Graffiti van Banksy die origineel op grensmuur in de Westelijke Jordaanoever stond, duikt plots op in Israël

De muurschildering beeldt een rat met een katapult af en was onderdeel van een hele reeks graffiti die Banksy in 2007 doorheen heel Palestina creëerde. Met zijn kenmerkende dystopische en absurde stijl wilde Banksy de decennia lange bezetting van de Palestijnse gebieden aanklagen. 

Het kunstwerk verscheen in 2007 op een betonnen muur van de Westoeverbarrière in Bethlehem. Die barrière is een door Israël vanaf 2002 gebouwde grens tussen Israël en de Westelijke Jordaanoever, bestaande uit bijna 10 meter hoge betonnen muren, torens en controleposten. De muur is ongeveer 700 kilometer lang. 

Later bekladden vandalen het werk met de tekst "RIP Banksy Rat". Palestijnse buurtbewoners hakten het schilderij daarom uit de muur en hielden het jarenlang in bewaring.

Nu wordt het kunstwerk dus plots tentoongesteld in de Urban Gallery, in het centrum van Tel Aviv in Israël. Koby Abergel, de Israëlische kunsthandelaar die het werk hielp aankopen, reageert opgetogen. "We hebben een origineel werk van Banksy naar Tel Aviv gebracht om zijn boodschap aan het publiek te tonen en om de wereld de ervaring van een originele Banksy te bieden." 

Over hoe het kunstwerk tot in Israël is geraakt, is niet veel geweten. Tussen Bethlehem en Tel Aviv ligt zo'n 70 kilometer. Om tot in Tel Aviv te geraken zou het 400 kilo wegende betonblok, waarop het kunstwerp gespoten is, door de militaire grensposten moeten geraakt zijn. Abergel zegt dat hij het betonblok kocht van een Palestijnse partner uit Bethlehem. Hoewel hij de identiteit van zijn partner en de betaalde som niet kenbaar wilde maken, benadrukt hij dat het om een legale deal ging.

Het werk werd grondig gerestaureerd en de acrylverf, die de vandalen over het werk hadden gespoten, werd zorgvuldig verwijderd. Het massieve blok werd vervolgens ingesloten in een stalen frame en met een truck naar Tel Aviv getransporteerd, waar het 's nachts aankwam.

Het Israëlische leger en COGAT, het orgaan van het Israëlische ministerie van Defensie dat verantwoordelijk is voor de coördinatie van civiele zaken met de Palestijnen, hebben verklaard dat ze geen weet hadden van het kunstwerk of de verplaatsing ervan.

De kwestie roept echter heel wat ethische vragen op, aangezien het kunstwerk nu wordt tentoongesteld in een context die radicaal verschilt van de setting waarvoor het origineel bedoeld was.

Daarnaast zijn er ook kanttekeningen te maken bij het hele gebeuren. Volgens het Cultuurgoederenverdrag dat in 1954 in Den Haag afgesloten werd, en dat Israël destijds heeft ondertekend, moeten bezettende machten voorkomen dat in periodes van conflict cultuurgoederen uit bezette gebieden worden verwijderd.

Jeries Qumsieh, woordvoerder van het Palestijnse ministerie van Toerisme, is dan ook niet te spreken over de gang van zaken. "Dit is diefstal van eigendom van het Palestijnse volk. Dit was een schilderij van een internationale kunstenaar voor Bethlehem en voor Palestina. Het overdragen, manipuleren en stelen van die werken is absoluut een illegale handeling.”

Koby Abergel is zich echter van geen kwaad bewust. "Ik ken Banksy's beleid voor graffiti. In het verleden gaf hij al eenmaal zijn toestemming voor verplaatsing, en ik weet zeker dat dit de tweede keer zal zijn. Het werk had nog honderd jaar verborgen kunnen blijven. Hij zou er blij mee moeten zijn."

"Het lijkt erop dat Banksy het verhaal van David en Goliath wilde afbeelden om het protest in de Westelijke Jordaanoever te symboliseren, maar wij als kunsthandelaren zien Banksy's werk eerst en vooral als kunst en laten het publiek over de betekenis beslissen."

Banksy heeft de afgelopen jaren talloze kunstwerken gemaakt op de Westelijke Jordaanoever en in de Gazastrook, waaronder een afbeelding van een meisje dat een fouillering van een Israëlische soldaat uitvoert, een duif die een kogelvrij vest draagt en een gemaskerde demonstrant die een boeket bloemen als munitie gebruikt.

Het is niet de eerste keer dat het werk van de artiest uit het straatbeeld van Palestina wordt verwijderd. In 2008 werden twee andere schilderijen, "Wet Dog" en "Stop and Search", verwijderd van de muren van een bushokje en slagerij in Bethlehem. Ze werden uiteindelijk gekocht door galerijen in de Verenigde Staten en Groot-Brittannië, waar ze in 2011 werden tentoongesteld.

Banksy's woordvoerder ging niet in op een vraag tot commentaar.