Oppositie fileert krokusakkoord over betonstop en stikstofdossier: “Politieke deal om er eindelijk vanaf te zijn”

Volgens Vlaams parlementslid Mieke Schauvliege (Groen) blijft het akkoord over de bouwshift ruim onder de verwachtingen. “Als we ons willen beschermen tegen droogte en overstromingen, dan moeten we minstens 30.000 hectare open ruimte vrijwaren. De Vlaamse regering komt zelfs niet in de buurt van die doelstelling: de ambitie in de deal blijft steken op 10.000 hectare, slechts een derde van wat nodig is”, meent Schauvliege. 

Volgens haar is er ook geen kwalitatieve selectie gemaakt en ligt de focus enkel op de woonuitbreidingsgebieden. “Dat is kortzichtig”, stelt het Groen-parlementslid. Dat het ook mogelijk blijft om te bouwen in gebied dat bedreigd wordt bij overstromingen, bestempelt Schauvliege als “absurd”. “Deze deal zet niet in op het beschermen van onze open ruimte, maar is een politieke deal om er eindelijk vanaf te zijn.”

Wat het stikstofdossier betreft, blijft Groen voorzichtig. “Hoewel er maatregelen genomen worden - de regering kon niet anders gezien het stikstofarrest en aangezien Europa Vlaanderen ook al op de vingers tikte - is het nog onduidelijk of de doelstellingen gehaald zullen worden”, reageert Schauvliege. Ook over de impact op de landbouw, blijft Groen voorlopig op de vlakte. De partij vraagt wel aandacht voor de landbouwers. “Het stikstofdossier toont haarscherp aan dat er nood is aan een transitie binnen onze landbouw, die goed is voor onze boeren en onze natuur. Het valt af te wachten of deze maatregelen daarvoor voldoende zijn.”

Oppositiepartij Vooruit reageert eveneens scherp op het krokusakkoord. “De Vlaamse regering koopt nu aan miljarden euro’s vergunningen terug die ze in de eerste plaats nooit had moeten verlenen”, zeggen parlementsleden Bruno Tobback en Ludwig Vandenhove in een eerste reactie.

Volgens Vooruit is er zowel in de bouwshift en het stikstofdossier “jarenlang getalmd” en moet daar nu een zware prijs voor betaald worden. “Er is kostbare tijd verloren gegaan. Kostbare tijd voor onze landbouwers, onze leefomgeving en vooral voor de portemonnee van de Vlamingen”, aldus Tobback en Vandenhove.

Oppositiepartij Vlaams Belang is “sceptisch”, klinkt het. Zo vindt Vlaams parlementslid Stefaan Sintobin dat de landbouw in het stikstofdossier de zwartepiet krijgt toegespeeld. Wat de bouwshift betreft, spreekt de partij van een “operatie schone schijn”.

“Ik vrees dat dit akkoord een slechte zaak is voor de toekomst van de landbouw en jonge boeren weinig perspectieven geeft in de landbouwstiel”, zegt Sintobin. Het Vlaams Belang-parlementslid stelt zich ook vragen bij de economische kost van het akkoord. Getroffen landbouwers moeten volgens Sintobin een “deugdelijke compensatie” krijgen. “Het is al te gemakkelijk om vanachter een bureau te beslissen welke bedrijven weg moeten, maar achter die cijfers schuilen gezinnen en mensen van vlees en bloed”, klinkt het.

Ook over het bouwshiftakkoord is Vlaams Belang “sceptisch”. “De regering klopt zich weliswaar op de borst dat er een akkoord is over de bouwshift en proclameert dat eigenaars volledig vergoed zullen worden, maar het is maar de vraag of de bouwshift op het terrein tot veel resultaat zal leiden”, vraagt parlementslid Sam Van Rooy zich af. Van Rooy wijst ook op de impact van de bevolkingstoename, die volgens hem “voor het overgrote deel het gevolg is van de massa-immigratie”, op de nood aan extra woningen en bebouwing. “De gemeenten die nu financiële handvaten krijgen voor de vrijwaring van de woonuitbreidingsgebieden zullen met die weerbarstige realiteit geconfronteerd worden”, meent de Vlaams Belanger.

Oppositiepartij PVDA ziet in het krokusakkoord intussen nog veel “losse eindjes en open vragen”. “De minister-president zegt dat zijn regering water en vuur heeft verzoend, maar ik zie vooral veel rook”, zegt fractieleider Jos D’Haese.

PVDA is naar eigen zeggen “niet onder de indruk” van het akkoord. Wat de bouwshift betreft, wijst de uiterst linkse partij erop dat er “voor meer dan de helft van de gronden die gevrijwaard moeten worden nog geen oplossing is”. “Dat gaat over meer dan 15.000 hectare waarvoor geen maatregelen voorzien is in het bouwshiftfonds”, merkt D’Haese op. Daarnaast is het volgens hem onduidelijk hoe de marktwaarde van de gronden precies berekend zal worden. “Die berekeningswijze blijkt voor veel interpretatie vatbaar te zijn. Door niet te vergoeden aan de geïndexeerde aankoopprijs, maar aan een voor interpretatie vatbare marktprijs beloon je bovendien speculanten”, stelt D’Haese. 

Wat het stikstofdossier betreft, is de PVDA wel tevreden dat er eindelijk duidelijkheid komt voor de betrokken boeren. “De factuur van de jarenlange laksheid en besluiteloosheid is wel torenhoog. En of deze maatregelen zullen volstaan is ook verre van duidelijk”, besluit D’Haese.

In een reactie los van de politieke partijen erkent daarnaast de landbouworganisatie Boerenbond dat een aantal van zijn eisen zijn ingewilligd, maar toch bestempelt de organisatie  het akkoord als een “mokerslag” en “contractbreuk”.

“Met het vervroegd sluiten van de rode bedrijven (bedrijven die erg veel stikstof uitstoten, red.) en het versneld terugdraaien van de ontheffing van nulbemesting in groene bestemmingen in beschermd natuurgebied, komt de regering terug op gemaakte afspraken”, klinkt het. Bovendien geeft het toekomstige vergunningenkader landbouwers geen enkel perspectief meer voor de ontwikkeling van de bedrijven, aldus de Boerenbond.

Daarnaast laakt de Boerenbond ook dat de regering blind is gebleven voor de socio-economische impact van de beslissingen. De landbouworganisatie stelt zelfs luidop de vraag of dit akkoord ook juridisch overeind zal blijven.

“Het mag duidelijk zijn dat wij de komende tijd onze bezwaren op alle mogelijke manieren kenbaar zullen maken: schriftelijk via de procedure openbaar onderzoek, maar ook via syndicale acties aan iedereen wie beleidsverantwoordelijkheid draagt”, zegt Boerenbond-voorzitter Sonja De Becker. “We rekenen er ook op dat de Vlaamse regering deze bezwaren en het openbaar onderzoek dat nu volgt, ernstig neemt.”

De natuur- en milieubeweging reageert eerder voorzichtig positief op het krokusakkoord. De vraag is volgens Bond Beter Leefmilieu, Greenpeace, Limburgse Milieukoepel, Natuurpunt, West-Vlaamse Milieufederatie en WWF vooral of de genomen maatregelen ook zullen volstaan.

De natuur- en milieubeweging waarschuwt ervoor dat er te sterk geleund wordt op “dure technische maatregelen, hoewel het alsmaar duidelijker wordt dat die niet de reductie opleveren die ze beloven”. “Zo lopen we het risico dat we enkel op papier de juiste stikstofcijfers halen, maar de echte uitstoot onderschatten”, onderstrepen de organisaties.

Daarnaast zegt de natuur- en milieubeweging ook positief te zijn over de beslissingen omtrent de bouwshift. Wel waarschuwen de verschillende organisaties voor de financiering. Vlaanderen trekt namelijk slechts 100 miljoen euro per jaar uit tot 2030, terwijl de vergoeding voor de eigenaars van gronden volgens experts makkelijk zou kunnen oplopen tot 31,5 miljard euro. “Met deze beslissingen is een broodnodige koerswijziging ingezet voor stikstof en open ruimte”, is de conclusie.

Het Vlaams netwerk van ondernemingen (Voka) is tevreden dat de regering beide dossiers heeft kunnen doen landen. “Een vergunningenstop is afgewend en ondernemingen hebben weer zicht op rechtszekerheid”, klinkt het in een persbericht.

“De onzekerheid rond stikstof woog op de Vlaamse economie. Het nieuwe stikstofkader is streng maar rechtvaardig, en houdt rekening met de werkelijke impact van verschillende sectoren op de natuur”, zegt Hans Maertens, gedelegeerd bestuurder van Voka. Voka is er met name over te spreken dat de Vlaamse regering in haar akkoord rekening houdt met de werkelijke bijdrage van de verschillende sectoren aan het stikstofprobleem. Die ligt voor de industrie namelijk een pak lager dan voor bijvoorbeeld de landbouw.

Wat de bouwshift betreft, pleit Voka ervoor om ook een strategische voorraad aan bedrijventerreinen aan te leggen. “Voka zal er nauwlettend op toezien dat er voldoende ruimte in voorraad is voor bedrijfsterreinen en voor verdere industriële uitbreidingsmogelijkheden”, klinkt het. 

De Vlaamse Confederatie Bouw (VCB) toont zich evenzeer “voorzichtig positief”, met name specifiek over het akkoord van de regering over de bouwshift. Wel benadrukt de bouwsector dat het nu aan de lokale besturen toekomt om voldoende betaalbare woningen mogelijk te maken.

De VCB brengt in herinnering dat de woningprijzen op recordhoogte staan, terwijl het aantal huishoudens de komende decennia enkel maar zal toenemen. Volgens de bouwsector zijn er tegen 2050 dan ook 400.000 bijkomende woningen nodig. “Om voldoende aanbod te kunnen realiseren in elke gemeente en de betaalbaarheid voor de huishoudens onder controle te houden, is een minimale voorraad aan bouwgronden noodzakelijk”, klinkt het. Daarom moeten de verdichting en het aanbod aan bouwgronden op elkaar afgestemd worden.

Daarnaast is de bouwsector tevreden over de beslissing om eigenaars van percelen die niet langer als bouwgrond zullen worden aangemerkt, een marktconforme vergoeding te betalen. “Respect voor het eigendomsrecht en het voorzien van een billijke, marktconforme vergoeding bij het aantasten van dat recht, is nodig om überhaupt draagvlak te vinden voor de bouwshift”, aldus Marc Dillen, directeur-generaal van VCB.

Unizo vindt tot slot dat er samen met de bouwshift nood is aan een “winkelshift”, waarbij een halt wordt toegeroepen aan de perifere vestigingen en uitbreidingen van handelszaken “die perfect verweefbaar zijn in onze kernen”. “De eerste stap is nu gezet, maar de weg is nog lang”, zegt Danny van Assche, gedelegeerd bestuurder van Unizo. Een “winkelshift” is ook stoppen met open ruimte innemen, meent hij. “Het is net door de grote groei van de grootschalige handelszaken dat de leegstand in de kernen momenteel torenhoog scoort.”

Het bij Unizo aangesloten Netwerk Architecten Vlaanderen (NAV) benadrukt dat het belangrijk is dat de gemeenten inhoudelijke en procedurele ondersteuning krijgen voor de aanpak van de kernverdichting.

Bekijk ook: Studiogesprek met Vlaams minister-president Jambon (N-VA) in VTM NIEUWS