Vrouwen in de VS verwijderen menstruatieapps na abortusarrest: wat is er aan de hand?
Op verschillende sociale media zoals TikTok en Twitter wordt door Amerikaanse vrouwen opgeroepen om menstruatieapps te verwijderen. De gegevens op die apps, waarin vrouwen hun menstruatiecyclus bijhouden, kunnen mogelijk gebruikt worden in rechtszaken tegen vrouwen die een abortus ondergaan. Abortus wordt in sommige Amerikaanse staten illegaal nadat het hooggerechtshof deze maand een historische wetswijziging heeft doorgevoerd. Â
"Als je een app hebt om je maandstonden op te volgen, overweeg dan die te verwijderen." Op TikTok regent het de laatste dagen video's van vrouwen die elkaar aanraden om menstruatiesapps zoals Flo van hun telefoon te verwijderen. Ook op Twitter wordt de oproep druk gedeeld.Â
"Ik ben geen complotdenker en draag ook geen aluminium hoedje, maar it's better to be safe than sorry", argumenteert iemand op TikTok haar keuze om voortaan zonder menstruatieapp verder te gaan.Â
Wat zijn menstruatieapps?
Een menstruatieapp is een app waarin vrouwen hun menstruatiecyclus digitaal kunnen bijhouden. Zo kunnen ze weten wanneer ze hun maandstonden kunnen verwachten, maar ook wanneer ze vruchtbaar zijn en de kans op zwangerschap het grootst (of juist het kleinst) is.
Aan de hand van vragenlijsten en een soort dagboekfunctie houdt de app daarnaast ook bij wanneer je seks had, of je daarbij klaarkwam, of je partner een condoom droeg, wat je at of hoe je menstruatiebloed er uitzag. Kortom, heel wat persoonlijke gegevens waar privacy-experten zich in het verleden ook al vragen bij stelden. In 2019 nog kwam de gratis menstruatieapp Flo in opspraak toen bleek dat het gegevens van haar gebruikers doorverkocht aan Facebook.
De bekendste apps op dit moment zijn Flo, Clue, Eve en Period Calendar.
Wetsovertreding
Het is niet de eerste keer dat de oproep op het internet rondwaart. Eerder dit jaar doken al soortgelijke berichten op toen het Amerikaanse hooggerechtshof liet verstaan dat het mogelijk het historische Roe vs. Wade-arrest zou verwerpen. Dat arrest uit 1973 bepaalt dat staten die een verbod op abortus opleggen ongrondwettelijk handelen.Â
Op 24 juni verwierp het hooggerechtshof met een meerderheid van vijf tegen vier het arrest dus daadwerkelijk, waardoor staten binnen de VS weer afzonderlijk hun eigen regels rond abortus kunnen bepalen. Missouri, Kentucky, South Dakota en Louisiana hebben het recht op zwangerschapsafbreking onmiddellijk weer afgeschaft. Alabama, Texas en Arkansas volgen binnenkort.Â
Wie in deze staten een abortus ondergaat, overtreedt met andere woorden de wet. En daar kunnen de gegevens die menstruatieapps bijhouden wel eens een bepalende rol in gaan spelen, waarschuwen privacy-experts.Â
"Zo'n app verzamelt data over wanneer iemand menstrueert, maar ook wanneer iemand een tijdje niet menstrueert", zegt databeschermingsexpert Ine Van Zeeland (VUB) in "De wereld vandaag" op Radio 1. "Wanneer die menstruatieonderbreking korter dan negen maanden duurt, zou dat kunnen betekenen dat iemand ofwel een miskraam had of een abortus onderging."
Volgens Van Zeeland kunnen autoriteiten in een abortusrechtszaak die data opvragen. In heel wat apps staat ook letterlijk in de privacy- en gebruiksvoorwaarden dat gegevens niet gedeeld worden tenzij ze worden opgevraagd via een wetshandhavingsverzoek.
Beluister het gesprek met databeschermingsexperte Ine Van Zeeland (VUB) hieronder
Amerikaanse vrouwen verwijderen hun menstruatie-apps: "Data kunnen in abortuszaken gebruikt worden"
Incognito
Veel alternatieven voor de apps zijn er niet. Van Zeeland haalt aan dat in Europa gevestigde bedrijven zoals het Duitse Clue gebonden zijn aan de Europese Algemene verordening voor gegevensbescherming (General Data Protection Regulation of GDPR, red.), waardoor Amerikaanse rechtbanken niet zomaar data kunnen eisen. Maar omdat veel Europese technologiebedrijven toch nog steeds gegevens op Amerikaanse servers bewaren, blijft er een achilleshiel in het spel.
Daarnaast zal ook het surfgedrag van Amerikaanse vrouwen onder de loep worden genomen. Vorige week nog schreef de toonaangevende Washington Post hoe abortusgerelateerde zoekopdrachten een digitaal spoor voor mogelijke aanklagers kunnen achterlaten. De krant meldt dat vrouwen best in incognitomodus (internetmodus waarin geen zoekgeschiedenis wordt bijgehouden,red.) informatie zoeken en ze berichten maar beter via beveiligde chatapps kunnen sturen.
Op verschillende sociale netwerken ontstonden ondertussen ook al codewoorden voor abortus. Zo spreken sommige mensen op TikTok over "kamperen" of "wijn proeven" om het over zwangerschapsonderbreking te hebben.Â