Oudste verwijzing naar Maya-kalender ontdekt in piramide in Guatemala: "Dag 7 hert"-fragment voorbeeld van schoonschrift
In de ruïnes van een tempel in Guatemala zijn de oudste restanten van een Maya-kalender tot nu toe gevonden. De tekening "dag 7 hert" stelt een dag voor in een kalender van 260 dagen, die nu nog altijd gebruikt wordt door bepaalde inheemse bevolkingsgroepen. Hij is gevonden als deel van een muurschildering die teruggaat tot derde eeuw voor Christus. "Het toont hoe ver de schrijfkunst toen al gevorderd was", zegt onderzoeker Heather Hurst.
De fragmenten zijn gevonden op de archeologische site van San Bartolo in de jungle in het noorden van Guatemala. Ze zijn beschreven in een studie in het tijdschrift Science Advances.
San Bartolo raakte wijd bekend toen er in 2001 een verborgen kamer ontdekt werd met uitgewerkte en kleurrijke muurschilderingen. Die gaan terug tot 100 voor Christus en tonen ceremoniële en mythologische scènes. De fragmenten waarover nu sprake is, zijn ontdekt in dezelfde "Las Pinturas"-piramide (de piramide van de schilderingen, red.) in San Bartolo. Het gaat om 249 verschillende stukken kalksteen, toen veel gebruikt voor artistieke tekeningen.
De Maya's behoren samen met de Azteken en de Inca's tot de oude volkeren van Latijns-Amerika. Het leefgebied van de oude Maya's strekte zich uit over het huidige Mexicaanse schiereiland Yucatán en delen van Midden-Amerika. De beschaving beleefde eerst een grote bloei, maar raakte vanaf de 9e eeuw in verval.
Deel van oude kalender
De tekening toont het oude Maya-symbool voor het nummer 7 boven de kop van een hert. "Dag 7 hert" is één van de kalenderdagen van de oude Maya-kalender van 260 dagen.
De kalender wordt nu nog gebruikt in delen van Meso-Amerika (een cultuur-historisch gebied in Midden-Amerika dat loopt van ongeveer midden-Mexico tot Guatemala, red.) Hij was gebaseerd op bewegingen van de zon, de maan en de planeten. Het was maar één van de kalenders die de Maya's ontwikkelden; ze hadden ook een maankalender, een tijdslijn van 365 dagen en een nog langere kalender.
De twee fragmenten zijn niet groter dan een hand en passen in elkaar
"De gevonden fragmenten zijn twee kleine stukken witte steen die in een hand passen. Vroeger waren ze bevestigd op een stenen muur", beschrijft David Stuart, professor Meso-Amerikaanse kunst aan de University of Texas, en hoofdauteur van de studie.
"De muur is bewust vernield door de vroegere Maya's toen ze hun ceremoniële ruimtes herbouwden. De twee stukken passen in elkaar en zijn versierd met zwarte tekeningen", aldus Stuart aan het persbureau Reuters. "Alle tekeningen uit deze ruimte zijn zwaar beschadigd."
Schat aan muurfragmenten
Tot nu toe ging de oudst gevonden Maya-kalender terug tot de eerste eeuw voor Christus. Maar deze tekeningen zouden dus nog eens 150 jaar ouder zijn. Het is geen toeval dat de ontdekking gebeurde op de site van San Bartolo: de plek bevat een echte schat aan oude muurfragmenten, naar schatting zowat 7.000. "Het is eigenlijk een gigantische puzzel", zegt mede-auteur van de studie Heather Hurst van Skidmore College in New York.
San Bartolo was een belangrijk regionaal centrum voor de Maya's in de periode van 400 tot 250 voor Christus. Tijdens die periode werd de basis gelegd voor de latere bloei, met centra in onder meer Palenque en Tikal.
De Maya's ontwikkelden niet enkel kalenders, maar ook een schrift. Ze bouwden tempels, piramiden en paleizen en hadden voor die tijd vergevorderde landbouwtechnieken. De site in San Bartolo begon met een relatief bescheiden tempel, waarop later (letterlijk) is voortgebouwd met grotere versies op de oudere. Deze piramide werd uiteindelijk zowat 30 meter hoog.
De schrijfcultuur was al ver gevorderd
De studie onderzoekt 11 verschillende fragmenten. Onderzoekers leiden eruit af dat de schrijfcultuur al ver gevorderd was. De symbolen en tekeningen zijn divers en expressief, de technologie voor het voorbereiden van de verf is vergevorderd, en de calligrafie vloeiend, zegt Hurst daarover.
De kalender was mogelijk al een hele tijd in gebruik. "Misschien vinden we wel andere voorbeelden op andere plekken, die misschien zelfs nog ouder zijn."