Verkiezingen in Libanon: kan het land nog gered worden van de totale afgrond?
Zullen de parlementsverkiezingen in Libanon iets veranderen aan de cocktail van crisissen waar het land doorgaat? De stille roep om verandering is groot. Er is de politieke stilstand, de revolutie van 2019, de extreme financiële crisis die in dat jaar begon, de coronapandemie, de immense explosie in de haven van Beiroet. De stembusgang zal duidelijk maken welke politici volgens de Libanezen in staat zijn om het land weer op rails te krijgen.
Libanon is een land van superlatieven, maar niet alleen de mooiste. Het gaat volgens de Wereldbank door de zwaarste economische crisis ter wereld sinds 1850. En twee jaar geleden, op 4 augustus 2020, maakte Beiroet de grootste niet-nucleaire explosie ooit mee: 220 doden, 7.000 gewonden en een deel van de stad verwoest. Het onderzoek naar de verantwoordelijkheid van die explosie wordt door de regering nog altijd tegengewerkt. Velen vertrouwen hun politieke leiders niet meer, almaar meer Libanezen vertrekken gewoon. In hun land zien ze geen toekomst meer.
De middenklasse is verbrijzeld, er is geen middenklasse meer
De financiële crisis geeft duizelingwekkende cijfers. De Libanese pond heeft 90 procent van haar waarde verloren ten opzichte van de dollar. De inflatie bedraagt zowat 220 procent. Om het concreet te maken: iemand met een loon dat vroeger de waarde had van 800 dollar, heeft nu maandelijks nog 40 dollar in de hand.
De cocktail van de dalende waarde en de stijgende prijzen maakt dat intussen 78 procent van de Libanese bevolking onder de armoedegrens leeft. “De middenklasse is verbrijzeld”, zegt dokter Julien Lahoud in het stadje Amschit me. “Er is alleen nog arm en rijk”.
Een nieuwe migratiestroom?
De crisis sleept al aan van 2019 en zicht op een uitweg is er niet. Het maakt dat meer en meer mensen Libanon verlaten. De arme mensen, zeker in de noordelijke stad Tripoli, stappen op een bootje richting Cyprus, 175 kilometer verderop.
Kijk hier naar een reportage uit "Het Journaal" over Libanezen die met boten weg proberen te geraken uit het land:
Maar opvallend is dat ook veel professionals Libanon verlaten. Een kwart miljoen in de voorbije twee jaar. Dokters- en verpleegkundigen zijn de grootste groep. Het is een ramp voor de gezondheidssector in Libanon. Het is een braindrain die de toekomst van het land hypothekeert.
Als het talent dat Libanon vooruit kan helpen vertrekt naar andere oorden, blijft er nog weinig hoop over voor Libanon. Talent is er nochtans genoeg, wereldsterren zijn er zelfs geweest, zoals zangeres Fairuz en muzikant Ibrahim Maalouf, of dichter Khalil Gibran en modeontwerper Elie Saab. Ze maken deel uit van de nationale trots.
De Parijse schaduw van het Midden-Oosten
‘Het Parijs van het Midden-Oosten’ was altijd de bijnaam van Libanon. Maar nu heeft het land moeite om die reputatie vast te houden. Het is een schaduw van zichzelf geworden. De onvrede is groot. “Ik krijg van de overheid maar 2 uur elektriciteit per dag”, zegt Hamed uit de kleine buurtwinkel. “Niet omdat er niet voldoende is, maar omdat het dieven zijn.” Intussen draait de generator - op kostbare diesel - aan de openstaande deur. Die zorgt dat het licht in de winkel brandt. Politici hebben veelal het imago enkel begaan te zijn met het eigen overleven en het beschermen van de eigen privileges.
Ik krijg van de overheid maar 2 uur elektriciteit per dag. Niet omdat er niet voldoende is, maar omdat het dieven zijn.
“Ons politiek systeem werkt niet”, vertelt Obeida Tekriti, een jonge kandidaat voor een parlementszetel in Tripoli. Tekriti is ambitieus. “Als we het systeem zelf niet veranderen, veranderen we alleen maar gezichten. En dan veranderen we eigenlijk niks”, vertelt hij op campagne in Tripoli. In Libanon worden de politieke posten verdeeld onder de religieuze groepen. De post van president, premier en parlementsvoorzitter wordt verdeeld onder een maronitische christen, een soennitische en een sjiietische moslim. Afspraken die dateren van 1990 toen er een einde kwam aan de burgeroorlog die 15 jaar lang woedde.
De regering moet mensen zien als burgers, niet als onderdeel van een religieuze groep.
Die verdeling moest de rust bewaren, maar volgens Tekriti is het niet meer van deze tijd. “Een regering moet werken voor alle Libanezen en mensen zien als mensen, niet als onderdeel van een religieuze groep”, zegt Tekriti, “en ze moet haar legitimiteit halen uit het geven van rechten: het recht op gezondheidszorg, het recht op openbaar vervoer en nog veel meer.”
De oppositie doet het niet
Libanon wordt al 30 jaar lang geregeerd door dezelfde politieke elite. Bij deze parlementsverkiezingen komen talloze oppositiepartijen en -partijtjes op, maar goed zullen ze niet scoren. De oppositie spreekt niet, nooit, met één stem. Over kleine en minder kleine maatschappelijke vraagstukken is er nooit een gezamenlijk standpunt, altijd is er discussie. Een aantrekkelijk alternatief lijkt het niet.
Kijk hier naar een reportage uit "Terzake" over Libanon:
Vraag is hoe groot de opkomst zal zijn bij de verkiezingen. Veel soennitische kiezers weten niet voor wie ze moeten stemmen nu hun voormalige premier en boegbeeld Saad Hariri niet meer deelneemt. Na zondag zal blijken of Hezbollah haar invloed nog kan vergroten. Hezbollah is als (sjiitische) politieke partij niet groot, maar het heeft veel macht in het land als enige gewapende militie. Ook politiek kan het toch z'n stempel drukken omdat het mee in de meerderheid zit in het parlement.
Als die meerderheid met Hezbollah nog kan uitbreiden, krijgt de organisatie mogelijk nog meer greep op het land. Hezbollah vecht in buurland Syrië mee met president Assad en heeft in het zuiden van het land al meermaals een oorlog uitgevochten met dat andere buurland Israël. Zet de verkiezingsuitslag in Libanon de fragiele evenwichten in de hele Arabische regio nog meer onder druk? Als het tot een uitbarsting komt in het Midden-Oosten, zijn de golven van het geweld altijd voelbaar tot ver daarbuiten.
In "Laat" gaf Inge Vrancken uitleg bij de parlementsverkiezingen in Libanon:
