We kijken gemiddeld 5 uur en 13 minuten per dag naar filmpjes: ‘Ons brein kan ertegen, maar het heeft een impact’

Wat vindt u van dat resultaat?

“Ons brein kan ertegen, het is niet zo dat er dan dingen kapotgaan. Maar die hoge consumptie van filmpjes heeft wel een impact op hoe ons brein functioneert. Altijd verbonden zijn met een scherm, altijd maar weer nieuwe filmpjes bekijken, het is eigenlijk een verslaving. Met elk nieuw filmpje krijg je een shotje dopamine in je hersenen. Dopamine is een neurotransmitter uit de familie van de amfetamines en geeft ons telkens een kleine ‘kick’. Even worden we er alerter van. 

“Maar als het filmpje gedaan is, is dat gevoel weer weg. Dat wakkert bij ons een drang aan om telkens van kick naar kick te gaan. Socialemediaplatformen spelen daar natuurlijk op in. Telkens als je op YouTube een filmpje bekeken hebt, krijg je meteen een suggestie voor een nieuwe video over hetzelfde onderwerp. Zo blijf je kijken.”  

Wat zijn de effecten van zo’n beeldverslaving? 

“Als je steeds gekluisterd zit aan een scherm, dan heb je veel minder tijd voor andere zaken die je zou moeten doen. Jonge mensen hebben dan minder tijd om te studeren, bijvoorbeeld. Maar over het algemeen maakt het dat mensen minder gaan bewegen. Ze beseffen niet hoe slecht het is om hele dagen in een voorovergebogen houding voor hun pc te zitten of onderuitgezakt in de zetel te liggen. 

“Die houding leidt niet enkel tot fysieke kwaaltjes, maar heeft ook een negatief effect op de mentale gezondheid.  Door die compressie van het bovenlijf gaan we slechter ademen, wat een invloed heeft op het hart. Uit onderzoek blijkt ook dat mensen zich dan eerder beklemd, ongelukkig en depressief voelen.” 

Hoe kunnen we dat weten? Is het ook niet zo dat depressieve mensen liever alleen thuisblijven om naar televisie te kijken? 

“Dat klopt. Eigenlijk is het beide: depressieve mensen kijken meer naar televisie. Maar omgekeerd brengt langdurig kijken ook die negatieve gevoelens teweeg. Erik Peper, een internationaal gerenommeerde fysiopsycholoog, heeft dat aangetoond door proefpersonen dezelfde taak te laten doen als ze onderuitgezakt zitten en als ze mooi rechtop zitten, met ruimte voor wat buikademhaling. 

“Die voorovergebogen houding maakte hen veel minder gemotiveerd. Op zich is het dus geen probleem om naar filmpjes of televisie te kijken. Maar omdat dat tegenwoordig zo veel tijd in beslag neemt en andere activiteiten wegduwt, heeft het dus wel gevolgen.” 

Uit de enquête blijkt nogmaals dat de pandemie die zaken nog versterkt heeft: we bleven meer binnen en keken daardoor nog meer naar schermen. 

“Inderdaad. Als mensen geen gelegenheid hadden om naar buiten te gaan, omdat ze bijvoorbeeld in de stad op een klein appartementje wonen met weinig groen in de buurt, dan gingen ze nog meer naar schermen kijken. Want wat moesten ze anders doen? 

“We hebben vastgesteld dat de pandemie een serieuze invloed had op de mentale gezondheid, vooral bij jongeren. Die verbondenheid met sociale media is voor jongeren een gevaar. Als ze droevige muziek, filmpjes of andere zaken gingen opzoeken omdat ze zich slecht voelden, dan bleven die platformen hen alsmaar meer vergelijkbare inhoud voorschotelen. Zo kwamen ze in een spiraal terecht.” 

De pandemie heeft ook ouderen een duwtje gegeven om meer online te doen. 

“Inderdaad, en de gevolgen zijn voor hen hetzelfde. Je begint dat ook te zien nu het leven weer opstart. Vroeger gingen mensen samen fietsen of deden ze andere activiteiten. Nu is het voor sommigen moeilijk om van die beeldschermen los te komen, omdat ze er echt aan verslaafd zijn geraakt.”