make-over door Jani tot een gratis zeiltrip”, zegt Schiltz. In 2014 deden ze samen mee aan een dansprogramma op VTM, Dansdate. “Maar dat was zowat het enige, omdat we zo graag dansen”, zegt Schiltz.

Nooit hebben ze samen in de gemeenteraad of een parlement gezeten. Verschillende keren waren ze samen kandidaat, voor de gemeenteraad en het Vlaams parlement. “Ik weet oprecht niet of we samen hadden gezeteld”, zegt Piryns. “We zien wel als we allebei verkozen zijn, was ons uitgangspunt.” Dat gebeurde dus niet. Zowel in 2014 als in 2019 krijgt Piryns een slechte plaats op de kieslijst. Ondanks een goed persoonlijk resultaat kan ze niet naar het parlement. Schiltz, die telkens minder voorkeurstemmen haalt, raakt wel verkozen.

“Die periode was zeer zwaar, voor ons als koppel en voor mij als mens”, zegt Piryns. “Op dat moment wilde ik even helemaal niets meer met politiek te maken hebben. Ik was zo boos, teleurgesteld en gekwetst. Op dat moment kon Willem-Frederik ook niet meer bij mij thuis terecht met wat hem het meest passioneert en bezighoudt. Hij liep op wolkjes, hij werd net districtschepen in Antwerpen. Voor ons alletwee was dat lastig.”

“In 2019 wisten we wel beter hoe dat ging vallen”, zegt Schiltz, die over de tafel heen de hand van Piryns heeft vastgepakt. “We hebben meteen veel meer gepraat en zijn blijven praten, hoe pijnlijk het ook was.”

Piryns: “Ik kon beter zeggen hoe pijnlijk die episode was en beter begrijpen hoe belangrijk politiek wel voor hem is. Ik ben nog altijd blij dat er een man tegenover mij zit die gepassioneerd en met een goed kompas aan politiek doet. Hij weigert cynisch te worden, een belangrijke eigenschap voor een politicus.” Intussen geeft ze les in een school in centrum Antwerpen, met heel wat vluchtelingenkinderen. Daar kan ze haar engagement kwijt.

Werkte het ook omgekeerd toen Schiltz eind vorig jaar naast een schepenambt greep? “Freya kent de politiek van binnen en van buiten, weet hoe de klappen voelen”, zegt Schiltz. “Natuurlijk heb je een ongelooflijke steun. Je hebt maar een half woord nodig om even aan te geven dat het niet lekker gaat, dat je er misschien even niet staat voor de kinderen, als de gezinsdynamiek even scheef zit. Noem het walvistaal, haar sonar pikt de signalen op met één blik naar elkaar. Daar ben ik haar heel dankbaar voor.” (RW)

Mike (PVDA) en Joke (Vlaams Belang): hun enige hevige discussie was toen Dries Van Langenhove zich bij Vlaams Belang aansloot

Ze waren nog maar enkele maanden een koppel toen Joke (40) besliste om bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2018 op te komen voor Vlaams Belang. “Ik had het daar in het begin erg moeilijk mee”, zegt Mike (42), consulent bij het ziekenfonds. “De partij staat niet alleen inhoudelijk heel ver van mijn eigen gedachtegoed, maar ik zag het ook helemaal niet zitten dat mijn vriendin de publieke belangstelling van de politiek ging opzoeken. Zelf ben ik iemand die liever op de achtergrond blijft.”

Weinig mensen uit zijn omgeving weten dat hij zelf een lidkaart heeft van de PVDA. Die kwam er in 2015 nadat Mike jarenlang patiënt was bij Geneeskunde voor het Volk. “Daar heb ik ook hun andere standpunten leren kennen; hun ideeën over herverdeling spreken me erg aan”, zegt Mike, een schuilnaam. Zijn echte naam wil hij liever niet in de krant. “Mijn werkgever is niet op de hoogte van mijn politieke voorkeur. Een lidkaart van een communistische partij is niet voor iedereen evident. Een partner die opkomt voor Vlaams Belang is dat evenmin. Ik ben bang dat het voor problemen zou kunnen zorgen.”

“Voor mij ligt dat anders”, zegt Joke die in de sales werkt. “Omdat ik op een lijst heb gestaan, weten mensen wat mijn politieke voorkeur is. Op mijn werk is dat nooit een probleem geweest. Maar ik respecteer de keuze van mijn partner. Ik zal daarom ook nooit foto’s van mijn gezin gebruiken om campagne te voeren.”

Mike en Joke leerden elkaar in het najaar van 2017 jaar kennen via een datingwebsite. “Om je aan te melden moesten we een vragenlijst invullen. Op basis van onze antwoorden berekende het computersysteem dat er 86 procent kans was dat wij een goede match zouden zijn. Ondanks onze verschillende politieke voorkeur, is er heel veel dat ons bindt.”

Joke en Mike zijn allebei op latere leeftijd gaan studeren. Toen ze elkaar leerden kennen, volgden ze allebei een opleiding rechtspraktijk, weliswaar op een andere school. Mike heeft een passie voor vintage en oldtimers, die Joke met hem deelt. In het weekend schuimen ze graag samen rommelmarkten en antiekbeurzen af. “We vinden allebei de gelijkwaardigheid van man en vrouw heel belangrijk”, zegt Mike. “Ook in het huishouden verdelen we de taken gelijk.”

Joke heeft een dochter uit een eerdere relatie. Na het overlijden van haar biologische papa, is Mike met een procedure gestart om zijn plusdochter te adopteren. “Ik heb zelf nooit een uitgesproken kinderwens gehad, maar met zijn drietjes vormen we een hecht gezin. De adoptie is voor mij een logische stap.”

Hun dochter heeft een zware vorm van dyslexie. De moeilijke zoektocht naar een geschikte school was voor Joke onrechtstreeks de aanleiding om zich aan te sluiten bij Vlaams Belang. “In het reguliere onderwijs zat ze niet op haar plaats. Maar door het M-decreet heeft het heel lang geduurd voor ze naar het buitengewoon onderwijs mocht gaan. Ik zag hoe ongelukkig ze werd op haar school – ze kon totaal niet volgen. Maar niemand wilde naar me luisteren. Dat maakte me zo machteloos en boos. Ik wilde zelf iets doen. Het Vlaams Belang is heel sterk gekant tegen het M-decreet. Op een bepaald moment heb ik op Facebook gereageerd op een post van Tom Van Grieken. Zo is het contact er gekomen, en hebben ze me in 2018 gevraagd om op te komen.”

Voor haar familie was het schrikken toen Joke zich aansloot bij Vlaams Belang. “Ik kom uit een rood nest. Steve Stevaert kwam bij ons thuis over de vloer, mijn moeder heeft ooit op een socialistische lijst gestaan. Ik heb veel familieleden gechoqueerd door mijn keuze, maar na die eerste schok was er wel respect. Het is ook niet dat ik een ander persoon ben geworden toen ik lid werd van het Vlaams Belang.”

Die partij vertolkt wel een aantal extreme standpunten, onder meer over migratie en de islam. Hoe staat ze daar tegenover? “Met de harde standpunten over de islam ben ik het niet altijd eens – ik heb vrienden die moslim zijn. En met de echte hardliners van mijn partij, daar durf ik de discussie mee aangaan. Anderzijds is het ook mijn visie dat we eerst voor onze eigen bevolking moeten zorgen. In België leven veel families in armoede, we hebben een enorme staatsschuld. Waarom moet er dan geld naar ontwikkelingshulp gaan? Als je zelf schulden hebt, ga je toch ook geen 50 euro aan je buurman geven?”

“Dat standpunt deel ik”, zegt Mike. “De coronacrisis heeft heel veel Belgen in de problemen gebracht. Het moet absoluut de prioriteit zijn om eerst hier te helpen met sociale woningen en structurele voorzieningen.”

Joke werd in 2018 bij de gemeenteraadsverkiezingen verkozen, maar ze zette een stapje opzij omdat ze vlak voor de eerste lockdown introk bij Mike die in een ander Limburgs dorp woont. Sindsdien hangen er in hun woning afwisselend affiches van Vlaams Belang en PVDA voor het venster.

De enige keer dat ze een hevige discussie hebben gehad over politiek was toen de in opspraak gekomen Dries Van Langenhove zich aansloot bij Vlaams Belang. “Toen heb ik haar gezegd: kijk, die gasten zitten ook bij jouw partij”, zegt Mike. “Maar we kunnen daar dan wel over praten. Onze relatie heeft mij doen inzien dat niemand honderd procent links of rechts is.”

“Het Vlaams Belang heeft ook heel sociale standpunten: over pensioenen, maar ook over de btw-verlaging voor de energiefactuur. Daar vinden we elkaar weer”, zegt Joke. “En ik heb door Mike ook Raoul Hedebouw en Peter Mertens op Facebook. In bepaalde standpunten van PVDA kan ik me zeker vinden. Wij zijn bijvoorbeeld de twee enige partijen die tegen het coronapaspoort zijn!”

“Het is belangrijker om te kijken waarin je overeenkomt, dan waarin je verschilt”, vervolgt Joke. “Ook al liggen we politiek ver uit elkaar: wij zijn een heel harmonieus koppel. Als we al eens ruzie maken, gaat dat over heel kleine dingen zoals boodschappen doen of de verwarming een graad lager zetten.”

“Ik probeer Joke te helpen waar ik kan”, zegt Mike. “Ik ga niet mee flyeren voor Vlaams Belang, maar ik lees wel haar teksten na voor ze die online zet. En ik heb voor de lokale tombola van Vlaams Belang ook twee schilderijtjes gedoneerd.” En als het erop aankomt, voor wie stemt hij bij de verkiezingen? “Op PVDA”, klinkt het resoluut. “Ik hou heel veel van Joke, maar Vlaams Belang zal nooit mijn partij zijn.” (EB)

Elisabeth Meuleman (Groen) en Jo De Ro (Open Vld): ‘Stemmen in Vilvoorde zou mij tot een verscheurende keuze dwingen’

“In het eerste lange gesprek dat we hadden – het was op een middag in het parlement waar we allebei lid waren van de commissie onderwijs – noemde Elisabeth mij op een bepaald moment een rare liberaal omdat ik pleitte voor gelijke onderwijskansen”, zegt Jo De Ro, vandaag Open Vld-onderwijsschepen in Vilvoorde. Ik heb haar toen proberen te overtuigen dat goed functionerend onderwijs voor een liberaal essentieel is: zonder onderwijs geen vrije burgers.”

Tijdens dat gesprek merkten Groen-parlementslid Elisabeth Meuleman (46) en Jo De Ro (48) dat ze nog wel meer raakvlakken hebben, maar de echte klik kwam pas later. “Op bepaalde punten – zoals fiscaliteit en vermogensrendement – staan wij lijnrecht tegenover elkaar”, zegt Meuleman. “Maar ons mensbeeld is hetzelfde: we hebben allebei een fundamenteel vertrouwen in de mens en in emancipatie. Die fond heb je nodig. Een relatie met een conservatief of wantrouwig iemand, zou voor ons allebei veel moeilijker liggen.”

Hoe reageerde hun omgeving op hun relatie? De Ro: “We hebben vrij snel onze partijvoorzitters en collega’s ingelicht. Er is af en toe wel eens een sneer geweest op Twitter, maar vooral van mensen die verder van ons af staan. In de dichte omgeving zag men wel wat ons bindt.”

“Voor mijn familie kwam onze relatie wel als een verrassing”, zegt Meuleman. “Ik ben afkomstig uit de Vlaamse Ardennen, een regio waar Open Vld al decennia de plak zwaait. Ik heb geen politieke achtergrond, maar mijn ouders zijn wel heel geëngageerd: we aten groenten uit onze biologische groentetuin, mijn vader nam me mee naar betogingen tegen kernwapens. Hij had het helemaal niet zo begrepen op het blauwe beleid, maar hij is gelukkig wel een trouwe kijker van Villa Politica. Op een dag zei hij: die De Ro doet dat precies wel goed op onderwijs. Toen durfde ik het thuis toch vertellen.” (lacht)

De Ro verdween in 2019 uit het Vlaams Parlement, nadat hij vanaf de vierde plaats niet verkozen raakte. Heeft hun relatie invloed gehad op de lijstvorming? “Het zal zeker hebben meegespeeld”, zegt Jo De Ro die vandaag naast onderwijsschepen in Vilvoorde ook algemeen directeur van het Vlaams Agentschap Integratie en Inburgering is. “Maar als men bij de lijstvorming een stok wil vinden, vindt men die. Is het geen relatie met iemand van een andere partij, dan is het wel omdat je te vaak of te weinig op een eetfestijn bent geweest of in bepaalde dossiers een andere mening hebt dan je partijleiding. Lokaal heeft onze relatie alvast niet gespeeld. In Oudenaarde is Groen van 3 naar 6 zetels gegaan. En in Vilvoorde gingen we met Open Vld na een moeilijke bestuursperiode van 6 naar 8 zetels.”

Vanwege hun politieke keuzes heeft het stel een lat-relatie. “Misschien maar beter”, zegt Elisabeth Meuleman. “Stemmen in Vilvoorde zou mij tot een verscheurende keuze dwingen. Dan zou ik moeten proberen te werken aan een kartellijst.”

Ruziën ze over politiek? “Na een moeilijk debat zeiden we wel soms: kom, we laten het parlement hier bij de voordeur staan”, zegt Meuleman. “Maar de meeste discussies bij ons gaan ook gewoon over het raam dichtdoen. Ik heb het nogal gemakkelijk koud.”

“Van mij mag de verwarming lager”, zegt De Ro.

Zouden ze twintig jaar geleden ook verliefd geworden zijn op elkaar? “Moeilijke vraag”, zegt Meuleman. “Als beginnend parlementslid was ik nogal fanatiek, bijna sektarisch soms. Maar Jo is een heel verbindend persoon, die graag samenwerkt over partijgrenzen heen. Dat vind ik heel inspirerend.”

Recent startte Elisabeth Meuleman zelf met een onderneming: Sixie, een selectiekantoor voor 60-plussers. Dat deed ze met twee partners van andere partijen: Pieter Marechal van CD&V en Axel Ronse van N-VA. “Als ik niet al wat had kunnen oefenen in compromissen sluiten, had ik dat waarschijnlijk nooit gedaan. Maar ik heb blijkbaar wel een liberaal kantje: ik geloof in emancipatie, in vrijheid, in ondernemerschap.”

“Het is in deze tijd zo belangrijk om mensen te ontmoeten van een andere achtergrond”, zegt Jo De Ro. “Als we alleen nog georiënteerd worden door een paar algoritmes uit Silicon Valley, wat blijft er dan nog over? Op school leer je nog mensen kennen van andere culturele, politieke of religieuze strekking. Dat geeft het onderwijs kracht en ik beschouw het als de taak van politici om dat soort plekken te blijven organiseren. Als Elisabeth en ik daarvan een symbolisch voorbeeld kunnen zijn, graag!” (EB)