‘We waren het erover eens dat we, áls we die kans ooit kregen, een moslimsuperheld moesten creëren. Wisten wij veel dat die al bestond’

Als Adil & Bilall ooit een milde satire draaien over de drukdoenerij in de filmindustrie, zou een scène als deze erin kunnen voorkomen. Vlak bij de Grote Markt van Brussel, in Hotel Amigo, heeft The Walt Disney Company een paar kamers en vergaderzaaltjes afgehuurd voor een dagje interviews over een nieuwe Marvel-serie, die op 8 juni op de wereldbevolking zal worden losgelaten. Op de overloop van de eerste verdieping verwijst een veiligheidsagent de uitverkoren journalisten naar de ‘check-in’. Daar, in een kamer gevuld met vier pr-medewerkers, worden de perspasjes verstrekt. Wie geen negatieve PCR-test kan voorleggen, komt er niet in. Gij zult onze vedetten niet besmetten!

Allerlei geheimhoudingsclausules en embargo’s zijn vooraf al afgedwongen via een digitaal platform van Disney, waarop onder zeer strikte voorwaarden twee afleveringen van de nieuwe serie konden worden bekeken. Gij zult de pret niet vergallen door cliffhangers prijs te geven. Gij zult niet over de serie berichten voor 2 juni, en er geen waardeoordeel over vellen voor 7 juni.

“Nu alleen nog even uw microfoontje opspelden”, zegt een technisch medewerker wanneer de deur naar het interviewzaaltje openzwaait.

“Doe geen moeite,” zeg ik, “ik heb mijn eigen opname­apparatuur bij.” Ik toon mijn iPhone.

“Ja, nee, wij nemen alles op.”

Het is best mogelijk dat ik die voorwaarde over het hoofd heb gezien. Een mens is domweg geneigd te denken dat hij niet in China leeft. Klank én beeld worden opgenomen, zo blijkt. Centraal in het zaaltje staat een camera op een statief. Een communicatieverantwoordelijke van Disney blijft bij het gesprek aanwezig. De boodschap is duidelijk: gij zult wat hier gezegd wordt niet al te frivool formuleren!

De mannen die het hardst op hun woorden moeten letten, en die wellicht meer en strengere confidentialiteits- en loyauteitsclausules hebben ondertekend dan wie ook, zitten naast elkaar in een grote rode sofa, met een smile van oor tot oor. Adil El Arbi en Bilall Fallah, het Marokkaans-­Belgische regisseursduo achter films als Black en Patser en tv-series als Bergica en Grond, zijn de uitvoerend producenten van de nieuwe Marvel-serie. De piloot- en de slotaflevering van de zesdelige reeks hebben ze zelf geregisseerd, de rest hebben ze gesuperviseerd.

Laten we om te beginnen een embargo met voeten treden: Ms Marvel is geweldig. In zijn genre. En voor zover je dat op basis van twee afleveringen al zo stellig kunt beweren. Energiek, swingend, muzikaal, grappig, vernieuwend en zelfs voorzichtig grensverleggend. De actrice die het hoofdpersonage vertolkt wordt een wereldster, daar bestaat geen twijfel over. En Adil & Bilall worden de kroonprinsen van Hollywood. Voor zover ze dat al niet zijn.

Hoe zijn jullie bij Marvel terechtgekomen? Of Marvel bij jullie?

Adil: “Ik herinner me dat we Bad Boys for Life aan het monteren waren, en dat we een beetje zaten te fantaseren. ‘What’s next? Onze eerste grote Hollywoodfilm is bijna klaar, wat gaan we hierna doen?’ Iedereen was op dat moment in de ban van Avengers: Endgame (superheldenfilm uit 2019 met Robert Downey Jr., Scarlett Johansson en Bradley Cooper, red.). We waren het er snel over eens: Marvel is de shit! Deel uitmaken van MCU, het mythische Marvel Cinematic ­Universe, dat zou een echte badge of honour zijn. Maar we waren het er ook over eens dat, áls we die kans ooit kregen, we een moslimsuperheld moesten creëren! (lacht) Wisten wij veel dat die al bestond.”

Bilall: “De agents en managers met wie we werkten, ­hebben ons daar attent op gemaakt: ‘Actually, they already have a muslim superhero: Ms Marvel!’”

Adil: “Dat personage bleek rond 2014 te zijn opgedoken in de Marvel-­strips. Wij kenden die niet. Wij zijn opgegroeid met de films en de animatiereeksen van Marvel.”

Bilall: “Vervolgens zijn we de Ms Marvel-comics beginnen te lezen. We hadden direct een haast persoonlijke connectie met Kamala Kahn, het hoofdpersonage. Een 16-jarig Pakistaans-Amerikaans meisje dat gewrongen zit tussen twee culturen, dat was natuurlijk superherkenbaar voor ons, Marokkaanse Belgen. De zoektocht naar een eigen identiteit van een migratiekind in volle coming of age, we hebben het zelf ook allemaal meegemaakt. En dan krijgt ze ook nog eens superkrachten, waardoor we helemaal in de wereld van de wilde, cinematografische verbeelding terechtkomen, destijds ook onze favoriete ontsnappingsroute uit de werkelijkheid.”

Hoe is de fantasie werkelijkheid geworden?

Adil: “We hebben meteen een meeting aangevraagd met Kevin Feige, de grote baas van de Marvel-studio’s. We zijn naar hem toe gegaan met een presentatie waarin we haarfijn uitlegden waarom wij de geknipte mannen waren voor deze job. (lachje) Zo zijn we dan wel.”

Was er al een job? Lag het plan voor een miniserie al klaar?

Adil: “Er was een basis. Er werd aan scenario’s gewerkt op basis van de comics. Maar het project was nog vaag. De echte invulling moest nog gebeuren. De look-and-feel van de reeks, de stijl, het ritme, die hebben wij ontwikkeld. Samen met een gigantisch team van scenaristen en producers, uiteraard. Als uitvoerend producenten hebben we ons echt met alles bemoeid: locaties, muziek, dialogen, montage. We waren echt super involved. We haalden onze favoriete DOP (director of photography, red.) Robrecht Heyvaert erbij om de eerste aflevering neer te zetten. Maar we hebben ook op de set nog dingen gedaan en bedacht die niet in het scenario stonden. De schwung erin houden was onze voornaamste bezorgdheid. ‘Go loco’ was het ordewoord voor de andere regisseurs en producers.”

In de aftiteling van de eerste aflevering merkte ik dat jullie nu officieel geen achternaam meer hebben.

Bilall: “O, maar die gebruiken we al lang niet meer.”

Adil: “De eerste keer dat we onze achternamen weglieten was in Patser.”

Duo’s zonder achternaam zijn doorgaans actief in het lichte genre: Gaston & Leo, Samson & Gert.

Adil: (lacht hard) “Voilà, dus dat past perfect bij ons!”

Bilall: “Op termijn streven we ernaar dat het gewoon A&B wordt! (jolijt) Another A&B-movie!”

Adil: “Bij ons benadrukken die vervlochten voornamen een gevoel van familiariteit. Wij zijn broeders, zowel in het gewone leven als in het professionele. En het is ook heel praktisch. Onze achternamen zijn weliswaar kort, maar de meeste mensen verwarren ze of spreken ze verkeerd uit.”

Is ‘Adil & Bilall’ ondertussen ook een begrip in Hollywood?

Adil: “In de filmindustrie wel, denk ik.”

Bilall: “Hoewel ze ons daar ‘the boys’ noemen. Of ‘the bad boys’.”

We need to talk about Iman Vellani, de actrice die Kamala Kahn speelt in Ms Marvel.

Adil: “Een wonder! Dit wordt haar allereerste verschijning op het scherm. Er bestaat zelfs geen studentenkortfilm waarin ze opduikt.”

Hebben jullie haar ontdekt?

Adil: “Zij had al meegedaan aan castings van Disney. Ze zat in een selectie van castingvideo’s die wij te zien kregen. Wij hebben haar er meteen uitgepikt. Zij was het gewoon, daar hebben we geen seconde over getwijfeld. Het is alsof ze voorbestemd was voor deze rol.

“Nooit eerder heeft een actrice zo hard geleken op het personage dat ze speelt. Iman is 19. Ze komt uit een Pakistaans-Canadese familie in Toronto. Ze is een keiharde Marvel-fan. Ms Marvel is haar idool, en haar favoriete film is Iron Man.”

Bilall: “In haar vrije tijd is ze trouwens filmcriticus. Haar bespiegelingen over de films die ze ziet noteert ze in een schriftje. Ze maakt er doodles en supergoeie tekeningen bij. Het notaboekje van Kamala dat een paar keer in beeld komt in de eerste aflevering, is geïnspireerd op wat zij doet. En ze maakt ook stop-motionvideo’s op YouTube.”

Adil: “Wij kwamen al vrij vroeg op het idee om de reeks op te leuken met cartooneske animatie. Met een vette knipoog naar Spike Lee. Maar we wisten niet zeker of Marvel dat wel helemaal zag zitten. Nadat we Iman hadden leren kennen, waren we daar alleen maar meer van overtuigd. Die doodles en tekeningen zorgen ervoor dat je als kijker in het hoofd en de fantasie van het hoofdpersonage kunt kruipen.”

Iman heeft iets weg van de prille Billie Eilish.

Bilall: “Ze is authentiek. Je kent niemand die zo is en toch lijkt ze vertrouwd.”

Adil: “Quirky, zoals ze zeggen in de VS: eigenzinnig, uniek. En totaal niet fake. Ze lijkt rechtstreeks van de straat in Jersey City te belanden, waar we haar laten rondlopen. Bovendien is ze een echte cinefiel. Ze weet heel goed wat ze doet. Het was heerlijk om met haar over de scenario’s te praten. En het kostte totaal geen moeite om haar on the spot dingen te laten doen die niet op papier stonden.”

Bilall: “Op de grote première in Los Angeles zien we haar terug, ik kijk er erg naar uit.”

Wat verwacht Disney, het moederhuis van Marvel, hiervan?

Bilall: (voorzichtig) “Ik heb het gevoel dat ze daar behoorlijk enthousiast zijn.”

Adil: “Voor ons is het in elk geval heel spannend. Het is de eerste keer dat we iets maken voor een jonger publiek. Een tienerserie met een American high school-vibe, die ook zou moeten functioneren als familieserie, waar ouders met hun kinderen naar kijken.”

Niemand die met knikkende knieën de release zit af te wachten? Een moslima als superheld, als daar maar geen controverse van komt.

Adil: “Dat denk ik niet. Anders zouden ze die strips toch niet in de wereld hebben gezet? Die waren ook al heel baanbrekend, hoor. Toen ik ze las, dacht ik: wow, ze gaan er echt voor. Los van het superheldgegeven gaat dat verhaal echt over wat het betekent om als moslimmeisje van Pakistaanse origine op te groeien in het Amerika van vandaag. Dat zit allemaal al heel juist in die comics. Heel authentiek, maar ook realistisch en genuanceerd. Wij hebben geprobeerd dat te vertalen naar een tv-serie, met veel zorg en respect, en in samenspraak met de mensen die de comics hebben gecreëerd. Kijk, discussie mag en moet er zijn, maar ik heb er vertrouwen in dat veel mensen zich in de personages van Ms Marvel zullen herkennen. Zoals wij ons, met onze eigen ervaringen, herkenden in de oerversie in de strip. Wij staan erachter. Alle moslims uit de crew die meewerkten aan Ms Marvel staan erachter. Dus laat de reacties maar komen.”

Er komt ook een grote release in Pakistan, las ik. De hele reeks zal er vertoond worden in de bioscopen.

Adil: “Ja, waanzin! En een onverwacht geschenk, precies omdat we, samen met Robrecht Heyvaert, geprobeerd hebben deze serie een echt cinemagevoel te geven.”

In de tweede aflevering zit een scène waarin Kamala en haar vriendin naar de moskee gaan en daar bezwaar maken tegen het feit dat meisjes en vrouwen op de slechtste plaatsen moeten zitten, waar ze nauwelijks iets horen of zien. Vrouwen die hun plaats opeisen: gaat iedereen dat pikken in het conservatieve Pakistan?

Adil: “We zullen zien. Voor Pakistan hebben we een geheim wapen. (lacht) De vierde en de vijfde aflevering van Ms ­Marvel werden namelijk geregisseerd door Sharmeen Obaid-Chinoy, een Pakistaans-Canadese filmmaker, journaliste en activiste die met haar documentaires over vrouwenongelijkheid twee Oscars en een rist Emmy’s heeft gewonnen. Zij is echt een icoon in Pakistan. Ms Marvel is haar eerste fictieproject. De afleveringen die zij heeft geregisseerd, zijn onze favorieten. Dus als je zegt dat Pakistan een conservatief land is, zeg ik: think again. Je hebt er ook mensen als Sharmeen, die een grote aanhang hebben. Ik denk net dat Pakistan een heel fascinerend land is, met een rijke, levendige, bruisende cultuur, waarbinnen veel zaken bespreekbaar zijn. Wij hebben er dankzij Ms Marvel veel over bijgeleerd.”

Als jullie straks ook nog cultuuriconen worden in de grote internationale moslimwereld, is jullie broodje helemaal gebakken. Dan worden jullie larger than Hollywood.

Adil: (lacht smakelijk) “Insjallah!”

Bilall: “In afwachting daarvan zou ik er toch op willen wijzen dat Ms Marvel een universeel verhaal is. Kamala is een tienermeisje dat haar weg en haar plek zoekt in de wereld. Toevallig is ze ook moslima, maar als ze dat niet was, zou ze met ongeveer dezelfde problemen worstelen.”

Over jullie wordt gezegd: ‘Ze hebben wel veel zelfspot, maar als het over hun geloof gaat, blijven ze altijd heel voorzichtig.’ Zijn jullie nu groot en sterk genoeg om die voorzichtigheid te laten varen?

Adil: “Het hangt er maar van af wat het thema is. Het is echt niet zo dat wij de actuele problemen en de controverse opzoeken. Wij vertellen verhalen. Verhalen over mensen, aan de hand van fictieve personages. In de serie Grond ging het over een zeer belangrijk ritueel in elke religie: hoe we met de dood en met onze doden omgaan. Dan moet je wat meer in de diepte durven te gaan. De scène in de moskee in Ms Marvel is ook een goed voorbeeld. Die hebben wij trouwens gedraaid, want ze was oorspronkelijk bedoeld voor de pilootaflevering. We zijn heel trots op die scène...”

Bilall: “Als je goed oplet, zie je Adil zitten in de moskee. Hij komt heel even in beeld. Inside joke.”

Adil: “En in Rebel, onze nieuwe film, wordt het zelfs bloody serious. Daar gaat het over haat en geweld, moord en doodslag, in naam van het geloof. Nogmaals: het verhaal dicteert alles.”

Maken jullie, nu jullie namen versmolten zijn tot één merk, tot één regisseur, altijd dezelfde inschattingen? Zijn jullie het doorgaans snel en volmondig eens over alles?

Bilall: “We hanteren maar één criterium: eerlijkheid. Als we een verhaal ontwikkelen, moeten we eerlijk zijn over de problemen waar de personages mee worstelen. Authenticiteit is echt het allerbelangrijkste. Dat is de diepere kern van alles wat we maken. En zo praten we er ook over, onder elkaar, zo beoordelen we alles: is het eerlijk, is het authentiek?’”

Zijn Ms Marvel en Rebel de twee uitersten van jullie spectrum? Ms Marvel de vrolijke kant van de medaille, Rebel de donkere?

Adil: “Dat is zo. Ms Marvel, dat is de wereld van Kamala, boordevol hoop en optimisme, humor en positieve energie. En Rebel, dat is de hardheid die we ook kennen. Een tijdsdocument in de traditie van Oliver Stone, over het historische decennium van de IS-terreur. Wat er gebeurd is met sommige jongens die naar Syrië zijn vertrokken, onder wie jongens die we via via kenden. Wat er gebeurd is in Syrië zelf, maar ook in Europa en België. De bomaanslagen, de ellende in de families van slachtoffers en daders, de pijn van de moeders. Hoe moeilijk, complex en hard die periode ook was, we hebben geprobeerd er een film over te maken die een breed publiek kan boeien. Ik zou het zelfs een film met een educatief randje durven noemen. Je hoopt toch dat de nieuwe generatie, na het bekijken van die film, dat pad nooit meer opgaat.”

Bilall: “In alles wat we doen, zit wel iets uit het ware leven. Het leven zit vol mooie momenten, vol kansen en mogelijkheden, maar er zijn ook momenten dat het keihard is.”

Een deugdelijk filmscenario moet het hebben van conflict, luidt het cliché...

Adil: “Tuurlijk.”

Maar bij jullie zit het conflict vaak verstopt onder een laag grappen en grollen. Boven op het conflictmodel leggen jullie het pretmodel.

Bilall: “Interessante analyse.”

Bovendien: Marokkaanse Belgen die met zichzelf lachen, dat gaat er in Vlaanderen vlot in...

Adil: “Ik vergeet nooit wat Jerry Bruckheimer (dé topprodu­cent van Hollywood, die Adil & Bilall engageerde voor ‘Bad Boys for Life’, red.) tegen ons zei, toen we elkaar net hadden leren kennen: “Denk erom, guys: funny is money!’ (lacht) Dat is nu ook ons mantra, dat we eindeloos herhalen op elke set: ‘Funny is money!’”

Bilall: “Humor is heel vaak de goeie oplossing. Humor leidt tot empathie, je leeft je in in de situatie, in de perso­nages...”

Adil: “Zonder humor zou een serie als Grond gewoon ondenkbaar zijn. Een serieuze reeks over een begrafenis­onderneming: komaan! Door de fratsen van Smile en JB wordt wat in wezen dramatisch is, tragikomisch. In Ms Marvel ging het net zo. De chemie tussen de acteurs was magisch. We hebben ons kapotgelachen op de set.”

Bilall: “We moeten daar ook niet theoretisch over worden, hè. Lachen is leuk, punt.”

Nu je het over Bruckheimer hebt: hebben jullie nog contact met Will Smith?

Bilall: “Will Smith is onze bro, man.”

Zouden jullie het anders opgelost hebben met Chris Rock, tijdens de Oscaruitreiking...?

(Op dat moment komt de communicatieverantwoordelijke van Disney tussenbeide: “We gaan het bij ‘Ms Marvel’ houden.”) Adil: “Juist. Er is al zo veel gezegd over dat incident. We zullen het erop houden dat Will Smith onze broeder is, en dat we van hem houden.”

Zijn jullie de jongste drie jaar nog weleens thuis geweest?

Adil: “Zwijg, het was waanzin. Grond, Ms Marvel, Rebel en Batgirl hebben we na elkaar gedraaid en door elkaar gemonteerd. Ms Marcel en Rebel komen nu ongeveer gelijktijdig uit, Batgirl is nog niet helemaal klaar. Op een gegeven moment zat Bilall Batgirl te monteren in Londen, terwijl ik in Brussel was om Rebel onder zware tijdsdruk af te werken voor het filmfestival van Cannes, en ’s avonds monteerden we samen Ms Marvel via een Zoom-verbinding met de Disney-studio’s in Atlanta en L.A.”

Bilall: “Als Batgirl af is, gaan we toch even vakantie nemen.”

Ik dacht dat jullie al aan Patser 2 bezig waren?

Adil: “Dat zit nog in de scenariofase. Maar hoe langer het schrijven duurt, hoe meer we zullen moeten aanpassen, want de wereld van de drugshandel evolueert met een rotvaart. Alles is veranderd sinds Patser 1.”

De kans is groot dat je de sequel in Dubai moet gaan draaien.

Bilall: “Inderdaad, dat is het plan.”

***

Over hun professionele avonturen vertellen ze honderduit, maar hun leven daarbuiten – voor zover ze dat hebben – hullen ze in nevelen. Adil is eind vorig jaar getrouwd met VRT-journaliste Loubna Khalkhali, maar hij wenst zelfs niet te bevestigen dat ze in Antwerpen wonen: “In Antwerpen, maar ook in Brussel, en dan weer in...” stamelt hij in een zin die naar nergenshuizen leidt.

Bilall zegt dat hij tegenwoordig in Londen woont, maar wanneer ik vraag of hij daar ter wille van de liefde is neergestreken, antwoordt Adil in zijn plaats: “Hij is zijn liefde voor de cinema gevolgd, ja.”

We zijn zondag 29 mei, wat hebben jullie gisteravond gedaan?

Adil: “We hebben samen naar de prijsuitreiking in Cannes gekeken, op France 2.”

Jullie zijn de enige Belgen die geen prijs hebben gewonnen.

Adil: “Hola, Rebel draaide daar buiten competitie, in het middernachtprogramma.”

Bilall: “Als we wel hadden meegedaan voor de prijzen, zouden we er sowieso eentje hebben gewonnen. (lacht) Alle Belgen vielen dit jaar in de prijzen. Wij kregen voor Rebel een staande ovatie van tien minuten. Ook niet slecht.”

Adil: “Drie prijzen in Cannes, en op hetzelfde moment won Thibaut Courtois in z’n eentje de Champions League. Het was een topavond voor België. We zijn de wereld aan het veroveren.”

Ms Marvel is vanaf 8 juni te zien op streamingdienst Disney+.

Rebel is vanaf 5 oktober te zien in de bioscoop.