"Historisch akkoord": procedure tegen uitbreiding haven van Antwerpen stopgezet, Doel en haven winnen allebei
De uitbreiding van de haven van Antwerpen kan dan toch doorgaan. Dat zijn 13 betrokken partijen en de Vlaamse regering overeengekomen. De lokale actiegroepen zetten hun procedure voor de Raad van State tegen de uitbreiding van de haven van Antwerpen stop, nu er garanties zijn voor de leefbaarheid, het landschap en het erfgoed van het polderdorp Doel.
De uitbreiding van de Antwerpse haven kan dan toch doorgaan. De 13 betrokken partijen hebben daarover een akkoord bereikt. De procedure tegen de uitbreiding voor de Raad van State wordt stopgezet. Het Scheldedorp Doel blijft in dat compromis bestaan en krijgt zelfs wat toekomstperspectief.
Wat vooraf ging
De regering bereikte in 2018 een akkoord over de uitbreiding van de containercapaciteit van de haven van Antwerpen. Dat zou gebeuren door de inbreiding van de bestaande dokken, aangevuld met de ontwikkeling van één zijde van een nieuw te graven getijdendok. Op die manier kon het ter dood veroordeelde polderdorp Doel toch gespaard blijven.
Toch trokken verschillende actiegroepen naar de Raad van State, omdat ze te weinig garanties voor de leefbaarheid van de streek kregen. De auditeur van de Raad van State adviseerde vorig jaar nog om de plannen voor de havenuitbreiding te vernietigen omdat ook de impact voor bepaalde natuurgebieden onduidelijk is.
Het moeilijke dossier werd vorig jaar overgeheveld van Vlaams minister van Mobiliteit Lydia Peeters (Open VLD) naar minister van Begroting Matthias Diependaele (N-VA). Die schakelde een bemiddelaar in. Met resultaat, zo blijkt nu.
Er komen maatregelen om de leefbaarheid van de landbouw in de streek te verhogen en om het unieke landschap en erfgoed in Doel te waarderen en bewaren waar mogelijk. De havenexploitatie zal gebufferd worden ten opzichte van de omliggende polders en ook de woonkernen in de polders krijgen garanties. In ruil zal het nieuwe getijdendok dag en nacht en zeven dagen op zeven operationeel mogen zijn.
Vlaams minister van Wonen en Onroerend Erfgoed Matthias Diependaele, die het dossier lostrok, vindt het akkoord zelf "historisch", zo zegt hij op een persconferentie. "We hebben de economische noodzaak van de groei van de Antwerpse haven kunnen verzoenen met de leefbaarheid van Doel."
Makkelijk was dat niet, zegt hij. Er moest in de eerste plaats volop worden gewerkt aan het vertrouwen. "Het is alsof je met 13 mensen op een wipplank zit en je ervoor moet zorgen dat niemand misselijk wordt. Voor iedereen zijn er heilige huisjes gesneuveld. Het vraagt moedige mannen en vrouwen om de eerste stap te durven zetten." Diependaele ziet het akkoord ook zo: als een eerste stap. "Het is nu een kwestie om alle punten van dit verbond effectief uit te werken."
Bekijk hier de presentatie van het akkoord door minister Diependaele, op de persconferentie vanmiddag:
Ook Vlaams minister van Mobiliteit Lydia Peeters spreekt van een "mijlpaal" in dit dossier. "Ik ben blij dat we de nodige evenwichten gevonden hebben. Dat die leefbaarheid gegarandeerd wordt, daarvoor engageren wij ons vanuit het departement Mobiliteit en Openbare Werken." Ze verwijst naar verschillende mobiliteitsaanpassingen die daarvoor zullen gebeuren.
Stephan Van Fraechem van Alfaport Voka, het platform van ondernemingen en beroepsverenigingen uit de Antwerpse haven, vindt dit een heel belangrijk moment voor de haven. "Er komt een perspectief op uitbreiding van de haven - 4 miljoen extra containers - en dat is nodig. De haven zit nu al stampvol."
Om een verkeersinfarct te vermijden zijn er afspraken gemaakt in de toekomst meer via spoor en binnenvaart te werken, zegt hij. "Ik ben daar hoopvol in, op voorwaarde dat er ook investeringen komen, onder meer in het spoor. De minister spendeert daar veel aandacht aan."
Bekijk hier het interview met Van Fraechem van Alfaport Voka:
De 4 grote afspraken uit het akkoord
Het akkoord bestaat uit 4 grote elementen. Een neutrale bemiddelaar zal er in de toekomst over waken:
1. Doel blijft bestaan
Doel krijgt een toekomstperspectief, met aandacht voor wonen, erfgoed en recreatie. Daartegenover staat dat het nieuwe dok 7 dagen per week en 24 uur per dag operationeel kan zijn.
2. Woonkernen buiten Doel blijven behouden
De woonkernen buiten Doel, met name Ouden Doel, Rapenburg, Saftingen, Oud Arenberg blijven behouden. Ook voor de verspreide bewoning in het poldergebied zijn afspraken gemaakt en volgen er investeringen.
3. Evenwicht tussen landbouw en natuur
Het landbouwgebied dat de overheid nu in eigendom heeft op Linkerscheldeoever wordt ingeschakeld om de natuurmaatregelen mogelijk te maken. Het gaat om een oppervlakte van 665 ha die helemaal in het teken van natuur zal staan en 200 ha die in landbouwgebruik blijven, maar waarvoor wel bepaalde natuurvereisten gelden (bijvoorbeeld specifieke teelten).
4. Mobiliteit en erfgoed
Het akkoord bevat garanties om de impact van sluip- en vrachtverkeer onder controle te houden. Er komt een planproces voor een nieuwe verbindingsweg tussen de N70 en de E34. En er komt ook een nieuwe verbinding via het water voor Doel, via een veerboot of een Waterbus.
Verder komen er investeringen in het gebouwpatrimonium en de omliggende polders. Onder andere het Hooghuis in Doel, Hof ter Walle en de Scheldemolen worden aangepakt.
Minister Peeters licht het akkoord verder toe in een interview met VRT NWS:
Volgens Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) hebben de onderhandelaars "water en vuur verzoend" en kan het belang van het akkoord "nauwelijks worden overschat". "Het is van levensbelang voor de Antwerpse haven. De komst van het tweede getijdendok maakt dat de haven ook de volgende jaren in Champions League kan spelen. Tegelijk geven we Doel en omgeving een leefbare toekomst."
Al plannen voor Doel
Burgemeester Marc Van de Vijver (CD&V) van Beveren (met deelgemeente Doel) spreekt van een "historisch akkoord". De tekst is gisteravond goedgekeurd op de gemeenteraad. "De actiegroepen erkennen dat er een dok komt. Maar de haven zegt ook dat Doel mag blijven én bovendien krijgt het opnieuw een woonfunctie. Dat is belangrijk. Anderzijds hebben landbouw en natuur elkaar ook gevonden", aldus Van de Vijver.
"Als mensen met goede wil en gezond verstand rond de tafel gaan zitten, is dit mogelijk", zegt burgemeester Marc Van de Vijver in "De Ochtend" op Radio 1:
Uitbreiding Antwerpse haven komt er dan toch: "Historisch akkoord, Doel blijft woonfunctie behouden"
Volgens Van de Vijver kan iedereen zich een winnaar noemen met dit compromis. De gemeente zelf heeft ook al plannen met Doel "om te tonen dat het ons menens is". "Gisteravond is beslist om de molen te renoveren. Het restaurant dat er tegen staat, is helemaal versleten. Daar komt een nieuwbouw zodanig dat je er van over de dijk zal kunnen kijken naar de Schelde. Wij gaan ook het kerkhof renoveren. Dat is belangrijk voor de geschiedenis. En ook het Brits monument keert terug naar zijn oorspronkelijke plaats op de dijk."
Al beseft de burgemeester wel dat het moeilijk zal zijn om mensen opnieuw het vertrouwen te geven in de woonfunctie van Doel.
"Akkoord één ding, uitvoering ervan is natuurlijk nog wat anders"
"Opgelost is het nog niet, maar het heeft er nog nooit zo goed uitgezien", reageert meester Igor Rogiers gematigd optimistisch. Hij is al 22 jaar de advocaat van actiegroep Doel 2020. "Dit dossier loopt al 24 jaar en ik ben er destijds als jonge advocaat bij betrokken. Dus in al die tijd hebben we al heel wat wendingen meegemaakt."
Opgelost is het nog niet, maar het heeft er nog nooit zo goed uitgezien
"Na het advies van de auditeur moest men wel terug aan tafel zitten want de kaarten lagen slecht voor het Havenbedrijf. Maar laat ons niet vergeten dat er hier 13 partijen zijn. Het is dan ook een kwestie van vertrouwen om uiteindelijk tot een resultaat te komen waarbij iedereen wint en niemand verliest. Want een akkoord is één ding, de uitvoering ervan is natuurlijk nog wat anders. Laten we hopen dat alle partijen zich er van bewust zijn dat een slecht akkoord soms beter is dan een goed vonnis."
Waardevolle natuur
Ook Natuurpunt is blij met het compromis. "De haven van Antwerpen ligt in de monding van de Schelde en daar zijn belangrijke natuurwaarden. In dit akkoord zitten een aantal elementen die daarvoor belangrijk zijn. De engagementen waren er al langer, maar er was wel discussie met onder meer de landbouwsector."
Volgens de natuurorganisatie zal er een belangrijke zone ontwikkeld worden als gecontroleerd overstromingsgebied. Daarnaast zal er ook verdwenen natuurgebied gecompenseerd worden.