Eerst nog even de feiten: in een open brief van twintig (ex-)werknemers van Troubleyn werd in 2018 grensoverschrijdend gedrag aangeklaagd. Fabre zou zich schuldig hebben gemaakt aan pesterijen, intimidatie, machtsmisbruik, psychologische spelletjes en seksueel overschrijdend gedrag, wat ertoe zou hebben geleid dat verschillende leden het gezelschap verlieten en psychologische hulp moesten zoeken.

De zaak startte in september 2018 met een open brief van twintig (ex-)werknemers van Troubleyn, die daarin te kennen gaven dat ze in de jaren voordien grensoverschrijdend gedrag hadden ervaren. Fabre zou zich schuldig hebben gemaakt aan pesterijen, intimidatie, machtsmisbruik, psychologische spelletjes en seksueel overschrijdend gedrag, wat ertoe zou hebben geleid dat verschillende leden het gezelschap verlieten en psychologische hulp moesten zoeken.

Elf personen en het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen stelden zich burgerlijke partij en kregen vrijdag de kans om hun verhaal te doen. Zij werden vertegenwoordigd door meester Christine Mussche, die ook al in de zaak rond Bart De Pauw slachtoffers verdedigde.

Fabre verklaarde in volle Me Too-periode dat er in zijn gezelschap in veertig jaar tijd geen dergelijke problemen waren. Daarop kwamen ex-medewerkers met hun verhalen naar buiten. En hun getuigenissen liepen allemaal ongeveer gelijk, zo bleek vrijdag op het proces.

Mussche stelde bij het begin van de zitting namens de slachtoffers dat het niet evident was of is om meldingen van grensoverschrijdend gedrag te doen binnen de sector. “Slachtoffers verdringen of ontkennen de feiten vaak”, zegt ze. “Er is een grote angst voor vergelding omdat feiten moeilijk fysiek te bewijzen vallen en leidinggevenden makkelijk tot vergelding kunnen overgaan. De selectieprocedures voor rollen zijn er heel informeel, er is vooral tijdelijk en freelance werk, enzovoort. De angst voor carrièrebeschadiging is reëel.”

Nog volgens Mussche organiseerde Fabre fotosessies waarbij meisjes in lingerie en pumps voor de camera moesten plaatsnemen. “Hij serveerde dan champagne en cocaïne. De opstelling op de bühne was duidelijk: wie vooraan stond was gewillig geweest, wie achteraan stond was niet ingegaan op de avances.”

Almachtig

De vermoedelijke slachtoffers deden ook hun persoonlijke verhaal via advocate An-Sofie Raes. “No sex, no solo was gewoon de realiteit”, klinkt het onder meer, bij getuigenissen over seksuele avances met een link naar een toekomstige hoofdrol in een stuk. Een van de voormalige medewerksters had het in haar verklaring onder meer over een intieme fotoshoot “zonder voorafgaand overleg over de inhoud en zonder aanwezige vertrouwenspersoon”, waarbij Fabre seksueel contact zou hebben gezocht. “Op een bepaald moment begon hij aardbeien in mijn vagina te stoppen”, las Raes de verklaring voor. Wat later zou de danseres als “beloning” een solo in een stuk aangeboden hebben gekregen, die dan zou worden besproken op de hotelkamer van Fabre.

“Het eerste wat hij deed was proberen zijn tong in mijn mond te steken”, klinkt het. “Hij liet begrijpen dat dat de deal was en dat ik moest nadenken of ik meer wou.” Fabre zou na een eerste weigering in de periode nadien “herhaaldelijk blijven aandringen” zijn, waarna de danseres uiteindelijk zou hebben toegegeven. “De solo werd een succes en maakte haar beroemd, maar de tol voor haar psychisch welzijn was enorm”, zegt Raes. Fabre zou de danseres vervolgens “als zijn eigendom” hebben behandeld, “en ze had het gevoel dat ze haar baan zou verliezen als ze nee zei”. Ze zou er onder meer een depressie en burn-out aan overgehouden hebben.

Andere artiesten bevestigen dat klimaat van angst. “In theorie mocht er tegenspraak zijn. Maar wie zich verzette tegen Fabre, werd daar nadien op afgerekend.”

Een van de danseressen verklaarde vrijdagmiddag dat ze voor een bepaalde scène “naakt, als een kip, op het podium moest liggen, waarna andere acteurs de lichaamssappen uit haar moesten zuigen”. “Ik vel geen oordeel over het artistieke”, zegt Mussche. “Maar het gebeurde zonder overleg, je moest dat maar ondergaan.”

“Tong in mijn mond”

Een ander verhaal gaat - opnieuw - over een door Fabre voorgestelde fotoshoot. “Hij had zijn camera aan de kant gelegd, kwam dichter, legde zijn handen op mijn borsten en stak zijn tong in mijn mond”, klinkt het. “Toen ik hem afwees, zei hij: ‘doe me dat niet aan, ik ben ook maar een mens’.” Omdat ze een tweede fotoshoot afwees, zou de danseres in kwestie rollen hebben verloren die haar voordien waren toegewezen en zou ze “fysiek en psychisch hard aangepakt” zijn geweest.

De getuigenissen bespreken ook niet-seksuele vormen van vermeend machtsmisbruik. Zo zou Fabre op eigen houtje dansers verplicht hebben tot kortere of langere werkperiodes dan afgesproken, wat ze zomaar moesten aanvaarden. “Ze moesten zich ook altijd vrijhouden voor Troubleyn, met de gevolgen voor hun inkomsten en hun gebrek aan financieel vangnet hield hij geen rekening”, zegt Mussche.

“Hij wilde oefenen”

“Fabre vertelde veel over seks en vroeg om af te spreken. Hij wilde een scène oefenen. Ze werd gecast voor een urenlange kusscène met hem”, blijkt uit een andere getuigenis.

Toen ze voor de derde keer naar z’n appartement ging stuurde ze een vriendin een Whatsapp-bericht: ‘Hij wil weer foto’s maken. Ik ben ziek in mijn maag, maar hij zou zeer kwaad worden wanneer ik niet zou meedoen.’ Bij die berichten vroeg ze haar vriendin om hulp en gaf ze aan dat het voor haar onhoudbaar werd, vult Mussche aan.

Op een bepaald moment belde Fabre de getuige: ‘Ongelofelijk. Er is een krant die foto’s wil van jij en ik’, zei hij. De getuige ging opnieuw naar het appartement. Opnieuw werden er foto’s gemaakt in lingerie. ‘Hij likte me en wreef over mijn billen. Hij gaf een tongzoen’, las Mussche voor. ‘De cliënt sprong achteruit en zei “Nee, ik wil dat niet. Ik heb een vriendje.” Hij kuste ze opnieuw.’

“Hij vroeg me of ik maagd was”

Bij een volgende getuige liep het al fout van bij de auditie. Daar kreeg ze allerlei rare vragen. Hij vroeg bijvoorbeeld: ‘Ben je getrouwd met een rijke man?’ Op de auditie zou Fabre gezegd hebben dat ze te mager was. ‘Ik werk niet met mensen met anorexia’, zou hij gereageerd hebben. Uiteindelijk kreeg de danseres stage aangeboden voor onderdak en twee maaltijden per dag. ‘Ik had niets anders. Ik had geen centen’, zo luidt de getuigenis.

De vrouw, een Braziliaanse met een zware rugzak in de privésfeer kreeg te horen dat ze ‘kon teruggaan naar haar eigen land wanneer ze niet goed genoeg was’. ‘Daarom mocht ze geen kwetsbaarheid tonen’, verklaart advocate Christine Mussche. ‘Tijdens een improvisatieoefening moest ze als een dode kip op de grond zitten. Mannen zouden “lichaamssappen uit haar zuigen”’.

Ook zij werd voor verschillende ‘fotoshoots’ gevraagd. ‘Daar gebeurden allerlei grensoverschrijdende zaken. Ze schaamt zich te pletter.’ Op een specifiek avondje uit liep het weer mis, zegt Mussche. ‘Hij vroeg me of ik maagd was. Ik wilde niet dansen, dus sleurde hij me op de dansvloer’, leest Mussche de getuigenis voor.

De danseres is uiteindelijk uit de compagnie gestapt.

Een volgende getuige had een aangegaan met Fabre om zijn gedrag aan te kaarten. Het gesprek vond plaats vlak voor een première. Hij ontkende alles

Van het podium gooien

“Hij begon me te kussen en aan mijn borsten te voelen”, citeert advocate Raes een volgende getuige. De feiten speelden zich af op een private ‘fotoshoot’. “De getuige reageert sterk en zegt dat het moet stoppen”, zegt Raes. “Er komt een tweede voorstel voor een fotoshoot. Ze gaat er niet op in. Ze vreest dat het opnieuw een vals voorwendsel is voor seksueel grensoverschrijdend gedrag.”

Het gevolg is dat ze in de werksfeer bijzonder hard werd uitgescholden door Fabre. “Hij zei dat ik niet goed genoeg was. Ik was te dik, een domme koe. Als het niet de première zou zijn, zou ik je van het podium gooien”, zei hij. ’De getuige had nadien psychische hulp nodig.