LIVE. Boris Johnson stapt op en deelt nog sneer uit naar "de kudde", blijft wel nog premier tot nieuwe leider is verkozen

Het Britse conservatieve parlementslid Tom Tugendhat heeft donderdagavond aangekondigd dat hij in de race stapt om Boris Johnson op te volgen. Hij is de eerste die zich officieel kandidaat stelt.

Lees hier verder.

 De Britse Conservatieve Partij van de als leider teruggetreden Boris Johnson is van plan begin september een nieuwe Britse premier te kiezen, meldt de Financial Times. De Britse krant baseert het bericht op gesprekken met parlementsleden die op de hoogte zijn van de plannen.

De donderdag als partijleider teruggetreden Johnson blijft premier in het Britse stelsel, waar er niet automatisch nieuwe verkiezingen zijn als de regering valt. De nieuwe leider van de partij wordt de nieuwe premier. Johnson heeft na zijn aftreden uitdrukkelijk beklemtoond dat hij de belangrijkste begrotingsbeslissingen overlaat aan zijn opvolger.

Boris Johnson zal totdat er een opvolger is aangeduid zich alleen bezighouden met lopende zaken. "Hij heeft duidelijk gemaakt dat de regering geen nieuw beleid zal voeren, en dat belangrijke begrotingsbeslissingen voor de volgende eerste minister zullen worden gelaten", zo staat in het verslag van de ministerraad die donderdag plaatsvond.

Wat de opvolging van Johnson als partijleider betreft, worden Sajid Javid, de minister van Gezondheid die dinsdagavond al opstapte, minister van Transport Grant Shapps, backbencher Tom Tugendhat en openbaar aanklager Suella Braverman als kandidaten genoemd. 

De exacte regels voor de keuze van de opvolger worden de komende dagen vastgelegd door het 1922 Committee van de Conservatieve parlementsleden, zegt de Britse omroep BBC. Eens alle kandidaten gekend zijn, volgen er verschillende rondes waarbij de parlementsleden van de partij stemmen en telkens de kandidaat met de minste stemmen afvalt. Wanneer er nog twee kandidaten over zijn, mogen alle leden van de partij hun stem uitbrengen. De hele procedure zal naar verwachting tot september of oktober duren, maar er gaan stemmen op om intussen al een interimpremier te benoemen. 

 De Britse premier Boris Johnson, die donderdag aankondigde dat hij als premier en partijleider een stap opzij zet, plant in juli een groots huwelijksfeest te geven in Chequers, het landhuis waar de Britse premier traditioneel zijn intrek neemt. Zo melden de Britse media. Johnson blijft premier tot er een opvolger is, maar het is niet duidelijk hoe lang dit zal duren.

De uitnodigingen voor het grote feest waren al voor Johnsons aankondiging donderdag verstuurd. Johnson trad in mei 2021 in het geheim in het huwelijksbootje met Carrie Symonds, de voormalige communicatieverantwoordelijke van de conservatieve partij. De ceremonie in de kathedraal van Westminster was toen beperkt tot 30 aanwezigen door de coronamaatregelen.

"We dromen allemaal van een groots huwelijk in Chequers op kosten van de belastingbetaler, maar hij kan hier niet mee doorgaan omdat het Britse volk dit afschuwelijk zal vinden," zo reageerde Sadiq Khan, Labour-burgemeester van Londen. Johnson trouwde vorig jaar voor de derde keer. Hij heeft zeven kinderen, onder wie twee kinderen samen met Carrie.

De Conservatieve partij moet nu op zoek naar een nieuwe voorzitter en hoopt voor 22 juli - wanneer het zomerreces begint - de twee finale kandidaten te kennen. In september zullen dan nieuwe verkiezingen plaatsvinden. 

Verscheidene partijleden voelen zich geroepen, zegt Romina Van Camp vanuit Londen.

Het ontslag van de Britse premier Boris Johnson vormt een "kans" voor Dublin en Londen om weer op het juiste spoor te komen, zegt de Ierse premier Micheal Martin.

"We hebben de kans om terug te keren naar de ware geest van partnerschap en wederzijds respect die we nodig hebben," zegt hij in een persbericht. De relatie tussen beide landen was de jongste tijd "gespannen en onder druk komen te staan", vooral vanwege de plannen in Londen om eenzijdig de post-brexit-douaneregeling met Noord-Ierland te herzien. Vanuit de Europese Unie, waar Ierland deel van uitmaakt, was kritiek gekomen op die plannen.

Martin hamert ook op het belang van het Goede Vrijdagakkoord, dat in 1998 een einde maakt aan drie decennia van geweld in Noord-Ierland. "Dit is vandaag belangrijker dan ooit en ik dring er nogmaals op aan om af te zien van elke eenzijdige actie", stelt hij.

"We bedanken Boris Johnson omdat hij de dreiging van het Russische monster begrepen heeft en altijd voorop liep in het steunen van Oekraïne. We danken hem ook omdat hij zijn verantwoordelijkheid nam in de moeilijkste tijden", aldus presidentieel adviseur Mikhailo Podoliak in een videoboodschap op Twitter. 

De financiële markten hebben positief gereageerd op de aankondiging van de Britse premier Boris Johnson dat hij zal opstappen. Het pond ging hoger en ook de beurs van Londen reageerde positief.

De koers van het pond naderde de grens van 1,2 dollar, goed voor meer dan een half procent winst. Voorafgaand aan de aankondiging stond het pond even boven 1,2 dollar - toen het ontslag algemeen verwacht werd. Toch blijft de koers laag: het pond verloor sinds het jaarbegin zowat 11 procent ten opzichte van de dollar.

De Londense sterindex FTSE-100 noteert zowat 0,9 procent hoger. 

De meeste leden van de Conservatieve Partij reageren tevreden na de toespraak van Boris Johnson, waarin hij bekendmaakte terug te treden als partijleider en op termijn als premier. Ze vinden dat Johnson de juiste beslissing heeft genomen en dat het land nu door kan.

De minister van Buitenlandse Zaken Liz Truss onderschrijft die mening. Ze denkt dat het nu tijd is voor "rust en eenheid" om te kunnen regeren totdat er een nieuwe leider is gevonden.

Parlementslid Tom Tugendhat was de eerste die zichzelf in januari al beschikbaar stelde om Johnson op te volgen en is blij dat Johnson nu opstapt. Hij prijst Johnson om zijn beleid tijdens de brexit, de pandemie en de oorlog in Oekraïne, maar noemt het toch een goed besluit om nu op te stappen. Volgens de peilingen is Tugendhat een van de kanshebbers bij de leiderschapsverkiezingen.

Minister van Binnenlandse Zaken Priti Patel, naar verluidt een van de ministers die Johnson woensdagavond opriepen om op te stappen, zegt zich te concentreren op haar job als minister. "De positie als binnenlandminister vraagt de bekleder van dit ambt om volledig gefocust te zijn op regeren en onze nationale veiligheid", klinkt het in een tweet. 

Nu Boris Johnson heeft aangekondigd op te stappen als partijleider, schuiven Britse media veel namen naar voren als mogelijke opvolgers van Johnson. Lizz Truss, de minister van Buitenlandse Zaken, en Rishi Sunak, de opgestapte minister van Financiën, worden het meest genoemd als belangrijke ministers die veel aanhangers zouden hebben. Volgens geruchten zouden ook de ministers Dominic Raab, Nadhim Zahawi, Sajid Javid en Ben Wallace kans maken om premier te worden. Daarnaast worden de parlementariërs Jeremy Hunt, Tom Tugendhat en Penny Mordaunt genoemd. Zij zijn populair omdat ze zich al aan het begin van het partygate-schandaal uitspraken tegen Johnson.

Iedereen met de steun van in elk geval twee parlementsleden kan zich verkiesbaar stellen. Na enkele stemrondes onder parlementsleden blijven er twee kandidaten over. Alle leden van de Conservatieve Partij in het hele land mogen dan stemmen wie van de twee partijleider en premier wordt.

Het verschilt hoelang zo'n leiderschapsverkiezing duurt. Theresa May was binnen drie weken premier, omdat al haar tegenstanders zich terugtrokken. Voor Johnson duurde het twee maanden voordat hij Jeremy Hunt had verslagen in 2019. De nieuwe premier hoeft geen nieuwe verkiezingen uit te schrijven, maar heeft wel de mogelijkheid om dat te doen.

Omstreeks 13.30 uur Belgische tijd zal de Britse premier Boris Johnson een toespraak houden. Er werd al een spreekgestoelte geplaatst voor zijn ambtswoning in Downing Street. Er zijn intussen tientallen Britten samengekomen om de toespraak te volgen, net als regeringsleden en de wereldpers.  

Alle vrijgekomen kabinetsposten in de Britse regering zouden opnieuw ingevuld zijn. Dat meldt de BBC. 

Greg Clark is aangesteld als opvolger van minister Michael Gove op Huisvesting. Kit Malthouse wordt dan weer Chancellor for the Duchy of Lancaster, de belangrijkste minister in het kabinet na de premier. James Cleverly wordt minister van Onderwijs. Robert Buckland wordt minister voor Wales.

 Via Twitter laat ook Dominic Cummings van zich horen, de controversiële oud-adviseur van de Britse premier, die later een van zijn grootste vijanden werd en er alles aan deed om Johnson uit het zadel te lichten. 

"VANDAAG eruit of hij veroorzaakt een SLACHTING", is hij duidelijk. "Zelfs nu nog is hij tijd aan het rekken en probeert hij aan te blijven." Wat betreft Cummings moet adjunct-premier Dominic Raab tegen vanavond waarnemend premier zijn. 

Volgens de Britse minister Michael Ellis zal de regering gewoon door blijven gaan met het besturen van het land, ook als premier Boris Johnson aftreedt. Dat heeft hij gezegd in het Lagerhuis.

Ellis is de zogenoemde 'paymaster general' van het kabinet, die als taak heeft overzicht te houden over het bestuur van de regering. Hij ziet het als plicht van de ministersploeg dat het Verenigd Koninkrijk een functionerende regering behoudt. "We moeten ons land blijven dienen." 

In de afgelopen dagen zijn tientallen bewindslieden van de regering opgestapt, omdat ze geen vertrouwen meer hadden in Johnson. Voor al die mensen moeten nu vervangers worden gezocht.

Ellis wilde nog niet vooruitlopen op de verklaring die Johnson later op de dag geeft. Hij wilde ook niet ingaan op de vraag of Johnson de regering inderdaad blijft leiden, of dat iemand anders dat moet doen, zoals de huidige vicepremier Dominic Raab.

Er gaan steeds meer stemmen op om een interim-premier aan te stellen en Johnson niet te laten doorgaan als premier tot het partijcongres in oktober, waar een nieuw verkozen premier zal worden aangesteld. Onder meer minister van Economie Kwasi Kwarteng roept Johnson op om niet te blijven zitten als premier.

Een naam die de ronde doet als mogelijk waarnemend premier is die van huidig vicepremier Dominic Raab.

Johnson zou vandaag zijn ontslag aankondigen. Hij treedt onmiddellijk af als leider van de Conservatieve partij, maar zou nog tot de herfst aan willen blijven als premier. 

Europarlementslid Guy Verhofstadt is er niet rouwig om mocht Boris Johnson effectief vertrekken. "Zijn bewind eindigt in schande, net als dat van zijn vriend Donald Trump", reageert hij op Twitter. "Het einde van een periode van transatlantisch populisme? Laat het ons hopen. De relaties tussen Europa en het Verenigd Koninkrijk hadden enorm te lijden door de keuze van Johnson voor een brexit. Het kan alleen beter worden."

Journalisten van overal ter wereld zijn intussen samengekomen aan de ambtswoning van de Britse premier Boris Johnson in afwachting van de verklaring die hij later vandaag aflegt. Die wordt rond 14 uur (Belgische tijd) verwacht.

De leiders van Schotland, Wales en Noord-Ierland zijn blij dat de Britse premier Boris Johnson vertrekt. Johnson had een moeizame relatie met de andere delen van het Verenigd Koninkrijk en de drie leiders laten dat merken op Twitter.

De Schotse premier Nicola Sturgeon neemt aan dat het land opgelucht is dat de chaos van de laatste dagen voorbij is. Ze hoopt dat een nieuwe premier een andere houding zal aannemen tegenover een onafhankelijkheid van Schotland, maar verwacht niet dat het probleem met een nieuwe leider verholpen is.

De nieuw verkozen leider van Noord-Ierland, Michelle O'Neill, heeft hard uitgehaald naar de Britse premier, omdat hij het Noord-Ierse protocol wilde aanpassen. "Hij is een totaal schandelijke figuur. Iedereen die onze vredesakkoorden probeert te saboteren, is werkelijk geen vriend van ons."

Mark Drakeford, de regeringsleider van Wales, is blij dat Johnson "het juiste heeft gedaan". Hij denkt dat alle vier de landen binnen het Verenigd Koninkrijk baat hebben bij een stabiele regering. Drakeford roept op tot nieuwe verkiezingen, omdat niet alleen de Conservatieve Partij zou moeten bepalen wie de volgende premier wordt.