Politieke crisis in Italië: president weigert ontslag premier Mario Draghi

“De meerderheid van nationale eenheid is niet meer”, liet Draghi vanavond aan zijn regering weten, nadat de fractie van de Vijfsterrenbeweging ‘s middags wegliep bij een vertrouwensstemming in de senaat.

Eerder deze week kondigde de premier al aan dat hij in dat scenario op zou stappen. “Ik heb er schoon genoeg van”, luidde een citaat dat dagblad Corriere della Sera maandag aan Draghi toeschreef, opgevangen in de Romeinse wandelgangen. Het Italiaanse staatshoofd, president Sergio Matarella, weigerde vanavond echter Draghi’s ontslag en vroeg hem zo snel mogelijk het parlement in Rome toe spreken om een duidelijk beeld te krijgen van de situatie. Mogelijk blijkt dan of er nog een meerderheid is om door te gaan.

Draghi kan ook een nieuwe stemming organiseren om alsnog steun van alle coalitiepartners te krijgen. Ook kan hij proberen een nieuwe coalitie te smeden. Anders komen er waarschijnlijk dit najaar verkiezingen. Die stonden gepland voor volgend jaar.

De timing zou wel hoogst ongebruikelijk zijn, omdat voor het einde van het jaar ook de begrotingswet rond moet worden gemaakt, en dat proces dan samen valt met de campagne- en formatietijd.

Breuk

Tot ergernis van de Draghi probeerde de Vijfsterrenbeweging, die er in de peilingen dramatisch voorstaat, zich al weken te distantiëren de regering, maar tegelijkertijd durfde de partij ook geen harde breuk te forceren.

Zelfs donderdagmiddag na de stemming zette de senaatsfractievoorzitter de deur nog open naar verzoening, maar daar had Draghi geen oren meer naar. “Ik heb altijd gezegd dat deze regering alleen kon voortbestaan met de compacte steun die zij vanaf het begin had. Die voorwaarden zijn er niet meer.”

Wapenleveringen

Het rommelde al langer in de Vijfsterrenbeweging, waar de spanningen vorige maand leidden tot een splitsing vanwege wapenleveringen aan Oekraïne. Minister van Buitenlandse Zaken Luigi Di Maio, voorstander, scheidde zich af van partijleider en ex-premier Giuseppe Conte, die fel tegen is.

Daarmee was de storm niet geluwd, bleek deze week, toen het overgebleven deel van de populistische beweging zich tegen een financieel hulppakket voor ondernemers en gezinnen keerde. Dat is volgens hen niet sociaal genoeg.

Het wetsvoorstel, waaraan de regering een vertrouwensvraag verbond en dat ondanks het ontbreken van de Vijfsterrenbeweging een ruime meerderheid behaalde, bevat bovendien een plan voor een afvalenergiecentrale in Rome, waar de partij mordicus tegen is om milieuredenen.

Politieke instabiliteit

Door weg te lopen bij de stemming maakte de Vijfsterrenbeweging donderdag een einde aan weken die iets weg hadden van een eindeloos potje van het gezelschapsspel Jenga, observeerde online nieuwsplatform Il Post. Bij dat spel trekt iedere speler steeds een blokje uit een wankele toren, maar wie hem doet instorten verliest.

Naast de Vijfsterrenbeweging voelde namelijk ook de rechts-nationalistische Lega van Matteo Salvini zich in toenemende mate ongemakkelijk in de regering-Draghi. Toch wilde geen van beide partijen degene zijn die als eerste wegliep en zo de beschuldiging van onverantwoordelijkheid op zich zou laden.

In Italië gaat alles goed, drukte Draghi – de man die sinds zijn beroemde whatever it takes als geen ander weet hoeveel invloed een geruststellend woord kan hebben – de buitenlandse pers dinsdag tijdens een toespraak nog op het hart. Ditmaal mocht het niet baten: twee dagen later is hij geen premier meer, kelderen de beurzen en gaat Italië een politiek onzekere tijd tegemoet.