Geen gsm, wel codewoord om te stoppen: tientallen magistraten kunnen zich laten opsluiten in nieuwe gevangenis van Haren

Al vier jaar wordt er gewerkt aan de gevangenis van Haren, maar die werken lopen nu op hun einde. Vanaf oktober moeten er 1.190 gedetineerden onderdak vinden. Het gloednieuwe complex moet de fel verouderde gevangenissen van Sint-Gillis, Berkendael en Vorst vervangen. 

Maar voor de gedetineerden er hun intrek nemen, zullen tientallen magistraten kunnen ervaren wat een leven achter de tralies betekent. Twee dagen en één nacht lang zullen ze opgesloten worden in de gevangenis. Als echte gedetineerden zullen ze in een cel verblijven en het gevangenisregime volgen. Dat schrijft La Dernière Heure en wordt bevestigd aan VRT NWS. Er zijn trouwens ook plannen om het nog eens over te doen in de gevangenis van Dendermonde, die opent normaal gezien in december. 

Het is tegelijk een test voor de gevangenis - om te kijken of alles op punt staat én een ervaring voor de magistraten om eens de andere kant te ervaren. Het gaat voor alle duidelijkheid om een vrijwillige opsluiting. Omdat er zoveel interesse was - zo'n 160 magistraten wilden deelnemen - zou het experiment zelfs over meerdere dagen herhaald worden. Normaal gezien ging het experiment eind augustus plaatsvinden, maar het is uitgesteld, omdat nog niet alle voorzieningen in de gevangenis klaar zijn. 

La Dernière Heure kon een brief inkijken, die het Instituut voor Gerechtelijke Opleiding rondstuurde. "De bedoeling is om het regime van een gevangene te simuleren. Een gsm is verboden, ze zullen een vaste telefoon in hun cel hebben, marineblauwe kleren zijn verboden. Scherpe voorwerpen en voedsel zijn verboden. De maaltijden worden verzorgd door de gevangenis en ze kunnen extra snacks of dranken kopen in een kantine."

Anders dan in het echte gevangenisleven kunnen de magistraten met een codewoord het experiment wel meteen beëindigen. Het codewoord? "Terminus".  

Het is trouwens niet de eerste keer dat zo'n experiment plaatsvindt. In 2014 gebeurde het al eens, bij de opening van de gevangenis van Beveren. Ook VRT NWS-journalist Machteld Libert liet zich toen opsluiten.   

Kan zo'n experiment nuttig zijn? We vroegen het aan criminologe Kristel Beyens, die gespecialiseerd is in het gevangenisleven. "Het is belangrijk dat magistraten dat doen, want zij sturen mensen naar de gevangenis."

Twee dagen is natuurlijk relatief kort, dus de magistraten zullen vooral kennismaken met het materiële aspect, duidt ze. "Wat het betekent om opgesloten te zijn in een kleine cel, wat het betekent om daar te overnachten in een smal bed, wat het betekent als je niet kan kiezen wat je eet, wanneer je eet. Veel dingen worden beslist voor gedetineerden, hun autonomie wordt vaak beknot. Dat zullen ze dus aan den lijve kunnen ondervinden."

Het mentale aspect is veel moeilijker om te simuleren. "Het gevoel, de beleving, de onzekerheid die dat met zich meebrengt. Met wie ga ik opgesloten zitten, voor hoe lang? Het is heel moeilijk om je voor te stellen wat leven in die gevangeniscontext allemaal inhoudt."

Zomaar stellen dat magistraten door dit soort experimenten "softer" zouden oordelen, wil Beyens niet doen. "Het is wel interessant om te bevragen welke impact dit heeft op magistraten."