Van "grensoverschrijdend gedrag" tot "reden voor ontslag": dit zeggen experts over porno kijken op de werkvloer

"Ik zeg niet dat mensen niet naar porno mogen kijken, wel integendeel. Maar je mag niet ongewenst iemand daarmee confronteren", stelt Goedele Liekens. "En het gebeurt wel degelijk. Soms ook opzettelijk, waarbij iemand weet dat een collega gaat passeren en dan bij zichzelf denkt: "Nu ga ik hier een mooie orale seksscène opzetten en die toevallig laten zien op het moment dat ze langskomt". Dan is dat een vorm van intimidatie."

"Het kan dus gaan over intimidatie, maar ook pure lust of zelfs een verslaving. Maar wat ook de oorzaak is, het is ondergeschikt aan wat het teweegbrengt bij wie daar ongewenst mee geconfronteerd wordt", zegt Liekens. "Het is grensoverschrijdend gedrag."

Het 65-jarige Britse Conservatieve parlementslid Neil Parish werd eerst geschorst en nam nadien zelf ontslag nadat hij had toegegeven dat hij bewust naar porno had gekeken. Twee vrouwelijke collega's werden geconfronteerd met de pornografische beelden op de smartphone van Parish. Zij dienden een klacht in. 

Goedele Liekens geeft workshops over grensoverschrijdend gedrag en over hoe mensen daarop aan te spreken. "Ik ben geen voorstander van onmiddellijk grote acties. Maar je mag het zeker niet zo laten. Je moet er met andere collega's over kunnen praten en het juiste moment kiezen om de persoon in kwestie (hem of haar) er zo snel mogelijk kordaat - maar niet te aanvallend - op aan te spreken. Pas daarna zijn er de legale stappen en de vertrouwenspersoon." 

Bij ons zijn politici overigens wel al eens betrapt op het spelen van een spelletje op hun smartphone tijdens een zitting. "Dat is kwalijk, maar van een heel andere orde. Het is natuurlijk geen overschrijdend gedrag. Van porno heb ik geen weet. Sowieso... de camera's staan boven en achter ons. Ze kunnen recht op je scherm kijken."

"NSFW", de afkorting van Not Suitable For Work, wordt gebruikt om aan te duiden dat een bepaalde website of materiaal niet geschikt is om te bekijken op het werk. Sowieso is porno kijken op de werkvloer geen goed idee, ook al gebeurt het niet per se onder de ogen van collega's. 

"Dit kan gekwalificeerd worden als een dringende reden tot ontslag, dus zonder opzegtermijn of vergoeding", stelt specialiste arbeidsrecht Sabine Vanoverbeke. "Je hebt het ethische aspect. Maar er is ook het aspect van de IT-veiligheid, zeker als er een computer of smartphone van het werk bij aan te pas komt. Werkgevers kunnen wat dat betreft ook een reglement of policy opstellen rond het gebruik van werkmateriaal ."

Het is met name problematisch als het gebeurt tijdens de werkuren en/of met IT-materiaal van het werk. "En het komt meer voor dan je denkt", weet advocaat Kris De Schutter. "Ik heb weet van bedrijven die na een collectieve controle een top tien kunnen opstellen van werknemers."

Met een goed opgesteld reglement of policy kunnen bedrijven zelfs de privacy van een betrokken werknemer doorbreken en op individueel niveau de computer controleren, aldus De Schutter. "Wanneer een werknemer dan wordt betrapt, kan hij inderdaad om dringende reden ontslagen worden. Al geven sommige bedrijven de werknemer dan de kans om zelf op te stappen, om de schande thuis te vermijden."

"We hebben daar spelregels over in de private sector, met name over het gebruik van internet, computermateriaal en communicatie én de bescherming van de privacy van de werknemer", vult professor Frank Hendrickx (KU Leuven) aan. "Daar is een nationale cao (een collectieve arbeidsovereenkomst) over gesloten voor de hele private sector, die je ook kan vertalen naar de publieke sector.

"De werkgever bepaalt voor welke doeleinden het computermateriaal wordt gebruikt en er zijn mogelijkheden om gericht te controleren en op te treden als een werknemer dingen doet die niet door de beugel kunnen. De teneur van de rechtbanken is dat men die ontslagen goedkeurt, maar wel op voorwaarde dat er een duidelijk en transparant beleid is over hoe de werkgever die controles organiseert."

Overigens is porno niet het enige problematische surfgedrag dat kan bestraft worden met ontslag. "Er is ook rechtspraak over mensen die op de beurs geld inzetten tijdens de werkuren, overdreven veel bezig zijn met hun vakanties op het internet of op goksites surfen tijdens de werkuren. Het zit hem allemaal in de sfeer van ongeoorloofd gebruik van internettoegang die de werkgever verschaft aan zijn personeel", besluit professor Hendrickx.