Litouwen recht de rug tegen Rusland en blokkeert transporten, woedend Moskou zint op wraak

Van een blokkade van de Russische exclave is volgens EU-ambassadeur Markus Ederer geen sprake, omdat goederen die niet op de sanctielijst staan Litouwen gewoon passeren. Hij raadde Rusland daarom aan om het probleem via de diplomatieke weg met Litouwen op te lossen. De ambassadeur was op het ministerie van Buitenlandse Zaken ontboden nadat EU-buitenlandchef Josep Borrell zich maandag al achter Litouwen had geschaard. Ook Ederer steunt de acties: ‘Litouwen neemt geen eenzijdige maatregelen, maar voert EU-sancties uit’, aldus de ambassadeur.

Rusland dreigt met vergelding

Het Russische ministerie eist in een verklaring ‘onmiddellijke’ hervatting van vrachtverkeer naar de exclave, en dreigde met vergeldingsmaatregelen. Die zullen volgens Nikolaj Patroesjev, secretaris van de Russische Veiligheidsraad, ‘een serieuze negatieve impact hebben op de bevolking van Litouwen’. Patroesjev was dinsdag naar Kaliningrad afgereisd om een vergadering voor te zitten over de veiligheidssituatie daar.

Kaliningrad, een Russische exclave ingeklemd tussen EU- en Navo-leden Polen en Litouwen, wordt normaal gesproken voor de helft over het spoor vanuit Rusland bevoorraad. Maar sinds afgelopen zaterdag zijn EU-sancties ingegaan die niet alleen de import maar ook het transport van bepaalde goederen verbieden. 

Alcoholische dranken

Momenteel komt staal bijvoorbeeld niet meer via Litouwen vervoerd. Binnenkort geldt dat ook ook voor beton, alcoholische dranken en kolen, en vanaf december voor olie uit Rusland. Volgens de gouverneur van Kaliningrad, Anton Alichanov, staat in totaal 40 tot 50 procent van alle soorten goederen die de regio importeert op de sanctielijst.

Als de blokkade over land aanhoudt, wil Alichanov vrachtschepen uit Sint-Petersburg laten komen om zijn provincie goed te kunnen bevoorraden. Bij een volledige blokkade zouden daar twintig schepen voor nodig zijn, terwijl er nu nog maar vier varen. Bovendien zou de vrachtterminal in Kaliningrad daarvoor uitgebreid moeten worden.

‘Een schending van alles’

Moskou reageerde maandag woedend op de gedeeltelijke blokkade van goederenverkeer door Litouwen. ‘Dit is nooit eerder gezien, het is een schending van alles’, zei Kremlin-woordvoerder Dmitry Peskov tegen verslaggevers. De gedeeltelijke blokkade is volgens hem ‘illegaal’. De sancties zouden in strijd zijn met een verdrag tussen Rusland en de EU uit 2002. Het ministerie van Buitenlandse Zaken sprak van een ‘openlijk vijandig’ besluit en dreigde dat Rusland ‘actie zal ondernemen om zijn nationale belangen te beschermen’.

Litouwen benadrukte dat het al zijn acties uitvoert in nauw overleg met de EU, en dat het geen ‘eenzijdige, individuele of aanvullende’ beperkingen heeft ingevoerd. EU-buitenlandchef Borrell bevestigde dat, en noemde de Russische aantijgingen ‘pure propaganda’. De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Koeleba sprak zijn bewondering uit voor de ‘principiële houding’ van Vilnius.

Litouwen is samen met Polen, Estland en Letland voor een harde koers tegen Moskou. Het land kampt al jaren met Russische desinformatiecampagnes en grenst naast Kaliningrad – waar Rusland zowel zijn Baltische Vloot als kernwapens heeft gestationeerd – ook aan de Russische bondgenoot Belarus. Eerder deze maand diende een parlementslid van Poetins partij Verenigd Rusland een wetsvoorstel in om de onafhankelijkheid van Litouwen, die het bij het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 afdwong, onwettig te verklaren.