Wat zijn de meest voorkomende vragen bij sollicitaties? En wat moet je antwoorden? Kenners geven advies

1. Stel jezelf eens voor?

“In principe is elke vraag lastig als je niet goed bent voorbereid”, zegt Jihad Lahtal van De Online Sollicitatiecoach. “Zelfs een eenvoudige vraag - zoals ‘stel jezelf eens voor’ - is dan al moeilijk.” Het komt vaak voor dat sollicitanten bij deze vraag niet uit hun woorden komen of meteen hun cv samenvatten. Maar dat is niet per se wat de toekomstige werkgever wil horen. Lahtal: “Je gesprekspartner wil weten hoe goed je jezelf kent. En onthoud: het gaat nooit om het perfecte antwoord.”

Sollicitatiecoach Nancy Boot adviseert om jezelf kort en bondig voor te stellen, net zoals je bij andere onbekende gesprekspartners doet. “Je bent al uitgenodigd, dus er is interesse in jou. Je hoeft jezelf niet te verkopen. Laat je persoonlijkheid zien, vertel waar je vandaan komt en welke sport je bijvoorbeeld beoefent.”

Een sollicitatiegesprek is in deze arbeidsmarkt veel meer een kennismakingsgesprek geworden, zegt Sanne Quint van HR Expert Bureau. “Het gesprek is nu veel gelijkwaardiger geworden. Een werkgever kan geen kruisverhoor meer afnemen, want de sollicitant moet zich ook comfortabel voelen in het gesprek. Dat is afgelopen jaar nog belangrijker geworden.”

2. Waarom pas je in deze functie?

Bij deze vraag willen mensen zich snel beter voordoen dan ze zijn, maar bij een sollicitatie blijf je best juist dicht bij jezelf, raden de coaches aan. Ook als de werkgever vraagt naar je competenties en vaardigheden. Lahtal: “In de vacature staan altijd wel wat voorbeelden van waar de werkgever naar op zoek is, benoem deze in je sollicitatiegesprek. Onderbouw je verhaal met voorbeelden uit je vorige banen.”

Sollicitanten hebben vaak meer kennis in huis dan ze zelf denken, zegt Boot. Zoek van tevoren uit wat je allemaal kunt en kijk wat er van toepassing is voor je gedroomde functie. “Durf tijdens het gesprek hierover op te scheppen, dan blijf je ook veel meer bij de kern van je verhaal.”

Lahtal benadrukt dat je vooral niet over je competenties moet liegen. “Soms is het verleidelijk te liegen over je vaardigheden met bepaalde computerprogramma’s, terwijl je die maar één keer hebt geopend. Zeg dan liever dat je er affiniteit mee hebt.” Zo laat je zien dat je ermee wilt werken, maar nog niet alles onder de knie hebt.

Later pakt liegen vaak verkeerd uit, zegt Quint. “Als je liegt over je vaardigheden of je wensen, heb je uiteindelijk een baan die helemaal niet bij je past. En ben je dus over een paar maanden opnieuw aan het solliciteren.”

3. Waar zie je jezelf over vijf jaar?

“Niemand weet wat de toekomst brengt. Je kunt dus nooit weten hoe je leven er over vijf jaar uitziet”, zegt Boot. “Op zo’n vraag verwacht de werkgever dus ook geen specifiek antwoord. Het gaat vooral om je ambities.”

Lahtal: “Ze willen weten waar je dromen nú liggen en waar je naartoe wil groeien.” Dat hoef je nog niet specifiek te weten. “Zie een sollicitatiegesprek als een date. Het antwoord moet vooral vertrouwen uitstralen, een belofte dat jullie samen een gezonde werkrelatie aangaan. Je moet in het gesprek dus onderstrepen dat er een toekomst voor jullie twee is.”

Doe dit ook als je de nieuwe baan slechts als een opstapje in je carrière is. Volgens Quint mag je daar in het sollicitatiegesprek best eerlijk over zijn. “Als een sollicitant alleen sociaal wenselijke antwoorden geeft, prik ik daar zo doorheen. Vertel liever over je loopbaanverwachtingen en wat je wil leren. Dan kunnen we samen uitzoeken of deze baan geschikt voor je is en of je gelukkig gaat worden bij deze werkgever.”

4. Wat zijn je zwakke punten?

Bij een sollicitatiegesprek wil je het beste van jezelf laten zien en je zwakke punten zo min mogelijk belichten. Toch komt deze vraag in bijna alle sollicitatiegesprekken aan bod. Om hier een positieve draai aan te geven adviseert Boot de zwakke punten een andere naam te geven, namelijk ‘aandachtspunten’. “Met dit woord laat je zien dat je aan deze punten wil werken, terwijl je bij ‘zwakke punten’ eerder geneigd bent om jezelf te verdedigen.”

Je kunt deze vraag ook in een andere variant verwachten, zegt Quint. Soms vragen werkgevers niet naar je zwakke punten, maar testen ze je met een voorbeeld uit de praktijk. “Ze willen horen hoe jij dit probleem oplost.” Op die manier komt de werkgever erachter hoe je in een stresssituatie handelt en wat je werkwijze is. 

5. Heb je verder nog vragen?

Door de spanning beantwoorden mensen deze vraag vaak met ‘nee’, maar probeer dit te vermijden. “Zorg dat je altijd een vraag terugstelt, dat maakt de beste indruk. Het laat zien dat je goed geluisterd hebt”, zegt Boot. “Schrijf ook thuis alvast enkele vragen op en neem deze mee naar het gesprek. Daarmee toon je dat je je goed hebt voorbereid.”

Dit hoeven geen moeilijke vragen te zijn. Vraag bijvoorbeeld naar het team, of hoe de werkdag eruitziet. “Je kunt ook aan je gesprekspartner vragen waarom die hier zelf is komen werken. Of wat de toekomstplannen van het bedrijf zijn.” Maar zorg ervoor dat je geen vragen stelt waarop je het antwoord al op de website had kunnen lezen. “Je kunt op het laatst juist laten zien dat je oprecht geïnteresseerd bent in het bedrijf.”

Mocht je uiteindelijk toch nog zonder vragen zitten, dan adviseert Lahtal te vragen naar het vervolg van het sollicitatieproces. “Vraag wanneer en hoe je geïnformeerd wordt over het resultaat. Of wanneer de volgende gesprekken gepland staan. Dan laat je zien dat je al aan de toekomst denkt en echt benieuwd bent naar de baan.”