Groen licht voor omstreden uitwisselingsverdrag met Iran, al verliep dat niet zonder slag of stoot

Het verdrag had eigenlijk gisteren moeten goedgekeurd worden, maar er kwamen zoveel kritische vragen en bemerkingen van zowel de oppositie als de meerderheid, dat het niet tot een stemming kwam. Vandaag volgde een tweede ronde. Vooral de meerderheidspartijen waren een pak milder dan gisteren.

Uiteindelijk is het verdrag dan ook goedgekeurd. De meerderheid stemde voor, N-VA en Vlaams Belang stemden tegen en PVDA+ onthield zich. Nu moet de plenaire zitting het verdrag nog groen licht geven en ratificeren. Ook het Iraanse parlement moet het nog goedkeuren en ratificeren voor het echt in werking kan treden.

Daarna kan ons land veroordeelden met de Iraanse nationaliteit naar Iran sturen zodat ze daar de rest van hun straf kunnen uitzitten. Omgekeerd kan Iran veroordeelden met de Belgische nationaliteit naar ons sturen. Beide landen moeten het er geval per geval over eens zijn.

Tegelijk staat het de ontvangende landen vrij om de straf in te korten of zelfs gratie te verlenen. Een gedetineerde zou nooit tegen zijn wil worden uitgewisseld.

Een concreet geval dat wellicht van het verdrag zou kunnen gebruiken, is Olivier Vandecasteele, een Belgische medewerker van een ngo die sinds begin dit jaar in een Iraanse cel zit. Al zal dat niet voor meteen zijn. Het verdrag focust enkel op mensen die veroordeeld zijn, wat bij ons weten nog niet gebeurd is met Vandecasteele.

Algemeen werd er eerst van uitgegaan dat de regeling was opgezet om Ahmadreza Djalali vrij te krijgen. Dat is een Zweeds-Iraanse gastprofessor aan de VUB die al sinds 2016 wordt vastgehouden in Iran en ter dood veroordeeld is op verdenking van spionage. Maar Djalali valt niet onder het verdrag, omdat hij niet de Belgische nationaliteit heeft.

Omgekeerd zitten er momenteel een 25-tal Iraniërs in een Belgische gevangenis die dus mogelijk in aanmerking zouden komen om uitgewisseld te worden. De naam die het meeste valt, is die van de in Antwerpen veroordeelde Iraanse terrorist Assadollah Assadi. Hij had een bomaanslag op Iraanse opposanten in Europa gepland. En zit nu bij ons een celstraf van 20 jaar uit.

Critici vrezen dat Iran door dit verdrag nog meer geneigd zal zijn om Belgen op te pakken en als chanteermiddel te gebruiken. "Als we dit doen, dan moedigen we het regime aan om nog meer mensen te gijzelen. Het is hetzelfde als een rode loper uitrollen voor de Iraanse terroristen in België", zei Behzad Nazari van de Nationale Raad van verzet van Iran (NCRI) gisteren.

Ook in het buitenland is er ongerustheid. De Amerikanen bijvoorbeeld maken zich zorgen over het verdrag. De regering-Biden stuurde een ongeruste brief. Ook verschillende mensenrechtenorganisaties, academici en (gewezen) internationale rechters spreken zich uit tegen het verdrag.

We zijn het eerste westerse land dat dergelijk verdrag afsluit met Iran. Australië en het Verenigd Koninkrijk wisselden ook al eens gevangenen uit met het regime in Teheran, maar deden dat achter gesloten deuren. Zonder verdrag dus.

Gisteren hield de Iraanse oppositie in Brussel een protestactie: