Planbureau ziet economische groei verzwakken en "door hoge inflatie nauwelijks ruimte voor loonstijgingen"

Het Federaal Planbureau is een onafhankelijke, Belgische instelling die voorspellingen maakt over de economische toestand in ons land en in de eurozone. Daar baseren regeringen dan hun beleid op. Het Planbureau evalueert ook beslissingen van de verschillende overheden.

In zijn voorspellingen tot 2027 is het Planbureau weinig optimistisch. De economische groei zal in de tweede jaarhelft vertragen, de inflatie (of de prijsstijgingen) zal hoog blijven tot in 2024 en de staatsschuld blijft gevaarlijk hoog.

De timing van de economische voorspelling van het Planbureau is - toevallig of niet - goed gekozen. Maandag is er een nationale actiedag van de drie vakbonden in ons land. Er zal een grote betoging zijn in Brussel.

De vakbonden willen onder meer hogere lonen. Ze kijken daarvoor naar de loonnormwet. Dat is een wet die een plafond legt op de loonsverhogingen in de privésector, zodat onze bedrijven kunnen blijven concurreren met onze buurlanden. 

Het Federaal Planbureau is duidelijk in hun analyse: "Door de hoge inflatie in 2022 en 2023 en de snellere aanpassing van de lonen aan de inflatie (red.: de indexkoppeling) in vergelijking met de buurlanden, zal er in 2023-2024 nauwelijks ruimte zijn voor brutoloonstijgingen."

De inflatie (of stijging van de prijzen) is momenteel inderdaad torenhoog, meer dan 8 procent. Met andere woorden: wat je vorig jaar nog kon kopen met 100 euro in je portemonnee, kost je vandaag 108 euro. Het leven is dus duurder geworden.

Het Planbureau verwacht wel dat de inflatiepiek bereikt is. Die piek kwam er door de boomende economie na corona (de productie kon de vraag niet bijhouden) en de oorlog in Oekraïne. Na de zomer zou de inflatie beginnen te dalen. In 2023 zou ze 3,5 procent bedragen. Van 2024 tot 2027 zou ze stabiliseren rond 1,6 à 1,8 procent. Dat is in lijn met de voorspellingen die ook de Nationale Bank eerder deze week al maakte.

Voor de economische groei in ons land is het Planbureau weinig rooskleurig. In 2021 kende ons land nog een stevige heropleving door de knaldrang na corona, dit jaar zou de groei uitkomen op 2,6 procent, door een vertraging in de tweede jaarhelft. Van 2023 tot 2025 zou de groei stabiliseren rond de 1,3 à 1,6 procent.

Die groei wordt dit jaar op peil gehouden door onder meer de gezinsconsumptie. Het Planbureau ziet ook dat de koopkracht van de gezinnen gemiddeld gezien intact blijft, geholpen door de verschillende indexverhogingen van de lonen.

Net als de Nationale Bank waarschuwt ook het Federaal Planbureau voor de torenhoge staatsschuld. Zij het in iets minder forse bewoordingen. Door de aantrekkende economie is het begrotingstekort wel teruggelopen van 9,1 procent in 2020 (door de corona-uitgaven) tot 5,5 procent in 2021.

Dit jaar zal er nog een kleine verbetering zijn tot onder de 5 procent, maar het daalt niet verder. Het Planbureau heeft berekend dat het begrotingstekort de komende vijf jaar, zonder nieuw beleid, in de buurt van die 5 procent blijft. 

De oorzaken van de hogere uitgaven: de coronapandemie, de overstromingen van 2021, de oorlog in Oekraïne en de energiecrisis. Op langere termijn komen daar nog bij: verhogingen van de minimumpensioenen en uitkeringen, meer geld voor de zorg, militaire uitgaven, de vergrijzing en de stijging van de rentelasten.

Dat laatste is een trendbreuk. Drie decennia lang daalden die rentelasten. Anders gezegd: in al die tijd werd onze staatsschuld minder duur, maar daar komt nu dus een einde aan.

Ons land zal dus meer rente moeten betalen om nieuwe schulden aan te gaan (om de bestaande schulden te kunnen aflossen) en die bestaande schulden kosten ons almaar meer. 

Bovendien is de toekomst hoogst onzeker, ziet het Planbureau: "De oorlog in Oekraïne kan nog escaleren, de invoer van Russische energie kan volledig stoppen, waardoor de prijzen nog verder stijgen en de Chinese economie is kwetsbaar voor een vastgoedcrisis."

"Door de hardnekkig hoge inflatie kunnen centrale banken in de VS en Europa de rente verhogen (om te zorgen dat de economie niet oververhit raakt). Dat zal leiden tot een verdere stijging van de langetermijnrentes en dat kan overheden met een hoge schuldgraad in de problemen brengen."