Goede doelen krijgen veel minder erfenissen sinds fiscaal achterpoortje gesloten is
Vlamingen laten in hun testament steeds minder geld na aan goede doelen. Dat blijkt uit cijfers die Vlaams Parlementslid Maurits Vande Reyde (Open VLD) heeft opgevraagd. De oorzaak? De afschaffing van het zogenaamde duolegaat, die een erfenis aan het goede doel fiscaal erg interessant maakte.
In de laatste zes maanden van 2021 kregen goede doelen alles samen nog 221 erfenissen van mensen uit Vlaanderen, goed voor 79 miljoen euro. Geen slecht bedrag, maar wel een pak minder dan in de eerste zes maanden van vorig jaar: toen ging het om 445 erfenissen, die samen 145 miljoen euro opbrachten. "Daarmee zien we al een duidelijke daling tegenover het jaar ervoor", zegt Vlaams Parlementslid Maurits Van de Reyde van Open VLD. "In 2020 lieten er nog 1.036 Vlamingen via hun testament 391 miljoen euro na aan het goede doel. En die cijfers waren toen al enkele jaren aan het stijgen."
Tot 1 juli vorig jaar dus. Toen schafte de Vlaamse regering het zogenaamde duolegaat af. Dat was een achterpoortje dat vooral mensen zonder kinderen hielp om minder erfbelasting te betalen.
Hoe werkte dat systeem? Als je geen naaste verwanten had, kon je je erfenis schenken aan vrienden of verre familieleden. Maar die moesten daar 25 tot 55 procent erfbelasting op betalen. Dan was het interessanter om een deel van je erfenis aan een goed doel te schenken. Het goede doel betaalde dan de erfbelasting voor de familieleden, zodat die meer overhielden. En zelf hield het goede doel er ook nog iets aan over. Een win-winsituatie voor de erfgenamen en het goede doel dus. De enige verliezer was de overheid, die minder belastingen binnenkreeg.
Het ging Vlamingen blijkbaar niet om het goede doel, maar om het fiscale voordeel
Maar dat systeem is dus afgeschaft. En met effect: "Vlamingen laten nu bijna de helft minder na aan goede doelen. Dat bewijst dat het hen niet om het goede doel te doen was, maar wel om hoge erfenisrechten te ontlopen", zegt Vande Reyde. De Federatie van het Notariaat kan de exacte cijfers niet bevestigen, maar ziet wel dezelfde trend: "Er is zonder enige twijfel een daling", zegt woordvoerder Bart Van Opstal. "Je kunt nog altijd je erfenis verdelen over vrienden, familie en het goede doel, maar je hebt er geen fiscaal voordeel meer bij. En daardoor herzien veel mensen hun testament."
De notarissen benadrukken trouwens dat de nieuwe regeling geldt voor iedereen die na 1 juli 2021 overlijdt. "De datum van het testament is niet belangrijk, wel de datum van overlijden", zegt Van Opstal. "We merken dat veel mensen hun testament herzien, maar veel mensen hebben dat nog niet gedaan. Als zij voor zo een duolegaat gekozen hebben voor het fiscale voordeel, komen ze best nog eens bij de notaris om hun testament te laten aanpassen."
Regeling voor beste vrienden
In ruil is er wel een zogenaamde "best friends"-regeling gekomen, waarbij vrienden maar 3% erfbelasting moeten betalen, zoals familieleden, in plaats van 25%. "Maar dat voordelige tarief geldt alleen voor de eerste 15.000 euro", zegt Vande Reyde. "Daarboven betaal je opnieuw 25%. En dus zien we dat maar weinig mensen voor dat systeem kiezen: op 5 maanden tijd kozen maar 41 mensen voor zo een regeling."
Voor de goede doelen is er wel een troost: zij betalen voortaan helemaal geen erfbelasting meer. Netto houden ze dus veel meer over aan de erfenissen die ze krijgen. Maar dat zijn er dus een pak minder.
Vande Reyde pleit voor een verdere verlaging of zelfs een volledige afschaffing van de erfbelastingen: "De erfbelastingen zijn de laatste jaren al sterk vereenvoudigd en verlaagd, maar we moeten nog verder durven gaan. De Vlaamse overheid geeft 14 miljard euro subsidies uit per jaar. Als daar twee miljard euro op bespaard wordt, kunnen we de erfbelastingen helemaal afschaffen.”