Beste scholieren, u hoort geen godsdienst of zedenleer te krijgen

Beste scholieren

Ik broed op een plan. Het zal u zeker bevallen, dus lees vooral verder. Ik wil u met deze brief aanzetten tot ondeugend en weerbarstig gedrag. In de openbare ruimte zelfs. Niet meteen, want eerst zijn er nog de examens – maar straks, in september. Het goede nieuws is: u hoeft dan niet meteen terug naar school. Als u mijn advies volgt, wacht u een boeiend, leerzaam en historisch najaar. Maar laat ik eerst even de aanleiding schetsen.

U hebt het misschien horen waaien in de wandelgangen of gelezen op Instagram: het gaat niet goed met ons onderwijs. Het niveau is schrikbarend gezakt. In het debat dat daarover dezer dagen met veel te veel pathos wordt gevoerd, heeft iedereen een favoriete verklaring. Er zijn te weinig leerkrachten. Er is te veel administratie. Er is te veel zus, er is te weinig zo. Mensen die daarvoor hebben doorgeleerd, buitelen ruziënd over elkaar heen. 

En weet u wat? Het zijn juist die buitelaars die aan de basis liggen van het probleem. Er is één oorzaak die alle andere oorzaken in de schaduw stelt: het onderwijs is compleet naar de vaantjes omdat pedagogen en politici het de laatste decennia kapot hebben hervormd. Uw opleiding, lieve schatten, is verknoeid door de veranderingsbrigade.

Conservatief

Yep. Het is gek dat u dit moet lezen in een vooruitstrevende krant, maar het conservatieve motto is er een om boven uw bed te hangen: ‘Onderzoek alles en behoud wat goed is’. ‘Tene quod bene’ – in het Latijn. ‘If it ain’t broken, don’t fix it’ – in het Engels. Toch heeft men dat de jongste decennia voortdurend gedaan. Het onderwijs is zo vaak gefixt en versteld en veranderd dat er niet veel goeds van overblijft. Zoals men een broek kan verstellen en verknippen tot ze uitgerafeld van je benen valt.

Centraal in die uitrafeling staat de doelbewuste en moedwillige vernietiging van alles wat naar excellentie neigt. Ooit was uitblinken het streefdoel, gaandeweg is dat eruit geramd. Het enige wat nog telt, is uw welzijn. Nu juich ik uw welzijn zeker toe, maar het onderwijs is er vooral om kennis in uw hoofd te pompen. Dat hoeft niet met vernedering en lijfstraf, zoals dat in mijn tijd, de verre jaren zeventig, nog het geval was, zeker bij meester Debruyn en meester Seppion – moge de Heer genadig zijn voor hun zonden. Maar die kennis is wel de basis. En kennisverwerving vergt dril en discipline, geen lat die almaar lager zakt.

Oefening

Als u tijdens de balletles een beweging mist, op de viool een valse noot voortbrengt of bij het voetballen naast het doel trapt, dan is het antwoord niet: een knuffel. Maar wel: meer oefenen. In het onderwijs is dat idee verdwenen. Terwijl maaltafels, woordenschat en zoveel andere kennis evengoed oefening vergen. Oefening, oefening, oefening. U bent, zoals dat heet, antifragiel: van een beetje stress zult u niet breken, zoals een fragiel porseleinen kopje. Nee, net zoals een immuunsysteem heeft de menselijke geest een beetje stress en uitdaging nodig om sterker te worden.

Dat betekent dat het dominante pedagogische devies helemaal verkeerd is. Men wil in de lessen alles per se laten aansluiten op uw ervaringen, op de leefwereld van het kind, zoals dat heet. Terwijl uw leefwereld, als ik eerlijk mag zijn, nog niet veel voorstelt. Papa, mama, Instagram, pizza en balletjes in tomatensaus – veel meer ingrediënten bevat de leefwereld van een lagere scholier nog niet. 

Uw ervaring mag dus geen vertrekpunt zijn in de lessen, integendeel, uw vertrouwde wereldje moet aan diggelen worden geslagen. Uw geest moet worden opengewrikt met de koevoet van de abstractie en de verbeelding. Daarom hoort u geen godsdienst of zedenleer te krijgen: de school is er niet om u verder te indoctrineren in de levensbeschouwing van uw ouders, de school is er om u te laten zien wat er allemaal aan godsdienst en levensbeschouwing te koop is in de wereld. U moet leren dat die wereld véél groter en diverser is dan uw gezinnetje.

Knobbels

Belangrijk: als iemand u zegt dat u moet kiezen tussen wiskunde en talen, loop dan meteen gillend weg. De idee dat je een talenknobbel óf wiskundeknobbel hebt, is funest en heeft de organisatie van het middelbaar onderwijs fataal verminkt. Misschien zit uw hoofd wel bomvol knobbels, en wilt u die allemaal trainen en tot ontwikkeling brengen. Doe dat! En als u intellectuelen hoort pronken met hun afkeer van wiskunde, denk er dan het uwe van: wiskunde is een van de ontzagwekkendste uitvindingen ooit. Verzorg ook uw taal, zodat u wél een volzin kunt vormen mocht een van u ooit minister van Onderwijs worden.

Er wordt u, beste scholieren, onrecht aangedaan. Vooral als u geen ouders hebt die naast u komen zitten om te studeren, staat u zwakker dan ooit in uw schoenen. Dat mag u niet meer aanvaarden. Mijn tip: ga op 1 september wel naar school, maar blijf buiten tegen de muur zitten met een plakkaat: ‘Staking voor sterk onderwijs’.

Met de groeten van Greta

Joël De Ceulaer, senior writer