"Ik kon niet meer": Sander (16) vertelt in "Pano" hoe spoed hem naar huis stuurde ondanks zwarte gedachten

"Wanneer je op een computer zo veel hebt openstaan, dat alles blokkeert." Zo beschrijft Sander hoe hij zich voelde aan het begin van de coronapandemie. Sander is dan 15 jaar. De muziekschool waar hij trombone speelt en de repetities met een orkest zijn momenten waar hij elke week naartoe leeft. "Dat zijn de momenten dat ik me op niets anders moet focussen. Gewoon: muziek."

"En dat viel allemaal weg, de enige afleiding die ik had naast school en mijn vrienden." Voor Sander betekent dat erg veel verandering op korte tijd. "Het is heel moeilijk om je daarop aan te passen, want na al die jaren is dat noodzakelijk voor je geworden. En dan is dat gewoon weg", zegt hij, "alsof ze een maaltijd uit je dag halen." 

Aan het begin van de pandemie loopt Sander vast. Hij doet zichzelf pijn. "Omdat mijn muziek wegviel, begon ik me steeds slechter te voelen. Ik had geen afleiding meer. Dan raak je uiteindelijk zo diep dat je gewoon jezelf kwijtraakt", vertelt hij. "Het was een heel diepe put, met een ladder die net iets te hoog was. Je probeert te springen, maar je kan er niet aan." 

Toch probeert Sander om zélf die ladder te vinden. "Veel te laat eigenlijk, ben ik zelf via Google beginnen zoeken: 'psycholoog in mijn buurt'. Als 15-jarige jongen, wat moest ik doen? Die mensen gaan bellen? Wat ga ik hen zeggen: ik ben depressief? Zo werkt het toch niet?", vraagt hij zich af. Nadat hij een link ziet op Smartschool, beslist hij om de jongerenlijn van Awel te bellen. Zij raden hem aan om zijn ouders op de hoogte te brengen.

Open zijn tegen zijn ouders was volgens Sander een van de moeilijkste dingen die hij ooit heeft moeten doen. "Dat geeft het gevoel dat je er niet in bent geslaagd om een normaal kind te zijn": 

"Het vertellen alleen hielp al", zegt Sander, "want je voelt dat je de steun hebt van je ouders." Uiteindelijk kan hij ook langsgaan bij een psycholoog. "De eerste paar sessies hielpen, maar ik vond dat het meer iemand was voor volwassenen. Die was niet echt mee met de jeugd." 

Sander en zijn ouders gooien het daarom over een andere boeg. Hij gaat een tijdje naar Homaar in Wetteren, een plek waar je met leeftijdsgenoten op adem kan komen. "Zonder verplichtingen", zegt Sander. "Er waren activiteiten, maar als je daar geen zin in had, mocht je ook iets anders doen. Dat was fantastisch."

Toch wordt het daarna weer moeilijk voor Sander. "Ook al probeerde ik, het was niet tegen te houden", zegt hij. "Ik zat weer in die dalende grafiek." Uiteindelijk bereikt hij een dieptepunt. "Toen leken mijn donkere gedachten heel even de werkelijkheid." 

Sanders mama beslist om naar de spoeddienst van het ziekenhuis te rijden. "Eerst wilde ik dat niet, maar toen ik in de auto zat dacht ik: 'Misschien heb ik dit wel nodig'", zegt Sander. Maar op spoed krijgen ze niet de hulp die ze verwachten: 

Zijn mama neemt Sander eerst mee naar een ziekenhuis in hun buurt. "Zij zeiden: 'Wij mogen eigenlijk geen patiënten van onder de 18 opvangen.' Toen zijn we naar ander ziekenhuis gereden. En daar zeiden ze: we zitten vol, dus ga maar naar huis. Dat was het dan", herinnert Sander zich. Zijn ouders kregen nog de tip mee om voorwerpen weg te halen waarmee hij zichzelf pijn zou kunnen doen, en te zorgen voor afleiding.  

Sander, die er op dat moment al een stevig zorgtraject heeft opzitten, wordt dus naar huis gestuurd zonder hulp. Hij heeft daardoor het gevoel dat hij op zichzelf is aangewezen."Is dit nu de werkelijkheid? Moet ik het hier nu alleen doen? Als deze personen mij niet kunnen helpen, wie moet er mij dan nog helpen?", vraagt hij zich af. 

Sander komt terecht op de wachtlijst van het centrum voor geestelijke gezondheidszorg. "We konden wel meteen een 'intake'-gesprek doen. Mijn psycholoog zag meteen dat ik blijvende ondersteuning nodig had. Daarom heeft hij die intakegesprekken uitgerokken, zodat het eigenlijk sessies werden. Er was toen een wachtlijst van 6 maanden. Ik ben dus blij dat ik zelf niet zo lang moest wachten, anders zou ik nog dieper gegaan zijn." 

"Therapie heeft echt tijd nodig", zegt Sander. Hij gaat nu nog iedere twee weken naar de psycholoog. "Het is met bergen en dalen. Soms gaat het terug naar af, maar als ik dan een sessie heb, gaat het weer beter. Alsof iemand een kussen onder je legt wanneer je zakt. Ja, een psycholoog legt eigenlijk een kussen onder je zodat je niet meer zo diep gaat. Dat helpt."

Intussen gaat het beter met Sander. Met zijn handigheid op computervlak heeft hij zelf een website gebouwd waarmee hij jongeren hoopt te helpen om te praten over hun mentale gezondheid. "Dat is mijn superkracht", vertelt hij trots. "Ik ben daar goed in. Niet veel mensen kunnen dat. Dat geeft me het gevoel: ik kan dan toch nog iets. Een leuk gevoel."