TIJDLIJN. Van genocidebeschuldiging tot overleg met Macron: dit ging vooraf aan de oorlogsverklaring van Poetin

November 2021: In november worden de eerste onregelmatigheden opgemerkt via satellietbeelden. Daarop is duidelijk te zien dat het aantal Russische troepen toeneemt aan de grens met Oekraïne. Zowat 100.000 zwaarbewapende soldaten worden gemobiliseerd.

Waarom dit plots gebeurt? De Amerikaanse minister van Defensie, Lloyd Austin had een maand eerder gezegd dat hij graag een heroriëntatie zou zien van Oekraïne. Dat zorgt voor ongenoegen aan Russische zijde. “Mocht Oekraïne samenwerken met de Verenigde Staten en de NAVO vervoegen, zou dat extreem gevaarlijk zijn en zal Rusland overgaan tot actie”, waarschuwt Andrey Rudenko van het Russisch Ministerie van Buitenlandse Zaken. 

1 december 2021: De Oekraïense president Volodymyr Zelensky wil rechtstreekse onderhandelingen met Rusland om het conflict in het oosten van zijn land op te lossen.

7 december 2021: Op 7 december 2021 waarschuwt de Amerikaanse president Joe Biden zijn Russische ambtgenoot voor “harde economische en andere maatregelen” als het tot gewelddadigheden zou komen in Oekraïne.

9 december 2021: In een poging zijn acties in Oekraïne te verantwoorden, vergelijkt Poetin de situatie in het oosten met een ‘genocide’. Hij verwijst naar de regio Donbas waar veel Russen wonen. Hij doet die uitspraak vrijwel op hetzelfde moment waarop de Amerikaanse president Joe Biden telefonisch overleg voert met zijn Oekraïense ambtgenoot Volodymyr Zelensky.

Rusland komt daarbij ook met een eisenpakket: Oekraïne mag niet toetreden tot de NAVO. Deze eis wordt even later door NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg geweigerd.

3 januari 2022: Een tweede boodschap van de Verenigde Staten: de Amerikaanse president Biden verzekert zijn Oekraïense ambtgenoot Zelensky dat hij hem steun zal bieden mocht Rusland het land binnenvallen.

10 januari 2022: Rusland en de VS zijn gestart met een reeks belangrijke onderhandelingen over de situatie in Oekraïne. Deze mogen echter niet baten. 

24 januari 2022: Plots gaat het snel: de NAVO stuurt extra schepen en gevechtsvliegtuigen naar het oosten van Europa. Het doel? “Rusland afschrikken”, volgens NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg. De Verenigde Staten brengen, enkele dagen later, op hun beurt 8.500 soldaten “in staat van paraatheid”.

27 januari 2022: De sfeer wordt steeds grimmiger. De NAVO en de Verenigde Staten blijven nee zeggen tegen elke Russische eis. Dat zorgt voor toenemende bezorgdheid onder de Oekraïense bevolking. In Kiev worden zelfs bunkers in gereedheid gebracht.

28 januari 2022: De Franse president Emmanuel Macron doet nog een vergeefse poging om het conflict tussen Rusland en Oekraïne te de-escaleren. In eerste instantie lijkt dat te werken. “President Poetin sprak geen enkele offensieve intentie uit. Hij heeft duidelijk gezegd dat hij niet uit is op een confrontatie”, zo verklaart het Elysée achteraf.

Enkele dagen later verklaart Poetin echter dat de VS en de NAVO de Russische bezorgdheden omtrent zijn veiligheid genegeerd hebben. Dat zegt hij tegen de Hongaarse Viktor Orban, maar vertelde hij eerder ook al aan Macron. Oekraïne zou als “instrument” gebruikt worden door het Westen om Rusland in bedwang te houden.

5 februari 2022: De spanningen aan de grens tussen Rusland en Oekraïne lopen op. In de regio Donetsk wordt door Rusland zelfs een drone met explosieven afgevuurd. Zo willen de Russen duidelijk maken dat een inval in Oekraïne niet veraf is en ze geen rekening houden met het staakt-het-vuren.

Diezelfde dag landen de eerste extra Amerikaanse troepen in buurland Polen, dat wel lid is van de NAVO.

7 februari 2022: De Franse president Emmanuel Macron houdt nogmaals een onderonsje met Poetin. De twee staatshoofden zitten maar liefst vijf uur tegenover elkaar - aan een zeer grote tafel. Macron vertelt Russische journalisten in Moskou achteraf dat Rusland een oorlog wil vermijden.

Het Kremlin komt even later echter zelf met een verklaring waarin ze stellen dat “Moskou en Parijs momenteel geen deals kunnen sluiten”.

11 februari 2022: Oekraïne en Rusland onderhandelen bijna tien uur lang over het escalerende conflict tussen de twee landen. Helaas gaan de vertegenwoordigers uit elkaar zonder enige vooruitgang te boeken.

22 februari 2022: Op 22 februari erkent Poetin de onafhankelijkheid van twee grensgebieden in Oost-Oekraïne, Loehansk en Donetsk. Daarop stuurde hij Russische troepen om de “vrede te handhaven”. Lees: Oekraïne binnen te vallen.

24 februari 2022: Waarvoor de hele wereld vreesde, is gebeurd: Rusland stuurt een speciale militaire operatie naar Oekraïne. In een toespraak op de Russische staatstelevisie kondigt Poetin de oorlogsverklaring aan. Er vinden meerdere luchtaanvallen plaats in Oekraïne en Russische troepen vallen binnen via drie fronten: via het oosten, via de Krim en via Wit-Rusland.

ANALYSE. Hoe sterk staat het Russische leger echt? (+)

Poetin kan de gas- en oliekranen dichtdraaien, maar dat is niet het ergste doemscenario voor Europa. Expert legt uit (+)