Emmanuel Macron versus Marine Le Pen: 7 opvallende momenten uit het presidentiële debat
Vier dagen voor de beslissende ronde van de Franse presidentsverkiezingen hebben de twee overblijvende kandidaten - huidig president Emmanuel Macron en Marine Le Pen - het tegen elkaar opgenomen in een rechtstreeks debat op televisie. Le Pen slaagde erin om een stuk presidentiëler over te komen in vergelijking met vijf jaar geleden, maar Macron kwam nooit in de problemen tijdens het debat. Wij selecteerden enkele opvallende momenten.
Wat staat er op het spel?
Komende zondag kiezen de Fransen in de tweede ronde van de presidentsverkiezingen wie hun land de komende 5 jaar zal leiden: Marine Le Pen van het uiterst rechtse en nationalistische Rassemblement National (RN) of huidig president Emmanuel Macron van het pro-Europese La République en Marche (LREM).
Vijf jaar geleden namen Le Pen en Macron het ook tegen elkaar op. Toen haalde Macron het met ruime voorsprong in de stembusslag. Nu liggen de kaarten enigszins anders, althans volgens de opiniepeilingen die Macron maar een kleine onzekere voorsprong geven. Net daarom kan het traditionele debat op enkele dagen voor de beslissende ronde deze keer wel een verschil maken.
Bij de vorige presidentsverkiezingen in 2017 ging Marine Le Pen tijdens het debat volledig de mist in, met inhoudelijke fouten en een agressieve houding. Ze gaf dat achteraf zelf ook toe. Nu heeft ze zich naar eigen zeggen vijf jaar lang kunnen voorbereiden op dit debat.
1. Een valse start
Strak gespannen zenuwen of een gretigheid om aan het debat te beginnen... Het leidde in de eerste seconden al tot een opvallend moment. Lottrekking had uitgemaakt dat Marine Le Pen als eerste een openingsstatement mocht maken. Dat legden de presentatoren uit, hetgeen Marine Le Pen begreep als een uitnodiging om ook meteen van start te gaan. En dus stak ze van wal, terwijl de openingsgeneriek klonk en het debat zelf nog moest beginnen. Presentator Gilles Bouleau zag zich genoodzaakt om Le Pen te onderbreken.
2. Koopkracht: waar Le Pen president Macron pijn had kunnen doen
Koopkracht was het eerste van acht thema's waar de Franse presidentskandidaten over moesten debatteren. Een thema dat erg leeft bij de gewone Fransen die de prijsstijgingen hard voelen. Een onderwerp waar Marine Le Pen serieus op heeft ingezet tijdens de campagne en waarmee ze zittend president Macron pijn had kunnen doen tijdens het debat.
Toch slaagde ze er niet in om haar voorstellen met verve uit de doeken te doen, onder meer door de replieken van een goed voorbereide Macron. Zo stelt Le Pen een verlaging van de btw voor naar 0 procent voor essentiële (voedings)producten. Macron daartegen wil een cheque geven aan mensen die er het meeste nood aan hebben. "Mensen zoals u en ik hebben het niet nodig dat de btw wordt verlaagd naar 0 procent", richtte Macron zich tot Le Pen. Daarmee zal Macron (uiterst) linkse snaren weten te raken.
3. Windmolens en mondaine badplaatsen: een steek van Le Pen
De overstap naar meer hernieuwbare energie is bij onze zuiderburen ook een belangrijk onderwerp. Toen dat aan bod kwam in het debat, verweet Macron Le Pen een "klimaatscepticus" te zijn. Le Pen noemde Macron dan weer een "klimaathypocriet". "U hebt zaken ingevoerd die een groot probleem zijn voor onze middenklasse", klonk het.
Zeker windmolens - waar Macron op wil inzetten - gaan over de tongen bij de gewone Fransen. Nogal wat mensen vinden dat windmolens het landschap schaden en vissers vrezen nefaste gevolgen van molens op zee. Iets waar Le Pen handig op inspeelde tijdens het debat. "U wil er overal langs onze kusten plaatsen. Uitgezonderd natuurlijk voor de kust van Le Touquet." Een opmerking die Macron weglachte. In Le Touquet - een mondaine badplaats - hebben Emmanuel Macron en zijn vrouw Brigitte een villa.
4. Le Pen en Russisch geld
Dat Rusland en de oorlog in Oekraïne een deel van het debat zou beheersen was verwacht. Ook geen verrassing is dat president Macron daarbij de vermeende banden tussen de partij van Marine Le Pen en het Kremlin aanhaalde. Macron verwees naar een lening die Le Pen aanging bij een Russische bank voor haar verkiezingscampagne van 2017. Hij benadrukte ook dat Le Pen een van de eerste Europees Parlementsleden was om na 2014 de annexatie van de Krim te erkennen.
"U praat niet met andere leiders, u praat met uw bankier als u over Rusland praat", aldus Macron. "U hangt af van de Russische machthebbers en van Poetin. Want enkele maanden nadat u dat hebt gezegd (over de annexatie van de Krim, red.) hebt u een lening gekregen bij een Russische bank, die dicht bij het regime staat." Le Pen reageerde dat ze geen keuze had, omdat Franse banken haar partij geen lening wilden geven.
Beide kandidaten benadrukten trouwens hun steun aan het Oekraïense volk. Le Pen kantte zich wel tegen een importban van Russische olie en gas, omdat dat volgens haar meer pijn doet aan de Fransen dan aan de Russen.
5. Dedain
Het was een val waar Emmanuel Macron niet in mocht trappen: te belerend overkomen en uit de hoogte doen. Toch kon de aftredende president van Frankrijk zijn gezichtsuitdrukkingen of replieken niet steeds volledig zonder dedain afleveren. Het was iets waar Marine Le Pen dankbaar gebruik van maakte toen ze Macron bekritiseerde over de staatsschuld en hij haar tegensprak. "Meneer Macron, u moet me geen lessen geven."
6. Een compliment
Een ding was duidelijk: het debat verliep een stuk minder agressief dan vijf jaar geleden. Beide kandidaten hielden zich ook netjes aan de afgesproken tijd. "We zijn gedisciplineerder dan vijf jaar geleden, mevrouw Le Pen", merkte Macron zelf op. Iets wat Le Pen beaamde. "Je ziet dat we ouder worden", repliceerde ze. En dat ontlokte dan weer een complimentje uit de mond van Macron: "Aan u zie je dat niet, aan mij vrees ik wel".
7. "U gaat een burgeroorlog veroorzaken"
Daar waar vijf jaar geleden migratie en veiligheid nog een van de belangrijkste thema's was - Frankrijk had enkele bloedige aanslagen achter de rug - was dat in deze campagne iets minder het geval. Toch kon het in dit debat niet ontbreken. Marine Le Pen wil de hoofddoek verbieden in de openbare ruimte. "Het gaat erom de vrouwen te bevrijden, de ideologie van het islamisme terug te dringen." Emmanuel Macron gaf een streng oordeel over dat voorstel. "U gaat een burgeroorlog veroorzaken als u dat doet", zei hij. Volgens hem gaat zo'n maatregel ook in tegen de Franse grondwet.
Het was de eerste en laatste keer in deze verkiezingscampagne dat Emmanuel Macron en Marine Le Pen met elkaar in debat gingen. Door de teams van beide presidentskandidaten werd niets aan het toeval overgelaten. Tot in de kleinste details hadden ze hun hand in de uitzending: over hoe de kandidaten in beeld werden gebracht tot zelfs de temperatuur in de studio (19 graden).
Conclusie na bijna 3 uur debat? Er vielen af en toe wel eens harde woorden heen en weer, maar het ging er een stuk rustiger aan toe dan vijf jaar geleden, toen het presidentiële debat getekend werd door twee presidentskandidaten die elkaar continu onderbraken. Marine Le Pen hield deze keer het hoofd koel, maar kon het Emmanuel Macron inhoudelijk niet moeilijk maken. Geen grote verliezer, geen grote winnaar. Het is de vraag of de onbesliste kiezers door dit debat overtuigd zijn om op een van beide kandidaten te stemmen zondag.