‘Als de ballen van bepaalde machthebbers eraf zouden zijn, zouden er misschien minder problemen zijn’

In het midden van haar atelier in een Kempens gehucht staat een indrukwekkend rond doek dat aan het plafond van de Tim Van Laere Gallery zal komen te hangen, met daarop een vrouw die de wolken inloopt nadat ze een castratie heeft voltrokken. Ze heeft iets van een onschuldig schoolmeisje, met twee blinkende knikkers in een netje in de hand. Als mannelijke journalist ken je meteen je plek. Gelukkig is Heck de innemendheid zelve. In een roze overall vol verfspatten, en met een Duits accent als van de betere bondgirl, geeft ze tekst en uitleg bij haar nieuwste doeken. Ze lacht veel, maar tegelijkertijd is haar werk ervan doordrongen dat de tijden niet om te lachen zijn.

“Een jaar geleden had ik een planning gemaakt van wat ik allemaal wilde maken. In mijn hoofd leek het heel vrolijk, maar het voorbije jaar zijn er toch behoorlijk wat tranen gevloeid. Ik wilde eigenlijk iets maken over het almaar dommer worden van de mens. Ik had een onderzoek gelezen waaruit blijkt dat het gemiddelde IQ in heel wat westerse landen aan het dalen is. Als ik vergelijk hoeveel mijn vader weet en hoeveel ik máár weet, dan is dat toch wel triestig. Het is de wens van iedere mens, of toch de mijne, om intelligenter te worden, maar we gaan er alleen maar op achteruit. Misschien keren we wel terug naar onze oerstaat en worden we allemaal weer neanderthalers. Misschien vallen ons begin en einde wel samen.”

U maakte eerder al werk over neanderthalers. Wat spreekt er u zo in aan?

“Ik weet het niet. Dat primitieve: het met je handen eten en elkaar op de kop kloppen. (grijnst) Het is niet zozeer dat het mij aanspreekt, maar het fascineert me wel. Ik was altijd al gefascineerd door de ranzige kant van de mens. Mijn oom had vroeger een kermisattractie waar mensen zwart-witfoto’s van zichzelf konden laten nemen in oude kleren. Ik hielp hem in de vakantieperiodes weleens en heb daarbij veel geleerd over hoe je mensen het best kan laten poseren, wat boeiende houdingen zijn en zo.”

“Op die kermissen zag je niet bepaald de ‘verheven schoonheid van de mens’. Het was eerder een realitycheck. De mensen pisten gewoon in hun broek, mannen grepen naar je borsten of sloegen elkaar met van die grote bierglazen de hersenen in. Ik heb dat altijd beter proberen te begrijpen, door het te schilderen.”

Herkent u die ranzigheid enigszins bij uzelf of stoot het u af?

“Ik ben helemaal in touch met mijn eigen ranzigheid. Vroeger, toen ik nog in Antwerpen woonde, zat ik ook gewoon samen met de kat spaghetti uit één pot te eten. (lacht) Zijn we niet allemaal dieren die zich wat parfum opdoen? We doen alsof we zoveel beter zijn, maar tegelijkertijd maken we alles kapot. Als je ziet hoe die Russen de Oekraïense huizen achterlaten, denk ik niet dat we ver van de neanderthaler verwijderd zijn.”

Over de Russen gesproken: er zit behoorlijk veel gruwel in deze tentoonstelling. Maar tegelijk combineert u die met veel humor.

“Dat klopt. Misschien omdat het leven, of de mens, ook beide combineert? Daarnaast probeer je ernstige thema’s met humor te behandelen omdat het dan draaglijker kan worden.”

U hebt uzelf als oervrouw Lucy geschilderd, u hebt een vrouw als heldin-castrator afgebeeld… Zijn mannen erger dan vrouwen?

“Ik zeg toch regelmatig tegen mijn dochter, als onze hond stout is: ballen eraf. Aangezien het helpt bij dieren, kan het bij mensen in sommige gevallen ook wat oplossen? Als de ballen van bepaalde machthebbers eraf zouden zijn, zouden er misschien wel minder problemen zijn. Ik denk niet dat je het vandaag als vrouw kan maken om niet feministisch te zijn. Als man ook niet trouwens.” (lacht)

“Tegelijkertijd denk ik: wat als we de mannen achterlaten, wat gaat er dan gebeuren? Dan gaan die allemaal heel triestig worden. Ik leef wel mee met die arme, witte man. Het moeten moeilijke tijden voor hen zijn. Ik denk dat we uiteindelijk een zekere balans moeten zoeken, iedereen aan boord houden. Maar dat is moeilijk. Daarom heb ik ook een reeks jongemannen als antihelden geschilderd, om de mogelijkheden van ons mens-zijn beter te begrijpen.”

Wat bieden vrouwen dat beter is voor deze wereld?

“Een soort van zorg misschien? Zeker als je een kind op de wereld hebt gezet, ga je toch anders naar de wereld kijken en omgaan met je omgeving. Ik denk dat vrouwen zorgzamer omgaan met de wereld. Vooral ecologische kwesties zouden bij hen in betere handen zijn. Toen corona uitbrak, hebben de landen die een vrouw aan de macht hadden, het ook opvallend beter gedaan. Dat vond ik zalig om te zien.” 

“Ach, ik weet het niet. Vroeger ging je naar zee om schelpen te zoeken en nu verzamel ik alleen nog maar afval. Ik heb mezelf onlangs zo ook getekend: als oude vrouw op een step met een knijptang om afval te verzamelen. Dat wordt mijn toekomst, denk ik. Niet dat ik een soort oermoeder ben of zo. (lacht) Je probeert gewoon je best te doen.

Hoe doet u uw best als kunstenaar?

“Een kunstenaar stelt misschien andere vragen dan andere mensen? (gespeeld plechtstatig) En brengt schoonheid in de wereld natuurlijk.”

Kati Heck, Legende, van 19 mei tot 1 juli in Tim Van Laere Gallery, Antwerpen,