Waarom beleven vrouwen een orgasme? Vanuit evolutionair oogpunt is het moeilijk te verklaren omdat vrouwen, in tegenstelling tot mannen, niet hoeven klaar te komen met het oog op conceptie. Maar Amerikaanse wetenschappers hebben onlangs wel een evolutionaire link gevonden: het vrouwelijk orgasme zou een overblijfsel zijn van een tijd toen de hormonale pieken die ermee gepaard gingen, cruciaal waren voor de conceptie.

"We willen benadrukken dat die hormonenpiek anders was dan het vrouwelijk orgasme nu", zegt biologe Mihaela Pavlicev, co-auteur van de studie. "We denken dat de golf van hormonen de kern is, die geleidelijk aan geëvolueerd is bij mensen". Ze bestudeerde samen met co-auteur Günter Wagner van de Universiteit van Yale de anatomie en de hormonen van zoogdieren om de evolutie van het vrouwelijk orgasme te kunnen schetsen.

Katten en konijnen

Bij zoogdieren zoals katten en konijnen zijn hormonenpieken cruciaal voor het vrijkomen van de eitjes uit de eierstokken, terwijl andere zoogdieren en mensen spontaan ovuleren. Maar volgens de wetenschappers kenden onze voorouders 75 miljoen jaar geleden een ander soort ovulatie, de zogenaamde 'ovulatie opgewekt door mannen' waarbij eitjes vrijkwamen tijdens seks en waarvoor dus een hormonenpiek nodig was. Die evolueerde in de loop der eeuwen tot een spontane ovulatie en het vrouwelijk orgasme ging een andere rol spelen. "Er is heel wat discussie over de functie van het orgasme bij zaken zoals binding", zegt Pavlicev. "We kunnen niet uitsluiten dat het vrouwelijk orgasme andere functies aannam nadat het overbodig werd voor de voortplanting".

Positie van de clitoris

De auteurs zien een bewijs voor hun theorie in de positie van de clitoris, die dicht bij de vagina ligt en dus gemakkelijk gestimuleerd wordt tijdens seks. Dat is doorgaans zo bij zoogdieren die voor de voortplanting afhankelijk zijn van hormonenpieken tijdens seks, terwijl zoogdieren die een spontane ovulatie hebben vaak een clitoris hebben die verder van het vrouwelijk geslachtsorgaan ligt.

Een toevallige bonus

De studie wordt wetenschappelijk onthaald als plausibel, al merken critici wel op dat er enkel aandacht is voor de impact van het hormonale en de activiteiten in spieren en hersenen buiten beschouwing worden gelaten. "Er is weinig bekend over vrouwelijke orgasmes", zegt biologe Elisabeth Lloyd aan de Britse krant The Guardian. Zij wil ook niet uitsluiten dat het vrouwelijk orgasme gewoon een gelukkig toeval is dat voorkomt uit het feit dat geslachtskenmerken zich pas na acht weken ontwikkelen. Dat maakt dat het spierweefsel en de zenuwuiteinden bij vrouwelijke embryo's wel aanwezig zijn, maar niet uitgroeien tot penis. Terwijl een orgasme bij mannen wel nodig voor de voorplanting, zou het bij vrouwen enkel een bonus zijn. "Het heeft in dat geval geen evolutionair doel, behalve plezier", zegt Lloyd. "Al wil dat niet zeggen dat het niet belangrijk is".