Delvoye wilde het kasteel De Bueren in Melle uitbouwen tot een sculpturenpark, maar hij kreeg problemen omdat vergunningen niet in orde bleken. In de eerste zaak werden Delvoye en zijn vennootschap ervan beschuldigd dat ze tussen 2008 en 2011 onder meer een betonplateau naast het kasteel lieten gieten en twintig bomen velden zonder vergunning. Ook de omwalling werd verbreed.

Delvoye werd door de rechtbank van eerste aanleg over de hele lijn vrijgesproken, maar het parket en het Agentschap Natuur en Bos (ANB) gingen in beroep. Het hof van beroep veroordeelde hem in 2019 tot een geldboete van 55.000 euro. De Delvoye Art NV werd veroordeeld tot een boete van 49.500 euro. Delvoye moest het kasteel en het domein ook in zijn oorspronkelijke staat herstellen.

In de nieuwe zaak werd de NV van Delvoye vrijgesproken, maar hij werd persoonlijk veroordeeld tot zeven maanden met uitstel en een effectieve geldboete van 160.000 euro. ‘Dat is absurd’, reageert Delvoye. ‘Uiteraard ga ik in beroep. Ik heb hier 13 jaar lang zoveel gedaan, maar ze vinden altijd iets. Ik heb me altijd aan de regels gehouden.’

De nieuwe feiten zijn gebaseerd op vaststellingen op 28 juni 2018 door de natuurinspectie, de bouwinspectie en de erfgoedinspectie. ‘Er werden volgende nieuwe overtredingen vastgesteld’, stelt het vonnis. ‘Tegen de historische kasteelmuur werd onvergund een gebouw in snelbouwstenen en beton opgericht. Een tweede verdieping is in aanbouw. In het bos werd een houten chalet opgericht met elektriciteitsvoorzieningen en toevoer/afvoer van water. Verspreid over het terrein werden diverse constructies opgericht zoals ‘kunstwerken’ en tuinornamenten. Verder werd een bestaand gebouw gerenoveerd en een omheining opgetrokken. Daarnaast werden diverse inbreuken op het bosdecreet vastgesteld, wijzigingen van het reliëf in het bos en het onvergund storten van tuinafval. Het historisch permanent grasland werd mechanisch gewijzigd door het frezen van het grasland en het omploegen ervan.’

Herstelvordering

De toestand in het park was nog slechter dan bij de eerste vaststellingen die aanleiding waren voor de eerdere veroordeling, stelde de rechtbank, die in 2021 een plaatsbezoek uitvoerde. De rechtbank stelt dat Delvoye het eigenbelang boven het belang van de gemeenschap stelt: ‘Hij handelde doelbewust, uitgaande van de stoutmoedige en verwerpelijke opvatting dat bouwmisdrijven en het herstel ervan niet ernstig worden genomen, en dat eenmaal uitgevoerd het bouwmisdrijf wel geregulariseerd, en minstens niet hersteld zou worden.’

De eerdere veroordeling heeft geen indruk gemaakt op Delvoye, motiveert de rechtbank. ‘De ganse houding van de eerste beklaagde, die ook volgehouden werd tijdens de behandeling van de zaak, is er een van misprijzen voor de wet en voor de ambtenaren die moeten waken over de naleving ervan. De rechtbank was er tijdens het plaatsbezoek getuige van hoe Wim Delvoye de inspecteurs herhaaldelijk ridiculiseerde en grof en denigrerend toesprak.’

De rechter legde Delvoye ook een strenge herstelvordering op, die binnen drie maanden uitgevoerd moet worden. Als hij dat niet doet, moet hij een dwangsom van 500 euro per dag betalen. Zo moet Delvoye onder meer het gebouw in snelbouwsteen verwijderen, inclusief de vloerplaat en fundamenten. Ook moet hij de fundering en de nutsleidingen van het voormalige houten chalet verwijderen, de bouwput opvullen met zuivere teelaarde en het oorspronkelijke maaiveld herstellen, net als de kunstwerken op het domein verwijderen die niet zijn vergund.

Omdat Delvoye beroep zal aantekenen, zal het herstel nog niet opstarten. ‘Het gaat hen niet over de natuur, het gaat over geld’, reageert Delvoye. ‘De boodschap is duidelijk: “We willen uw kunstwerken niet”. Het had een mooi project kunnen zijn, maar ik had het kasteel beter niet gekocht. Het vonnis is pure machtsoverschrijding en klassejustitie.’