Tienduizenden vacatures stapelen zich op ondanks nog veel meer werkzoekenden 

Het zou deze zomer wel eens lastig kunnen worden om vlot met het vliegtuig op reis te gaan, want Brussels Airport kampt met 1.200 vacatures. Vakbonden vrezen voor chaos op de luchthaven. Ook andere sectoren kampen met grote personeelstekorten. De spoorwegen en basisscholen, om er maar een paar te noemen.

"De voorbeelden zijn legio", weet arbeidseconoom van de UGent Stijn Baert. "Als je vroeger met een werkgever sprak en vroeg wat zijn problemen waren, dan kreeg je er tien. Nu krijg je er één: wij vinden geen mensen." 

Dat personeelstekort heeft twee oorzaken. Ten eerste is er een mismatch tussen de vacatures en de werkzoekenden. "Dat wil zeggen dat je wel vacatures hebt, en ook werkzoekenden, maar die twee vinden elkaar niet", legt Baert uit in "Laat". Bovendien is de vijver waaruit werkgevers moeten vissen klein, omdat je ook een grote groep inactieve mensen hebt. "Dat zijn mensen die net zoals werkzoekenden geen baan hebben, maar in tegenstelling tot werkzoekenden ook geen baan zoeken. Ze staan eigenlijk buiten de arbeidsmarkt."

Het gaat dan bijvoorbeeld om langdurig zieken, huismannen en -vrouwen of mensen tussen de 60 en 65 jaar die al met pensioen zijn. "Mochten we die mensen meer op de arbeidsmarkt kunnen houden, of richting de arbeidsmarkt kunnen verleiden, dan zouden werkgevers een grotere vijver hebben om uit te vissen en zouden ze hun vacatures makkelijker kunnen invullen", weet Baert.

Je zou nochtans denken dat werkgevers keuze te over hebben. In maart registreert VDAB 81.433 vacatures, en maar liefst 182.442 werkzoekenden. Al zijn er ook vacatures, bijvoorbeeld in de interimsector, die niet op de radar van VDAB staan. Toch blijft het probleem vooral dat werknemers en vacatures elkaar niet vinden. 

"Werkzoekenden hebben niet de juiste opleiding om de vacatures te kunnen invullen", legt Baert uit. "Of ze hebben niet de juiste ervaring. Of de arbeidsomstandigheden waarin ze moeten werken zijn onvoldoende aantrekkelijk." 

Als voorbeeld wijst Baert naar de vele vacatures voor poetshulpen. "Voor een relatief laag loon moet je werk doen dat niet iedereen ziet zitten. Op die manier heb je dus vacatures en werkzoekenden, maar die twee leven voor een stukje naast elkaar." Toch zijn het niet alleen vacatures voor kort opgeleide mensen die niet ingevuld raken. Ook posities in bijvoorbeeld de IT-sector blijven onbemand.

Zijn die vacatures nu echt een probleem? Is het niet gewoon een teken dat er in ons land veel werkgelegenheid is? "Al die vacatures geven aan dat de motor van de economie draait", beaamt Baert. "Het geeft de werknemers ook een beetje meer onderhandelingsmacht. Vroeger moesten werknemers vechten voor een vacature, nu heb je werkgevers en bedrijven die voor een stuk het gevecht aangaan voor die werknemers." 

Toch schuilt er ook gevaar in te veel vacatures. "De andere kant van de medaille is dat werkgevers hun vacatures niet ingevuld krijgen", weet Baert. "Het gevaar is dat die werkgevers zeggen: 'hier ondernemen heeft niet veel zin, we vinden de mensen niet om onze vacatures in te vullen en we gaan het elders doen'. Dan ga je natuurlijk van een recordaantal vacatures naar een recordaantal gemiste kansen." 

Gezinnen zouden zo banen verliezen die ze echt zouden kunnen gebruiken, maar ook voor de overheid zou dat slecht nieuws zijn. Alle relanceplannen dreigen dan immers weinig resultaat op te leveren, aldus Baert. "Wat rendeert het als je investeert in bedrijven en hen een duwtje in de rug geeft om meer banen te creëren, als die banen niet ingevuld geraken?"