"1 op de 25 Oeigoeren opgesloten in Chinese gevangenissen"

Na veel internationale kritiek en druk sloot de Chinese overheid in 2019 de buitengerechtelijke interneringskampen waar Oeigoeren zonder aanklacht werden opgesloten en heropgevoed. De aandacht viel echter niet op de vele gevangenisstraffen. De Associated Press (AP) heeft nu een lijst in handen gekregen met meer dan 10.000 namen van opgesloten Oeigoeren uit een district in het zuiden van de Xinjiangprovincie. 

Het is de grootste lijst die tot nu toe aan het licht is gekomen. AP heeft de namen deels geverifieerd door middel van interviews met 8 Oeigoeren die buiten China verblijven, opnames van telefoongesprekken met Chinese ambtenaren en controles van persoonsgegevens. Het is ook mogelijk dat de lijst nog niet compleet is. Verschillende geïnterviewden hebben aangegeven dat namen van kennissen ontbreken.

De mensen zijn voor abritraire redenen gearresteerd en veroordeeld tot een lange gevangenisstraf zonder een echt proces. Darren Byler, expert van massale opsluiting in Xinjiang, vertelt dat mensen worden vastgehouden omdat ze familieleden hebben in het buitenland of bepaalde apps op hun smartphone downloadden. Hij heeft ook de arrestatiequota van de lokale politiek gedocumenteerd, die ertoe hebben geleid dat de mannen van dorpen werden opgepakt en hun families uit hun huizen werden verdreven.

1 op de 25 Oeigoeren uit het district zijn er veroordeeld tot een gemiddelde gevangenisstraf van 9 jaar. Dat is 30 keer meer dan voor heel China en 10 keer meer dan voor de Verenigde Staten, een land met een van de hoogste gevangenisgraden. Deze grote omvang bevestigt de systematische opsluiting van Oeigoeren om de minderheid in bedwang te houden, iets wat mensenrechtenorganisaties al jaren zeggen. 

"Nergens hebben we gezien dat hele bevolkingsgroepen als terroristen werden omschreven. China probeert het verhaal te veranderen en zegt dat al deze mensen eigenlijk criminelen zijn", analyseert Byler. Verschillende experten zien de geheimhouding van de aanklachten en de namen als een slecht teken. Juridische documenten zijn over het algemeen zeer toegankelijk voor het publiek. Alleen de documenten uit de Xinjiang-provincie zijn dat niet.

Op de lijst staan geen mensen met een strafblad. Toch worden ze beschuldigd van terrorisme, religieus extremisme of nietszeggende aanklachten als "ruzies zoeken en problemen uitlokken". Dat laatste wordt vaak gebruikt tegen politieke dissidenten in China. De Chinese autoriteiten hebben de definitie van extremisme ook uitgebreid naar oppervlakkige religieuze uitingen als een baard groeien of een hoofddoek dragen. 

Abduweli Ayup, de persoon die de lijst naar AP heeft gelekt, was verbaasd toen hij namen van zijn buren, een neef en een leerkracht las. "De namen van de misdaden, het verspreiden van extremistische gedachten seperatisme... deze aanklachten zijn absurd."

De Chinese overheid onderdrukt de Oeigoeren al decennialang. De minderheid is altijd een opstandige groep geweest tegen de ijzeren hand van het communistische Chinese regime. Na de terroristische aanslagen van 9/11 sloot het regime de opstandelingen bijna systematisch op om "terrorisme in China te voorkomen". Het was echter een goedkoop excuus om de opstandigheid te onderdrukken.

In 2019 kwam er veel internationale kritiek op de honderden kampen waarin de Oeigoeren werden opgesloten. China besloot uiteindelijk om de kampen te sluiten, wat de journalisten van AP ook kunnen bevestigen. Maar de onderdrukking verdween niet. Gevangenissen in de provincie werden uitgebreid en een kamp werd omgevormd tot een reusachtig centrum voor mensen in voorlopige hechtenis.