Voor iedereen die niet van Dendermonde is en de gekte niet begrijpt: het Ros Beiaard in een notendop

"Het Ros Beiaard is het onovertroffen symbool van Dendermonde. Het is de trots van elke Dendermondenaar", luidt het. Het legendarische houten paard komt normaal elke tien jaar buiten, maar door de pandemie is de editie van 2020 twee jaar uitgesteld. Enkele details over het paard:

• het meet 2 meter in de breedte, 4,85 meter in de hoogte (tot aan het hoogste gedeelte van het hoofd) en 5,80 meter met de sierpluim erbij;
• het is 5,20 meter lang van de neus tot de staart en 2 meter breed;
• en het weegt 1.000 kg (850 kg niet opgetuigd).

"Een Ros Beiaardommegang is niet denkbaar zonder de Vier Heemskinderen op de rug van het Ros Beiaard", klinkt het bij de organisatie.  "Ze dragen harnassen uit zink en leer en zitten ook op een lederen zadel." Deze traditie bestaat al minstens sinds 1460 in Dendermonde. Maar niet iedereen mag zomaar plaatsnemen in het zadel van dit machtige Ros. Er zijn strikte voorwaarden aan verbonden: 

• het moeten vier broers zijn van minstens 7 en maximum 21 jaar,  
• ze mogen géén zus hebben die tussen hen in geboren is
• ze zijn geboren in Dendermonde én ze wonen in Dendermonde
• en ook hun ouders zijn geboren in en wonen in Dendermonde

De naam "Heemskinderen" verwijst naar de vier broers die volgens de sage op het Ros Beiaard zouden hebben gezeten. Ze waren de zonen van heer Aymon, en werden daarom de Aymonskinderen genoemd, wat verbasterd is tot Heemskinderen.

Tot 1 september 2019 konden gezinnen zich kandidaat stellen als Heemskinderen van de Ros Beiaardommegang. Uit de 5 kandidaat-gezinnen zijn de broers Cassiman geselecteerd door het Ros Beiaardcomité: Maarten, Wout, Stan en Lander. "Het is geweldig. Het is een hele grote eer en ik kan niet wachten om het later door te vertellen", zegt Heemskind Maarten. "Je wordt eigenlijk een beroemdheid en misschien kom je dan in de geschiedenisboeken", vult broer Wout aan. 

De broers dragen harnassen, een zwaard, een schild en laarzen met sporen. Alles werd op maat aangepast zodat ze zo comfortabel mogelijk de bezoekers van de ommegang kunnen begroeten van bovenop het Ros Beiaard. De voorbije maanden gingen ze ook meermaals langs bij een kinesist om hun benen te trainen op de houding die ze tijdens de ommegang zo'n zes uur lang moeten aannemen. 

In het houten geraamte van het paard zijn er drie ruimtes. Daarin zitten de dragers of "pijnders".  Zij moeten een glansrijke maar ook zware taak uitvoeren: het Ros Beiaard dragen. Ze doen dat in drie ploegen van elk twaalf pijnders. Elke pijnder tilt ongeveer 83 kilo. Er is één kopman, die geeft bevelen en stuurt het paard. 

De pijnders trainen al maanden in een fitnesscentrum onder leiding van een persoonlijke coach. Die werkte speciale oefeningen uit voor de benen en de schouders. “Je draagt 50 procent op de schouders, 50 procent op de handen, omdat dat een zekere cadans geeft aan het paard, zo ziet de beweging er natuurlijker uit", vertelt Luc De Jonghe, paardendeken bij de Gilde der Vrije Pijnders

De pijnders worden vergezeld door schragendragers die bij elk oponthoud van het Ros de schragen neerzetten waarop het Ros rust. "De ladderdragers zorgen dat de ladder wordt meegedragen waarmee de Vier Heemskinderen het Ros op- en afstijgen. Zo kunnen zij toch naar het toilet als dat nodig zou zijn", klinkt het bij de organisatie. Daarnaast zijn er ook nog zuipdragers. Zij hebben de taak om de dragers van het Ros Beiaard onderweg te voorzien van drank.

Kalleke Step is de nar die het Ros Beiaard door de straten van Dendermonde leidt. Telkens het ros steigert, staat Kalleke Step op zijn handen, in totaal tussen de 200 en 300 keer. 

De nar dateert al uit de tijd van Karel De Grote, maar de naam Kalleke Step kwam er pas in 1914. Toen nam Louis Steppé de narrenfiguur voor zijn rekening en zijn bijnaam was Kalleke Step. Deze editie zal Walter De Smet (63) voor de derde keer in de huid kruipen van figuur Kalleke Step.

"Ik sta zo twee à drie keer per week 50 keer op mijn handen en ik doe wat buikspieroefeningen, sit-ups, pompen en dergelijke dingen. Ik ga wekelijks fietsen met een vriend en ik zit ook nog in een duikclub. Zo hou ik mij fysiek in vorm."

Net als Kalleke Step wijkt de vedelaar of violist geen seconde van de zijde van het Ros. De vedelaar heeft een belangrijke rol in de Ros Beiaardommegang. Op 5 en een half uur tijd speelt hij zo’n 350 keer het Ros Beiaardlied. Dat luidt het moment in dat de pijnders het paard doen bewegen. 

Voor Iwert Goossens is het de derde keer dat hij de rol van vedelaar op zich neemt. “Ik was amper 13 jaar toen ik het voor het eerst deed. Aangezien er toen niet veel violisten waren in Dendermonde, kwamen ze bij mij terecht."

Iwert is in het dagelijkse leven financieel directeur bij verschillende bedrijven en dus geen professioneel violist. Maar dat is net een voordeel, vindt hij: “Een professional zou zich misschien ergeren aan het feit dat hij niet overal even goed gehoord wordt, ik kan dat meer relativeren. Bovendien is het niet vanzelfsprekend om al wandelend te spelen en telkens te kijken waar het paard zich bevindt. Violisten zijn gewoon om zittend te spelen in een orkest.”

Naast alle bovenstaande figuren lopen er nog 2.000 figuranten, een 60-tal trekpaarden, 40 rijpaarden, 3 ezels, een os en 4 trekhonden mee in de ommegang.

"Het is hartverwarmend om vast te stellen hoe onze stad zich elke Ros Beiaardommegang opnieuw verenigt rond deze eeuwenoude traditie en hoe ook jongeren en nieuwkomers opgenomen worden in die grote Ros Beiaardgemeenschap. Ik hoop dat we er samen één groot feest van kunnen maken", zegt burgemeester van Dendermonde en voorzitter van het Ros Beiaardcomité Piet Buyse (CD&V). 

Op een volgende editie zal het geen 12 jaar meer wachten zijn. Die staat over acht jaar al gepland, in het laatste weekend van mei 2030.