Al zandzakjes vullend of water dragend moeten Lubbeekse jongeren terug weerbaarder worden, vindt burgemeester Theo Francken

Water ronddragen in woonzorgcentra bij hittegolven! Sneeuwruimen voor oudere mensen! Mensen rondvoeren voor vaccinaties! Aan ideeën over hoe de jeugd een steentje kan bijdragen aan de Lubbeekse gemeenschap geen gebrek bij een groepje 60-plussers in Café De Zwaan. Talk of the town is het kersverse plan van burgemeester Theo Francken, die het ‘gemeenschapsgevoel’ van jongeren wil vergroten door hen op te roepen voor een vrijwilligerskorps. Binnenkort krijgen de zowat 1.700 Lubbekenaren tussen 18 en 25 jaar een brief in de bus waarin ze worden uitgenodigd om verschillende opleidingen te volgen, bijvoorbeeld over hoe ze moeten reageren bij watersnood of hittegolven, of hoe ze psychologische ondersteuning kunnen bieden. 

“Als er door noodweer honderd bomen op de weg liggen, kan de brandweer dat niet alleen oplossen. Dan heb je burgers nodig die weten hoe je die het snelst aan de kant kunt ruimen", zegt Francken. “Met deze vormingen willen we dus een tweedelijnskorps creëren dat de hulpdiensten kan versterken.”

De vraag is: zitten de jongeren daar ook op te wachten? “Als dat niet verplicht is, zie ik niet in waarom daar iets verkeerds mee is", zeggen Thomas en Daan (16).  Oké, de gedachte om zandzakjes te leren vullen doet geen van beiden meteen popelen van nieuwsgierigheid. “Maar als het zover komt, moet iemand het wel doen”,  zegt Daan. Dat ze als onderdeel van de maatschappelijke stage ook een opleiding kunnen krijgen in bijvoorbeeld EHBO, spreekt hen al meer aan. “Op school leren we heel wat dingen die veel minder nuttig zijn in het dagelijkse leven.”

Crisissituaties

Volgens crisisexpert Hugo Marynissen (Antwerp Management School) is een initiatief als dat in Lubbeek allesbehalve overbodig als we ons beter willen voorbereiden op crisissituaties zoals watersnood. Onderzoek na de watersnood in Wallonië vorige zomer wees uit dat als dezelfde hoeveelheid regen in een stad als Antwerpen gevallen was, er in geen tijd minstens 30.000 kelders ondergelopen waren. “Dat krijgt een brandweer op 24 uur tijd niet opgelost, en op een week ook niet.” De massale toestroom aan vrijwilligers na de watersnood in Wallonië toont wat hem betreft aan dat heel wat mensen intrinsiek geneigd zijn om te helpen in crisistijden. “Maar vaak zie je ook dat niemand goed weet hoe die burgers efficiënt ingezet worden.” 

Tal van organisaties, zoals het Rode Kruis of Netwerk Brandweer, maken sinds die onfortuinlijke de zomer de denkoefening over hoe ze burgervrijwilligers efficiënt kunnen inzetten. Marynissen is met crisisadviesbureau PM bij die projecten betrokken, en is opgetogen dat het nu ook op gemeentelijk niveau opvolging krijgt. “Eigenlijk zou je dat in heel België moeten doen”, vindt hij. Al is het wel de vraag hoe je jongeren geëngageerd houdt eens de opleidingsdagen erop zitten. “Nu een opleiding geven en dan pas weer aankloppen als er weer een crisis is, dat werkt niet erg motiverend.” 

Toch is het Francken niet alleen om de versterking van de hulpdiensten te doen. Hij ziet het ook als een mogelijkheid om het ‘gemeenschapsgevoel’ en de weerbaarheid van jongeren te versterken. Lubbeek kent geen middelbare school, dus vanaf hun twaalfde verhuizen veel jongeren naar Leuven of andere gemeentes. Zo verliezen ze voeling met hun thuisgemeente. Al ziet Francken er vooral een breder maatschappelijk probleem in. “Ik vind dat we te veel evolueren naar een samenleving waarin mensen op zichzelf gericht zijn. Sinds corona valt het me op hoe afhankelijk we zijn geworden van de staat. We moeten af van die betutteling. Burgers moeten mee de handen uit de mouwen steken, want er komt nog veel op ons af.” 

Toch is er nog werk om de Lubbekenaren te overtuigen dat deze vormingen de manier zijn om dat gemeenschapsgevoel te versterken. “Jongeren leren dat al in jeugdbewegingen of in de voetbalclub", vindt Paul (66). “En iemand die sociale burgerzin heeft, maakt zich uit zichzelf wel nuttig. Zo'n stage opleggen aan jongeren, dat vind ik pas betuttelend.”